بانوی نگارگر داستان‌های رومی 
ماست کاسب خوش نام محله چهنو ترش نیست! 
کارخانه نخریسی بانی ساخت مسجد حمزه سیدالشهدا(ع) بود
ساخت مسجد حمزه سیدالشهدا (ع) در دهه ۷۰ آغاز شد و حدود بیست‌سال طول کشید. اهالی از همان روز اول برای انجام فرایض دینی، در این مسجد معطل نکردند و درکنار ساخت‌وساز، نمازشان را اقامه کرده‌اند.
در هر مناسبتی که برنامه داشته باشند، کلیپ‌ها و عکس‌های حرفه‌ای در فضای مجازی منتشر می‌کنند. سراغشان را که می‌گیریم، می‌رسیم به سه نفر. سعید ثاقب‌فرد، مسئول کانون حمزه سیدالشهدا (ع)، حجت‌الاسلام‌والسلمین غلامرضا علیزاده، اولین امام جماعت مسجد و محمد طالبی، قدیمی‌ترین عضو هیئت‌امنای این مسجد.
یک روز گرم مرداد مهمان مسجدشان می‌شویم؛ مسجدی که حرف اول را در آن نوجوانان و جوانان می‌زنند و برنامه‌ها را پیش می‌برند.
حالا هم که برای گفت‌و‌گو با مسجدی‌های حمزه سیدالشهدا (ع) که یکی از اولین و قدیمی‌ترین مساجد محله انقلاب و بهارستان است، آمده‌ایم، باز هم دوربین‌به‌دست، مشغول عکاسی و تهیه فیلم هستند. وعده می‌دهند که مصاحبه‌مان به نیمه نرسیده، کلیپ‌های حرفه‌ای و عکس‌های مصاحبه‌مان را در فضای مجازی بارگذاری کرده‌اند.
ساخت مسجد حمزه سیدالشهدا (ع) در دهه ۷۰ آغاز شده و ساختش حدود بیست‌سال طول کشیده است. اما اهالی از همان روز اول برای انجام فرایض دینی، در این مسجد معطل نکردند و درکنار ساخت‌وساز، نمازشان را اقامه کرده‌اند. حالا این مسجد بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین برنامه‌ها را در محله برگزار می‌کند.
همت کارگران نخریسی
محمد طالبی مویی سپید کرده است و درآستانه هشتاد‌سالگی قرار دارد. او از دوران جوانی وارد کارخانه نخریسی و از همان‌جا بازنشسته شده است. هنگامی‌که کارخانه، به کارگرانش قطعه‌زمینی داد، به او هم یک قطعه رسید.
او با ساخت این زمین، ساکن محله انقلاب شد که آن روزها سر‌و‌شکل امروزی‌اش را نداشت و بیشتر زمین‌های خاکی در آن دیده می‌شد. آن زمین‌ها بین کارگران قرعه‌کشی و قطعه‌ها و محدوده‌هایی مانند مسجد، حمام، مرکز تجاری و... مشخص شد.
ازآنجایی‌که اهالی به‌دنبال ساخت مسجد بودند، قبل از واگذاری زمین، هیئت‌امنای مسجد را در سال ۱۳۷۳ تشکیل دادند. طالبی هم به‌عنوان یکی از اعضا انتخاب شد.
آقامحمد طالبی جزو قدیمی‌ترین‌های این مسجد است که در جریان همه مراحل ساخت قرار دارد. او از روند ساخت مسجد این‌طور برایمان تعریف می‌کند: کلنگ ساخت را سال ۷۴ با حضور مسئولان شهری زدند. هیئت‌امنا بعد از این مراسم باشکوه، برای گرفتن پروانه و ساخت اقدام کردند. بخش بزرگی از هزینه‌ها را مردم و بخشی را کارخانه نخریسی و تعاونی مسکن تقبل کردند تا این بنا شکل بگیرد.
ساخت و تکمیل مسجد بیست‌سال طول کشید. طالبی به این قسمت از حرف‌هایش که می‌رسد، خاطره‌ای را مرور می‌کند و می‌گوید: گودبرداری مسجد انجام شده بود. دورتادور زمین پر از خاک بود. مردم گوشه‌ای چادر زدند. مراسم دهه اول محرم آن سال را در همان چادر برگزار کردیم. تا اینکه سال ۷۵ زیرزمین مسجد آماده شد و اولین نمازمان را در زیرزمین خواندیم.
هیئت‌امنای مسجد، برای جمع‌آوری هزینه ساخت، با دسته قبض‌های ۵۰ تا ۵۰۰ تومانی به در خانه اهالی محله می‌رفتند و از مردم می‌خواستند در ساخت مسجد و این امر خیر مشارکت کنند.
او ظرفیت مسجد را سیصدنفر می‌داند و می‌گوید: کل زمین ۵۸۰ متر است که در دو طبقه به متراژ ۳۸۱ متر بنا شده است. آشپزخانه، خانه خادم، بالکن و حیاط و شبستان، بخش‌های مختلف مسجد است.
جوانان فعال دهه هفتادی
مسجد در این سال‌ها آهسته، اما به‌طور مداوم در‌حال ساخت بوده است. درکنار اینها فعالیت‌هایش هم شکل گرفت و هر‌روز پررنگ‌تر شد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامرضا علیزاده متولد ۱۳۴۴ و اولین امام جماعت این مسجد است. از همان روز که آمده تا امروز حتی یک نوبت نماز مسجد را لنگ نگذاشته است. حتی در روز‌های سرد زمستان که موتورش روشن نمی‌شده تا از خانه به مسجد بیاید، به‌موقع برای اقامه نماز حاضر می‌شده است.
هیئت‌امنای مسجد، برای جمع‌آوری هزینه ساخت، با دسته قبض‌های ۵۰ تا ۵۰۰ تومانی به در خانه اهالی محله می‌رفتند
علیزاده با چاشنی خنده و شوخی حرف می‌زند، طوری که هر شنونده‌ای را جذب می‌کند. اصلا همین خوش‌رویی و خوش‌اخلاقی‌اش است که سبب شده چه با جوان دهه۷۰ و چه با نوجوان دهه۹۰ حسابی دوست و رفیق باشد.
علیزاده از زمانی که وارد مسجد شده و اولین نمازش را اقامه کرده، خاطره زیبایی دارد که برایمان این‌طور نقل می‌کند: اولین روزی که آمدم، شهریور و هوا بارانی بود. ضربی سقف زیرزمین را زده بودند. در نگاه اول که وارد زیرزمین شدم، دیدم قابلمه و استامبولی بنّایی و... گذاشته‌اند تا آب باران روی سر نماز‌گزاران نریزد. برایم قشنگ بود که در چنین وضعیتی، نماز اول وقتشان ترک نمی‌شود.
علیزاده درباره شکل‌گیری کانون حمزه سیدالشهدا (ع) که ارتباط خوبی با جوانان دهه ۷۰ پیدا کرده است، این‌طور توضیح می‌دهد: در آن دهه، خانواده‌ها جمعیتشان زیاد بود و نوجوانان و جوانان محله نیازمند فعالیت فرهنگی بودند. صحبتی با هیئت‌امنای آن زمان انجام دادم و آنها هم فضایی صدمتری را به کانون فرهنگی اختصاص دادند.
جوانان فعالِ بسیاری در دهه۷۰ کار فرهنگی را درکنار این امام جماعت خوش‌فکر به دست گرفتند که حالا افراد موفقی در جامعه هستند. جلسه قرآن به دست همین جوان‌ها درکنار امام جماعتشان شروع شد؛ البته این جوانان آن موقع کودک و نوجوان بودند.
این جلسه را ابتدا رضا احمدیان و بعد جواد جاویدنیا اداره می‌کرد و محمد محمودی هم مسئول فرهنگی کانون مسجد بود. از دستاورد‌های همین گروه اولیه، تشکیل هیئت محبان‌الزهرا (س) در سال۷۶ بوده که امروز یکی از هیئت‌های بزرگ منطقه ۷ است.
آغاز اتفاقات خوب در مسجد
صحبت‌هایمان به تشکیل کانون حمزه سیدالشهدا (ع) و و هیئت محبان‌الزهرا (س) که می‌رسد علیزاده، سعید ثاقب‌فرد را که مسئول کانون است، به ما معرفی می‌کند و با خنده می‌گوید: فعالیت‌های کانون کمی راکد شده بود. یعنی تازه شروع کرده بودیم و ایده خاصی هم نداشتیم، اما وقتی سعید آمد، همه‌چیز تغییر کرد. می‌توان گفت فعالیت‌ها به قبل و بعد از آمدن سعید تقسیم می‌شود.
ثاقب‌فرد متولد ۶۴ و بزرگ‌شده همین محله است. او از همان لحظه اولی که کلنگ مسجد را زدند، حضور داشت. از وقتی هم که مسئولیت کانون را به عهده گرفت تا حالا حسابی مشغول فعالیت بوده است.
آقا سعید هم‌زمان با مسئولیتی که دارد، از سال۱۴۰۱ به‌همراه هادی بهمن، عضو هیئت‌امنای مسجد هم شده است. رفاقت و همکاری این دو نفر اتفاق‌های خوبی را برای مسجد و نوجوانان رقم زد. در همه فعالیت‌ها می‌توان رد پای این دو دوست را دید.
آقا سعید روایت‌های زیادی از کانون و هیئت دارد؛ از میان آنها همین بس که کانونشان وقتی هنوز استان خراسان به شمالی و جنوبی و رضوی تقسیم نشده بود، توانست مقام چهارم را بین کانون‌های فرهنگی به دست بیاورد.
همچنین در سال۸۵ مقام اول را بین کانون‌های خراسان رضوی به دست آورد و مبلغ ۲ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان جایزه دریافت کرد. اردیبهشت امسال نیز از بین هشتصدمجموعه فرهنگی که از سراسر خراسان رضوی در جشنواره اوقاف شرکت کرده بودند، مقام اول را به دست آورد و به مرحله رقابت کشوری راه یافت.
جوانان فعالِ بسیاری در دهه۷۰ کار فرهنگی را درکنار امام جماعت مسجد به‌دست گرفتند که حالا افراد موفقی هستند
ثاقب‌فرد روی صندلی جابه‌جا می‌شود و با لحنی که هیجان در آن موج می‌زند، درباره جایزه‌ای که سال۸۵ برنده شده‌اند، توضیح می‌دهد: با آن پول هفت‌دستگاه رایانه خریدیم که در آن زمان کار چشمگیری محسوب می‌شد.
فعالیت‌ها و جذب جوانان به کانون در تابستان‌ها، آن‌قدر زیاد بود که بار‌ها از کانون آنها خواسته شد در جلسه‌هایی که از‌سوی مرکز رسیدگی امور مساجد تشکیل می‌شود، راهکارهایشان را به سایر مساجد ارائه کنند. آنها جشن‌ها و نورافشانی‌هایی را در این سال‌ها در بوستان طرق برگزار کرده‌اند که هنوز یاد و خاطره‌اش در ذهن اهالی هست.
رسانه درکنار برنامه‌های فرهنگی
یکی از کار‌هایی که ثاقب‌فرد پی آن را گرفت، اضافه‌کردن فعالیت‌های رسانه‌ای به کار‌های کانون بود. او می‌گوید: رهبر معظم انقلاب فرمودند هر‌کاری که انجام می‌دهید، پیوست فرهنگی داشته باشد. ما علاوه‌بر کار فرهنگی، پیوست رسانه‌ای هم به کارمان اضافه کردیم.
ابتدا هیئت‌امنا فضای زیر راه‌پله را به کانون دادند، اما هنگامی‌که کار‌ها را دیدند، موافقت کردند که فضا و امکانات و تجهیزات بهتری دراختیارمان قرار بدهند.
حالا از نوجوانان می‌خواهم هر مراسمی داریم، عکس و فیلمش را تهیه کنند. علاوه‌برآن بچه‌ها کار‌های فراوانی برای سازمان تبلیغات و سایر نهاد‌ها انجام داده‌اند؛ کار‌های درجه یکی که حرفی برای گفتن دارد.
کانون «هور»، جایی برای درخشش
در کنار کانون حمزه سیدالشهدا (ع) کانون «هور» را در سازمان تبلیغات اسلامی به ثبت رسانده‌اند. هور در سه بخش فرهنگی، رسانه و هیئت برنامه‌های مختلفی را اجرا می‌کند. برنامه‌هایی که هر روز هفته در حال اجرا است. آن‌طور که یک لحظه مسجد خالی از شرکت کنندگان در کلاس‌هایش نیست.
«هور پلاس» بخشی از هور است که جزیی‌تر اخبار مسجد را پوشش می‌دهد و کار‌های فرهنگی و رسانه‌ای بچه‌ها در آن بارگذاری می‌شود. هور پلاس شامل رادیو هور، هور گراف، آپاراتچی و استودیو هور می‌شود.
آن‌طور که این مسئول کانون فرهنگی توضیح می‌دهد حدود ۳۰ دختر و پسر فعال در بخش رسانه هور و هورپلاس فعالیت دارند. اما در مجموع در برنامه‌هایشان ۳۵۰ دختر و پسر فعالیت دارند.
یکی از برنامه‌هایی که به تازگی این مسجد برای کودکان و نوجوانان رقم زده برپایی چای‌خانه حضرت رقیه (س) است. چای‌خانه‌ای که با سه کودک و نوجوان و همراهی یک بزرگتر اداره می‌شود و قرار است برای اولین بار سالروز شهادت حضرت رقیه (س) کارش را شروع کند.
به جای بازی در خیابان
تعدادشان کم نیست. ۱۰ نفرند. از ابتدایی که مصاحبه را شروع کرده‌ایم کنار بزرگ‌تر‌ها نشسته‌اند. شیطنت متناسب سنشان یک دم آرامشان نمی‌گذارد. حالا که نوبت آنها رسیده است تا از خودشان و کارهایشان بگویند، همه هم‌نظرند که محمدمهدی الهیان صحبت کند.
او خوش‌صحبت است. خصلت یک لیدر را هم دارد. ابتدا دوستانش را معرفی می‌کند. علی انصاریان‌پور، مجتبی الهیار، عرفان اسلام‌نژاد، سهیل جلیلی، سهند و.... در ضمن صحبت‌هایش، دوستانش با سر حرف‌هایش را تأیید می‌کنند.
محمدمهدی می‌گوید: ما هم‌محله‌ای، هم‌مدرسه‌ای و هم‌بازی هستیم. حدود سنی‌مان هم به‌طور تقریبی پانزده‌سال است. سعیدآقا و آقابهمن پیشنهاد کردند به‌جای بازی در خیابان، بیاییم و کار هنری مثل عکاسی و رسانه یاد بگیریم. راستش از اینکه در خیابان بازی کنیم، خیلی بهتر است. هم کار یاد می‌گیریم و هم فضای بازی‌ای به بزرگی مسجد داریم.
تابستان‌ها که وقتشان بیشتر است، از ۹ یا ۱۰ صبح می‌آیند و ۹ شب از مسجد بیرون می‌روند. زمان مدرسه هم بعد از تعطیل‌شدن مدرسه راهی مسجد می‌شوند. خانواده‌ها که محیط مسجد و بزرگ‌ترهایش را می‌شناسند، خاطرشان جمع است که فرزندانشان در محیطی فرهنگی رشد می‌کنند. بچه‌ها هر‌کدام از کار‌های رسانه‌ای می‌گویند که انجام داده‌اند، و خوشحا‌ل‌ا‌ند که کسب درآمد داشته‌اند؛ درآمدی که صرف خرید وسایل و تجهیزات عکاسی شده است.
محمدمهدی می‌گوید: زمانی که مسجد برنامه دارد، طبق برنامه مسئولیت هرکسی مشخص است. سعیدآقا کار را از من می‌خواهد و به همان نسبت من از بچه‌هایی که مسئولیت دارند، کار را می‌خواهم.
قبل از برنامه دوربین‌ها و سیستم صوت و... را آماده می‌کنند. حین مراسم از تهیه چای و پذیرایی و شستن استکان‌ها و... همه با همکاری همین نوجوان‌ها و جوان‌ها اداره می‌شود.
تابستان دخترانه
الهام غفوریان دو سال است مسئول بخش دختران کانون حمزه سیدالشهداست. در همین محله بزرگ شده و از زمان افتتاح مسجد تا به امروز در مسجدشان فعال بوده است.
او مادر دو دختر است و تجربه ارتباط‌گرفتن با دختران را دارد. ازاین‌رو با آمدنش جمعیت دختران هم در کار‌های فرهنگی پررنگ‌تر شده است. از گذاشتن دورهمی‌های دخترانه هر پنج‌شنبه، تا کلاس‌های آشپزی و شیرینی‌پزی، اردوها، سینما و استخر تا گشت‌و‌گذار دسته‌جمعی در باغ گیاه‌شناسی و بوستان ریحانه از‌جمله فعالیت‌هایش است.
فهرست کلاس‌های تابستانی‌شان متنوع و زیاد است که از آن جمله می‌توان به کلاس حفظ تخصصی قرآن کریم، رباتیک، چرتکه، نقاشی با مداد رنگی، خیاطی بدون الگو، شمع‌سازی، عروسک‌بافی، جواهردوزی، آشپزی و شیرینی‌پزی و... اشاره کرد.
دختر‌ها هم باید در مسجد نقش داشته باشند
غفوریان معتقد است زمان آن رسیده است که درکنار مردان و پسران، دختران هم فعالیت داشته باشند. او حرفش را این‌گونه ادامه می‌دهد: دختران ما کمتر فضایی برای شادی و فعالیت اجتماعی دارند. بیشتر در خانه هستند. داشتن چنین فضا‌های امنی به خانواده‌هایشان این امنیت خاطر را می‌دهد که در محیط امنی فعالیت دارند.
دختران کمتر محیطی برای شادی دارند؛داشتن چنین فضا‌هایی به خانواده‌ها این امنیت خاطر را می‌دهد که بچه‌ها در فضای امنی فعالیت دارند
در مراسم حدود بیست‌دختر فعالیت دارند و در‌مجموع ۶۵ نفر از این دختران در اردوها و سرگرمی‌ها حاضرند. لابه‌لای صحبت‌هایش اشاره می‌کند که اعتکاف دخترانه‌ای که داشتند، سبب حضور بیشتر دختران در مسجد شده است؛ اعتکافی شاد و دخترانه همراه با سرگرمی و تفریح که سبب شده است آنها بیشتر جذب مسجد شوند.
درباره اینکه چطور توانسته است در جذب دختران نوجوان موفق باشد، این‌گونه توضیح می‌دهد: با تشویق به کار‌های خوب مثل شرکت در نماز جماعت و... و به‌طور کلی، ایجاد حس رقابت برای امتیاز بیشتر و جایزه‌گرفتن. دختران در اینجا با کار‌هایی که انجام می‌دهند، استعدادیابی می‌شوند و مسئولیت‌های مختلف در زمینه توانایی‌شان به آنها محول می‌شود.
حضورمان بدون مانع نبود
عطرین احمدزاده شانزده‌سال دارد و از زمان اعتکاف، رفت‌و‌آمدش به مسجد بیشتر شده است. می‌گوید اگر حمایت‌های خانم غفوریان نبود، آنها نمی‌توانستند امروز برای گفت‌و‌گو با ما بیایند. بزرگ‌تر‌ها مسئولیتی به دختران نوجوان نمی‌دادند، اما حالا آنها کنار می‌نشینند تا دختران مراسم را به دست بگیرند.
این دختر نوجوان مربی نقاشی بخش کودک است و در‌این‌باره می‌گوید: پانزد‌ه شاگرد دارم. دخترانی علاقه‌مند و با پشتکار که برای یادگیری مشتاق هستند.
استعدادیابی در کار فعالیت مسجدی
زینب طاهریان چهارده‌ساله هم سه‌سالی هست که به مسجد می‌آید. او نقط قوت مسجد را استعدادیابی بچه‌ها می‌داند و مسئولیت‌هایی که متناسب با استعدادشان به آنها سپرده می‌شود. از اینکه در حسینیه کودک با شعر، قصه، نقاشی و داستان‌های متناسب با هر مناسبتی، کودکان را سرگرم می‌کنند، لذت می‌برد.
او می‌گوید: بخشی از کارمان در مراسم پذیرایی است. بزرگ‌تر‌ها اجازه داده‌اند کنارشان باشیم. این کمتر در مساجد دیگر اتفاق می‌افتد. فراهم‌شدن این زمینه فرصت خوبی برای ماست که بتوانیم استعدادهایمان را نشان بدهیم و اینکه ما هم به اندازه پسر‌ها می‌توانیم در کار‌ها مشارکت داشته باشیم.
* این گزارش سه‌شنبه ۷ مردادماه ۱۴۰۴ در شماره ۶۲۱ شهرآرامحله منطقه ۷ و ۸ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
