ردپای شفا در نذورات حرم رضوی

پانزدهم دی‌ماه سالروز ثبت‌ملی‌شدن مجموعه حرم‌مطهر است که طبق اسناد در سال ۱۳۱۰، صحن کهنه، صحن نو و مسجد گوهرشاد به شماره‌ثبتی ۱۴۰ در فهرست آثار ملی جای گرفته است. مکتب بافت این روز را برای بازدید از این دو صحن انتخاب کرد و کارشناس گردشگری آستان‌قدس‌رضوی که در این بازدید همراهمان بود، درباره تاریخچه نذر در حرم گفت.

مهدی کلانتر از نذر شاهان و حاکمان برای پیروزی بر دشمنانشان گفت و از شفایافتگان بیماری‌های لاعلاج که هرکدام پس از دست‌یافتن به حاجتشان، نذرشان را ادا کرده و یادگاری در حرم‌مطهر به‌جا گذاشته‌اند.

شاه‌طهماسب صفوی این‌طور نذر می‌کند: «یا امام‌رضا (ع) اگر بتوانم ازبک‌ها را از ایران بیرون کنم، گنبدت را طلاکاری می‌کنم.» پس از بیرون‌راندن ازبک‌ها، او با ۱۸۱ کیلو طلا، گنبد را طلاکاری می‌کند. بعد از او ازبک‌ها دوباره حمله می‌کنند و طلای گنبد را به تاراج می‌برند. جانشین او، شاه‌عباس هم نذر می‌کند که اگر ازبک‌ها را بیرون کند، پیاده از اصفهان به مشهد بیاید و ساقه گنبد را دوباره طلاکاری کند و پس از پیروزی نذرش را ادا می‌کند.

ساعت صحن کهنه یا انقلاب که به ساعت معاون معروف است، نذر فردی است به‌نام عبدالحسین معاون که به مریضی لاعلاج مبتلا می‌شود. او نذر می‌کند که اگر شفا پیدا کند، یک ساعت به حرم‌مطهر اهدا کند. این ساعت که در هامبورگ آلمان ساخته شده، پس از شفایافتن معاون در دهه ۳۰ خورشیدی به این مکان آورده شده است.

نقاره نوازی در نقاره‌خانه حرم هم حاصل نذر است. میرزا ابوالقاسم بابر، یکی از نوادگان تیموریان وحاکم مشهد، نذر می‌کند که اگر شفا پیدا کند. دستور دهد در حرم نقاره بزنند. به این ترتیب او نقاره نوازی را برای نخستین بار در باغ حرم اجرا و مرسوم کرد.

* این گزارش پنج‌شنبه ۲۰ دی‌ماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۷۷ شهرآرامحله منطقه ثامن چاپ شده است.