کاشف‌السلطنه قاجاری چای را به ایران آورد 
محمدتقی شریعتی سقراط خراسان بود 
مسجد ولیعصر (عج) با همت اهالی «قریه عطار» پا گرفت
اوایل دهه۵۰ و در محله‌ای که روزگاری جز زمین‌های کشاورزی چیزی نداشت، مسجدی سر برآورد که نه فقط مأمنی برای نمازگزاران بود که حدود یک‌دهه بعد تکیه‌گاهی برای جوانان رزمنده شد.
اوایل دهه۵۰ و در محله‌ای که روزگاری جز زمین‌های کشاورزی چیزی نداشت، مسجدی سر برآورد که نه فقط مأمنی برای نمازگزاران بود که حدود یک‌دهه بعد تکیه‌گاهی برای جوانان رزمنده شد. حالا مسجد ولیعصر (عج) در محله بلال که نیم‌قرن از قدمت آن می‌گذرد، خانه دوم بسیاری از اهالی است.
تاریخچه این مسجد، روایتی بلند از نیت خالصانه هفت کشاورز است؛ کسانی که دیگر نیستند تا در این مسجد نماز بخوانند، ولی ساکنان محل به نیکی از آنها یاد می‌کنند. تعدادی از این نمازگزاران قدیمی را معصومه فراهانی، نماینده بانوان شورای اجتماعی محله بلال، گرد هم آورده است تا از لابه‌لای صحبت‌هایشان به گذشته مسجد و محله بلال سفر کنیم.
از یک قریه کوچک تا ...
به گفته محمد نعیمی‌موحد، نمازگزار قدیمی و ساکن محله، اینجا در گذشته، منطقه‌ای به نام قریه عطار بوده و جمعیتش شاید یک‌دهم الان هم نبوده. او تعریف می‌کند: از صدمتری فعلی تا منطقه خیرآباد همه‌اش زمین کشاورزی بود. مرحوم رمضانعلی شورورزی، که به «آزاد» معروف بود، نجار و کشاورز بود. یک کارگاه بزرگ ۲هزارو ۵۰۰متری داشت. احساس کرد محله به مسجد نیاز دارد و در دو سه‌سال، این مسجد را با پول خودش ساخت.
برات اورعی، نمازگزار قدیمی دیگری، به داستان این وقف اشاره و بیان می‌کند: مرحوم شورورزی در دو سه سال، خودش مسجد را ساخت. گفت نصف پول زمین با من، نصف دیگرش با شش کشاورز منطقه؛ یعنی ۶۰۰ مترمربع از مجموع ۱۲۰۰مترمربع زمین مسجد را خودش خرید، ۶۰۰متر دیگر را هم آن شش کشاورز. پدرم هم یکی از آن کشاورز‌ها بود. ولی ساخت مسجد کامل با خودش بود. از کسی کمک نگرفت. نیت واقف چیزی بود بین خودش و خدای خودش.
جذب نسل جدید، از جبهه تا امروز
«بعد‌از ساخت مسجد، پایگاه بسیج آن شکل گرفت. آن زمان، مسجد هنوز خیلی ساده بود، ولی روح همدلی و مشارکت داشت. مسجد شد محل جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای جبهه. از همین‌جا کلی وسیله و پوشاک و مواد غذایی فرستاده شد برای رزمنده‌ها. اولین شهیدی هم که از این مسجد رفت، شهید حسن تارکی بود.»
اینها را محمد رستگاری، فرمانده سابق پایگاه بسیج برادران مسجد ولیعصر (عج)، می‌گوید و ادامه می‌دهد: مرحوم رافعی، فرمانده پایگاه بسیج و از چهره‌های مؤثر آن دوره بود. در این سال‌ها هم سعی کردیم به اوضاع محله رسیدگی کنیم. قرارگاه عملیاتی ایجاد شد و حدود هفتصد‌معتاد متجاهر را از کال رسالت جمع‌آوری کردیم. نمی‌خواهیم مسجد فقط محل عبادت باشد، بلکه می‌خواهیم پایگاه امن محله باشد.
این مسجد با اینکه هنوز نتوانسته مانند برخی از مساجد سطح شهر مجهز به فضا‌هایی مانند مهدکودک یا گیم‌سنتر شود، ولی گاهی با اردو‌های تفریحی، اهدای بلیت رایگان استخر و... توانسته است هرچند اندک از فضای سنتی خود خارج شود تا جوانان بیشتری به سمت آن بیایند.
چهار بال مسجد برای پرواز محله
اعظم دهقانپور، مسئول کانون خادمیاری و پایگاه بسیج بانوان مسجد، می‌گوید: ما در مسجد چهار بخش اصلی داریم که هرکدامشان یک ستون برای ارتقای محله است: پایگاه بسیج بانوان، کانون خادمیاری، هیئت دخترانه و گروه جهادی که همه اینها به‌نام حضرت ولیعصر (عج) است. کانون خادمیاری حدود ۱۷۰خانواده نیازمند منطقه را تحت‌پوشش دارد و در مناسبت‌های مختلف بسته معیشتی و پوشاک و وسایل خانه برای افراد تهیه می‌کنیم.
آن‌طورکه دهقانپور می‌گوید در گروه جهادی هم، افزون بر همه خدمات جهادی، حتی به سرکشی از سالمندان یا ارسال کمک برای خانواده‌هایی که توان نظافت ندارند هم توجه دارند و سعی می‌کنند همه‌جانبه نیاز افراد را برطرف کنند. یک بار نزدیک صد‌نفر برای شست‌وشو و نظافت منازل اعزام کرده‌اند.
می‌گوید: این فعالیت‌ها برای ما پیوسته و همیشگی است و به نظرم مسجد برای خیلی‌ها حکم پایگاه خدمات اجتماعی را دارد.
دخترها، پرچم‌دار هیئت
دهقانپور این را هم بیان می‌کند:هیئت دخترانه مسجد، یکی از موفق‌ترین گروه‌های استان شده است. حدود سی عضو دارد و از اعتکاف دانش‌آموزی و مراسم مذهبی گرفته تا سرود، تئاتر در همه شاخه‌ها فعال هستند. وقتی دهقانپور اینها را تعریف می‌کند، در ادامه می‌گوید: این گروه باعث شده است خیلی از دختران نوجوان و جوان جذب مسجد شوند و پیوند نسل جدید با مسجد برقرار شود.
در حال جمع‌آوری فهرست مستأجرانی هستیم که بالای سه سال در این محله سکونت دارند، تا در تعاونی مسکن ثبت‌نام کنند
فرمانده پایگاه بسیج بانوان اضافه می‌کند: محله بلال در طرح محرومیت‌زدایی وزارت کشور، یکی از مناطق کم‌برخوردار معرفی شد. ما با وزارت کشور ارتباط داریم و در موضوعاتی مثل مسکن، اشتغال، بهداشت، حتی عمران محله همکاری می‌کنیم. اکنون در زمینه جمع‌آوری فهرست مستأجرانی که بالای سه سال در این محله سکونت دارند، فعال هستیم تا بتوانند در تعاونی مسکن ثبت نام و دارای زمین شوند.
گرچه به‌دلیل محدودیت‌های فضای مسجد، بازارچه اشتغال‌زایی ندارند، ولی مردم بیشتر کارهایشان را از مسجد شروع می‌کنند. هرکسی برنامه‌ای برای کار دارد، اول به دوستان مسجدی خودش مراجعه می‌کند.
تربیت سی حافظ قرآن
حجت‌الاسلام محمود شجاعی که حدود یک‌سال است در این مسجد به اقامه نماز می‌ایستد، می‌گوید: در ماه رمضان هر‌روز بعد از نماز ظهر، جزءخوانی قرآن داشتیم. برنامه بیان احکام، تفسیر حدیث و مسائل جهاد تبیین را هم داریم.
افزون‌براین کانون خادمیاری ما کلاس حفظ قرآن راه انداخته است و در همین سه سال دو نفر حافظ کل قرآن شدند و در کل سی حافظ قرآن از یک تا پانزده‌جزء آموزش دیدند. ما با مدارس هماهنگیم، اگر دانش‌آموزی نیاز مالی داشته باشه، کمک‌هزینه تحصیل و ثبت‌نامش را تأمین می‌کنیم.
چند دوره بازسازی، ولی نیازمند توجه
مسجد فعال محله بلال، با همه سادگی‌اش در مسیر یک تغییر بزرگ ایستاده است. اگرچه با مشکلاتی مثل کمبود فضا و نیازمندی‌هایی مانند حسینیه و مهدکودک روبه‌روست، اهالی که در آنجا وقت می‌گذرانند، هنوز به نیت پاک واقفان، به انرژی جوانانی که پای کار آمدند، و به دل‌هایی که هنوز این مسجد را خانه خود می‌دانند، امید دارند.
به گفته اهالی، مسجد ولیعصر (عج) تاکنون سه یا چهار بار بازسازی شده و آخرین بار هم در سال گذشته با هزینه‌ای حدود ۵۰میلیون‌تومان بوده است، اما هنوز هم نیاز به مرمت دارد.
ظاهر مسجد قدیمی شده است و امکاناتش برای جمعیتی که حالا در این منطقه زندگی می‌کنند، کافی نیست. این مسجد، دو باب مغازه و یک خانه خادم دارد. اما با‌وجود این منابع، هنوز نتوانسته توسعه‌ای در حد نیاز‌های امروز داشته باشد.
یکی از خواسته‌های اصلی اهالی، ساخت حسینیه است. بسیاری از نمازگزاران و مسئولان مسجد بر این باورند نداشتن حسینیه دست آنها را در برگزاری برنامه‌های فرهنگی و ورزشی بسته است.
* این گزارش یکشنبه ۳۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴ در شماره ۶۱۱ شهرآرامحله منطقه ۳ و ۴ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
