مرحوم کوزهکنانی که یکی از تاجران بزرگ مشهدی در اواخر قاجاریه بهشمار میرفته، این خانه را در سال۱۲۷۰ هجریشمسی بنا کرده است.
از سال ۱۳۱۳ مردم مشهد بخش شرقی کوچه آخوندخراسانی ۷را کوچه پشت کنسولگری نامگذاری کردند و بخش غربی را در آخوند خراسانی ۸ کوچه خواجهروشنایی.
مهمترین ویژگی خانه تاریخی ناظران وسعت زیاد و قدمت آن است. از ویژگیهای بارز خانه تاریخی ناظران موقعیت قرارگیری آن در سایتی باارزش و راسته تاریخی بین عباسقلیخان تا خیابان نواب صفوی ۱۱ است.
فتحعلی شاه بهرسم سپاس از دوراندیشی اسماعلیخان، هموزنش به او طلا اهدا میکند. این سردار، طلاها را صرف ساختن سنگاب حرم رضوی میکند.
آجرهای نقشدار در نمای بنای خانه تاریخی پریشانی و شیوههای اجرای متنوع آنها، نشانگر ذوق سرشاری است که هنرمند معمار در اجرای ساختمان بهکار گرفته است
یکی از آثار مهم هنری موجود در صحن نو، کتیبههایی است که برای ایوانها و با خط بسیار زیبای محمدحسین شهیدیمشهدی ساخته شده است.
خانه ناظران بهدلیل مراقبتهای مناسب صاحبان خانه و همچنین برای جذب مسافر در اغلب اوقات وضعیت مطلوبی داشته و دارد.