کلاهدوز؛ محله‌ای که به «تی‌بی‌تی» شهره بود

تاریخچه

محله کلاهدوز فعلی از حدود سال ۱۳۱۰ شکل گرفت، اما تا پنج سال پس از انقلاب اسلامی، بیشتر باغ بود و بیابان. بسیاری از باغ‌ها و زمین‌های این محله اوقافی بود و سیدی، اکبری و مولایی از عمده باغداران آن بودند که هرکدام مسئولیت نگهداری از چند باغ را به‌عهده داشتند. بخشی از مزارع «سرده»، از وقفیات گوهرشاد، نیز در این محدوده قرار داشت.

معبری خاکی و باریک در این محله بود که بخش انتهایی آن بین اهالی به خیابان ۴۵ متری شهرت داشت. خیابان مجد از معابر اصلی محله کلاهدوز است که در گذشته پر از میم انگور و باغ توت بود. بااین‌حال، این خیابان به «تی‌بی‌تی» مشهور بود، چنان‌که هنوز برخی قدیمی‌های مشهد، مجد را به همین نام می‌شناسند.

دلیلش قرارداشتن یک گاراژ اتوبوس‌رانی با نام «تی‌بی تی» در این خیابان بود که مسافران را از همین‌جا راهی دیگر شهر‌ها می‌کرد.

در این محله، بین سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۰ خیابان کشیده شد. ابتدا معبرش عرض کمتری داشت، اما به‌تدریج که خانه‌های بیشتری ساختند، قرار به عقب‌نشینی و تعریض خیابان شد.

پس از شهادت شهید یوسف کلاهدوز، یکی از شهدای ارتش که متولد قوچان بود، نام او زینت‌بخش این محله و بولوار اصلی آن شد.

اهالی محله بسیار با گرمابه کارون که بین کلاهدوز ۱۲ و ۱۴ واقع شده بود، انس داشتند. این گرمابه با ۷۵۰ متر زیربنا یک پله می‌خورد و در آن هجده حمام نمره با یک‌بخش حمام عمومی ویژه خانم‌ها تعبیه شده بود.

بافت

محله کلاهدوز ۹۶ هکتار وسعت دارد و در هر هکتار آن ۱۸۰ نفر سکونت دارند. بخش اصلی بافت محله کلاهدوز را پهنه‌های مسکونی و تجاری تشکیل می‌دهد. جوانان ۲۵ تا ۴۰ ساله بیشترین گروه سنی این محله را تشکیل می‌دهند.

بیشتر ساکنان محله کلاهدوز از طبقه متوسط به بالا هستند. نرخ سواد در این محله بیش از ۹۵ درصد است. باتوجه‌به قدمت محله، هنوز تعداد خانه‌های قدیمی و ویلایی زیادی در کلاهدوز دیده می‌شود.

می‌توان محله کلاهدوز را به دو بخش شمالی ویلایی و جنوبی مرتفع تقسیم کرد. میانگین تعداد افراد خانوار‌های این محله سه‌نفره است.

دسترسی

محله کلاهدوز به خطوط قطارشهری دسترسی ندارد، اما ارتباط از این محله به بسیاری از شریان‌های اصلی شهر مشهد آسان است. میانگین فاصله زمانی از هر نقطه محله کلاهدوز تا ایستگاه اتوبوس ۲ دقیقه و ۵۴ ثانیه است.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• بازار مبل حاشیه بولوار شهید کلاهدوز با قیمت‌های مناسبش یکی از مکان‌های پرطرف‌دار خرید سرویس چوب در مشهد است.
• مغازه‌های تجاری حاشیه بولوار شهید قرنی نیز یکی از راسته‌بازار‌های اصلی مشهد برای خرید شیرآلات و لوازم گازی و برقی است.
• شش دبستان و هفت مسجد در محله کلاهدوز وجود دارد.
• کمبود فضای سبز در محله کلاهدوز به‌شدت محسوس است. این محله فقط یک پارک دارد.

حدود جغرافیایی

محله کلاهدوز از سمت غرب به بولوار شهید کلاهدوز، از سمت شمال به بولوار شهید قرنی، از شرق به بولوار مجد و از جنوب به سناباد می‌رسد. این محله شامل بولوار کلاهدوز و فرعی‌های فرد آن، بخشی از خیابان آبکوه، بولوار مجد و فرعی‌های زوج آن و همچنین کوچه‌های تورج، ایرج و ارکیده می‌شود. محله‌های گوهرشاد، عامل، سعدآباد و بهشت همسایگان محله کلاهدوز هستند.