رجب‌علی سلمانی تاریخ شفاهی "مردارکشان" است 
خیاط محله آبکوه دل‌ها را به هم می‌دوزد 
۳۸۰ فروند هواپیما در خانه محمدجواد رزمجو
این مجموعه‌دار ماکت‌های هواپیما می‌گوید: علاوه بر احساس و اشتیاقی که به هواپیما و پرواز دارم، باید بگویم که دلم می‌خواست یک مجموعه جمع‌وجور از تاریخ هوانوردی دنیا را داشته باشم.
عشق و علاقه‌اش به پرواز از گوشه و کنار خانه پیداست. از تابلو‌هایی که مدل به مدل عکس هواپیما دارد و روی دیوار جا خوش کرده، تا بوفه‌های شیشه‌ای که طبقاتش باند فرودگاه انواع و اقسام هواپیما‌های ایرانی و خارجی شده است. آن طرف‌تر ماکت مینیاتوری فرودگاه با تمام جزئیات مثل ماشین‌ها، ادوات خدمات فرودگاهی، برج کشیده مراقبت و... روی میز خانه شبیه‌سازی شده است.
اینجا که همه هواپیما‌ها با نظم و ترتیبی مثال‌زدنی کنار هم چیده شده و برچسب do not touch my models! s (دست نزنید) هم برای محکم‌کاری پایش خورده است، خانه «محمدجواد رزمجو» متولد مشهد و یک عشق پرواز به معنای واقعی است. کسی که حالا نامی آسمانی همچون «سپهر» برای تنها فرزندش انتخاب کرده، از همان‌هایی است که از دوران کودکی سودای خلبان شدن را در سر می‌پرورانده و حالا دست تقدیر با کمی بالا و پایین او را در یک جایگاه نه چندان متفاوت قرار داده است.
رزمجو دوازده سالی می‌شود که در برج مراقبت فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد مشغول به کار است و در کنار این حرفه، جمع‌آوری ماکت‌هایی از انواع هواپیما‌ها را هم جزو علاقه‌مندی‌های زندگی‌اش قرار داده است. در گفتگو با رزمجو که یکی از کامل‌ترین مجموعه‌داران هواپیما در ایران است درباره دلیل جمع شدن ۳۸۰ ماکت در این مجموعه پرسیدیم و او با عشق و اشتیاقی بی‌پایان برایمان درباره تک تک ماکت‌های مجموعه‌اش سخن گفت.
کسی که پرواز را به خاطر سپرده است
در کودکی خانه‌شان در نزدیکی فرودگاه مهرآباد تهران بوده است. به طوری که نشست و برخاست هواپیما‌ها را به چشم خود می‌دیده و درست از همان موقع که ۴ سال داشته است عاشق هواپیما و پرواز می‌شود. تمام فکر و ذکرش این می‌شود که بعد از گرفتن دیپلم وارد دانشکده نیروی هوایی شود.
دیپلم می‌گیرد و دانشکده هوانوردی هم قبول می‌شود، اما به گفته خودش به دلیل «آزمایش‌های بسیار دشوار پزشکی» نمی‌تواند وارد نیروی هوایی شود. بعد از مدتی با هدف معلم خلبان شدن وارد یک مدرسه خلبانی می‌شود و در هوانوردی عمومی نیز فعالیت می‌کند. تا الآن ۱۰۰ ساعت تجربه پرواز را هم در پرونده کاری خود به ثبت رسانده است.
دست‌بر‌قضا به دلایلی این مدرسه تعطیل می‌شود، اما این عشق همچنان با او می‌ماند. در مشهد رشته «دیسپَچری» پرواز تحصیل می‌کند. او می‌گوید: «وظیفه دیسپچر این است که خلبان را قبل از پرواز توجیه کند و اطلاعاتی از قبیل مسیر پرواز، هوای مسیر، تعداد مسافر، میزان سوخت و... را در اختیار خلبان قرار دهد.»
علاوه بر این، دوره‌های مراقبت پرواز را نیز می‌گذراند و اکنون ۱۲ سال است که به عنوان کارمند اداره مراقبت پرواز و مسئول اطلاعات هوانوردی و توجیه خلبان در فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد مشغول به کار است.
خاطره‌ای از جنس پرواز
در بین مدل به مدل هواپیما‌هایی که وجود دارد عاشق هواپیمای اف‌چهار (فانتوم) است. از جایش بلند می‌شود تا ماکت هواپیمای محبوبش را از داخل بوفه شیشه‌ای خانه در بیاورد. پرت می‌شود به گذشته‌ها و خاطرات ریز و درشتی که این عشق و علاقه برایش ساخته است را بلند بر زبان می‌راند: «قبل از گرفتن دیپلم ماکت‌سازی می‌کردم. می‌خواستم این مدل هواپیما را بسازم. اما رنگ‌های قهوه‌ای و سبزش را نداشتم. طرح و تصویری هم نبود که بتوانم به عنوان یک الگو از آن تقلید کنم. فقط تک و توک عکس‌هایی داشتم که کیفیت چاپی خیلی پایینی داشت.
پایگاه مشهد هواپیمای اف‌چهار (F۴) نداشت و فقط هر‌از‌گاهی به واسطه مأموریت یکی ممکن بود وارد مشهد شود. امکان عکاسی از هواپیما‌های نظامی وجود ندارد، بنابراین باید به روشی غیرمعمول این کار را انجام می‌دادم. یک روز که یکی از این هواپیما‌ها در باند فرودگاه نشسته بود، دوربینم را برداشتم و رفتم داخل دست‌شویی که پنجره آن رو به باند بود. یک سطل هم گذاشتم زیر پایم و یواشکی و با ترس و لرز یک عکس گرفتم. در نهایت توانستم با ظاهر کردن عکس رنگ دقیق هواپیما را برای ساختن ماکت به دست بیاورم.»
یک مجموعه با‌ارزش از تاریخ هوانوردی
می‌گوید: «جمع‌آوری چنین مجموعه‌ای خیلی وقت بود که در ذهنم وجود داشت.» و حالا سه سالی می‌شود که ۱۲-۱۰ ماکت قدیمی‌اش به ۳۸۰ تا رسیده و تمام آنها را مثل یک گنج با‌ارزش در بوفه‌هایی در کنج خانه‌اش نگه می‌دارد.
او اضافه می‌کند: «علاوه بر احساس و اشتیاقی که به هواپیما و پرواز دارم، باید بگویم که دلم می‌خواست یک مجموعه جمع‌وجور از تاریخ هوانوردی دنیا را داشته باشم. الان هم تقریبا به خواسته‌ام رسیده‌ام و اگر حدود ۳۰ فروند هواپیمای دیگر به این مجموعه اضافه شود، تقریبا کامل می‌شود.»
او درباره نحوه به دست آوردن این ۳۸۰ ماکت می‌گوید: «تمامی این ماکت‌ها خریداری می‌شود، اما به شیوه‌های مختلف. تعدادی از آنها از خارج کشور به دست من می‌رسد. به دوستانی که در خارج از کشور دارم سفارش می‌دهم و آنها برایم تهیه می‌کنند. تعدادی دیگر نیز از داخل کشور خریداری می‌شود و چند فروند از این مجموعه نیز کار دست هنرمندان داخلی است. علاوه بر این تعدادی از آنها نیز کیت هستند، یعنی تکه‌تکه‌اند و باید آنها را رنگ و سپس به یکدیگر متصل کرد.»
از هواپیمای برادران رایت تا آخرین هواپیما‌های روز دنیا
قطعا می‌توان یک مجموعه با‌ارزش از تاریخ هوانوردی دنیا را اینجا به چشم دید. اولین هواپیمای موتوردار تاریخ هوانوردی بشر که متعلق به برادران رایت است، اولین جت‌ها و اولین هواپیمایی که وارد ناوگان هوایی ملی ایران شد، کَنکورد‌هایی که دیوار صوتی را می‌شکند.
این مجموعه، یکی از کامل‌ترین مجموعه‌ها در ایران است که شامل انواع مختلف هواپیما می‌شود
به گفته رزمجو هیچ‌گاه وارد ناوگان هواپیمایی ایران نشد، ناوگان هواپیمایی ماهان، ۷۰ درصد از ناوگان هواپیمایی لوفت‌هانزای آلمان، خانواده ایرباس چه مسافربری‌ها و چه باربری‌هایش، بزرگ‌ترین هواپیمای دنیا هم به لحاظ ابعاد و هم وزن (آنتونوف ۲۲۵)، اولین جت مسافربری دنیا، اولین هواپیمای جت دنیا، هواپیمایی که طولانی‌ترین پرواز دنیا را انجام داد، هواپیمای B۲۹ که بمب اتمی هیروشیما و ناکازاکی را انداخت، هواپیمایی که اولین‌بار بدون توقف از اقیانوس اطلس در آمریکا تا انگلستان پرواز کرد و... تنها بخشی از این گنجینه پر‌و‌پیمان و با‌ارزش است.
جالب اینجاست که خیلی از اینها لقب و عنوان‌های مخصوصی را هم دارند که با آن نام شناخته می‌شوند. رزمجو می‌گوید: «بوئینگ ۷۲۷ به پرنسس آسمان معروف است. بوئینگ ۷۳۷ را که کوچک‌ترین عضو خانواده بوئینگ است و بیشترین تعداد تولید هواپیمای مسافربری در تاریخ هوانوردی را به خودش اختصاص داده، با نام بچه‌بوئینگ یا دردانه بوئینگ می‌شناسند و بوئینگ ۷۴۷ هم لقب ملکه را دارد.»
مجموعه‌های هواپیمایی دنیا
رزمجو می‌گوید: «شاید بتوانم بگویم این مجموعه، یکی از کامل‌ترین مجموعه‌ها در ایران است که شامل انواع مختلف هواپیما می‌شود. بودند کسانی که فقط روی یک گونه خاص از هواپیما‌های مثلا مسافربری یا جنگی کار کرده‌اند. در اروپا مجموعه‌های شخصی بسیار بزرگ‌تری داریم که حدود ۳۰۰۰ ماکت در آن قرار دارد. در انگلستان نیز موزه‌ای را در کنار فرودگاه هیترو لندن به مجموعه فردی که حدود ۴۰۰۰ مدل ماکت هواپیما دارد، اختصاص داده‌اند.»
او درباره نمایش عمومی مجموعه‌اش می‌گوید: «روابط عمومی فرودگاه و یکی دو نمایشگاه و یک مجموعه هوانوردی در سطح شهر درباره اینکه این مجموعه را در قالب یک نمایشگاه دائم یا موقت در معرض دید عموم قرار بدهم پیشنهاد‌هایی مطرح کرده‌اند. حقیقتش را بخواهید من هم دوست دارم همه جوانان و علاقه‌مندان به این حوزه بتوانند این مجموعه را از نزدیک ببینند، با این حال نکاتی هم وجود دارد که نمی‌توانم آنها را ندیده بگیرم.
به عنوان مثال این مجموعه یک مجموعه شخصی است که برای کسی مثل من که عشق هواپیما و پرواز است بسیار آرامش‌بخش است. یکی دیگر بحث نگهداری، جابه‌جایی و تمیزکاری آن است که زمان می‌برد.» او همچنین اضافه می‌کند: «تا به حال پیشنهادی از جانب یک نهاد دولتی برای ایجاد موزه دائم هوانوردی، دریافت نکرده‌ام و فعلا تنها برنامه‌ای که دارم به آن فکر می‌کنم تهیه یک آلبوم مصور به انضمام مشخصات و معرفی کامل انواع مدل‌های این مجموعه است.»
* این گزارش چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه ۱۳۹۸ در شماره ۳۰۱۵ روزنامه شهرآرا صفحه گردشگری چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
