انتخابات تاریخی نمایندگان مجلس در مشهد!

هفتمین روز خرداد سال ۵۹ بود که ساختمان سنا* که تجربه زیادی در پذیرایی از مردان قانون‌گذار داشت، دوباره گشوده شد و این‌بار نمایندگان منتخب مردم انقلابی ایران از سراسر نقاط کشور به خیابان سپه (امام‌خمینی فعلی) در تهران آمدند تا قانون‌گذاران تازه ایران باشند.

قرار بود ۲۷۰ نماینده از شهر‌ها و استان‌های مختلف که در انتخابات دو مرحله سال‌های ۵۸ و ۵۹ بر سر کار آمدند، در آن روز دورهم جمع شوند و سوگند بخورند که برای آبادی کشور هرکاری از دستشان ساخته است، انجام دهند.

آن‌ها در ۷ خرداد ۵۹ در مجلسی که در اسناد و منابع مکتوب گاهی با نام «مجلس ملی» و گاهی «مجلس ملی جمهوری‌اسلامی» از آن یاد شده است، با امضای قسم‌نامه هم‌پیمان شدند و نخستین جلسه مجلس شورای اسلامی در این تاریخ پایان گرفت.

آیت‌الله مهدوی‌کنی که مسئولیت برگزاری این انتخابات بر دوش او و از نخستین سخنرانان این مجلس نیز بود، پشت تریبون مجلس ایستاد و گفت: «تاکنون ۲۳۴ نفر انتخاب شده‌اند (۹۷ نفر در دور اول و ۱۳۷ نفر در دور دوم) که اعتبارنامه ۲۱۳ نفر صادر شده و ۲۱ نفر به‌عللی صادر نشده است».

از میان نمایندگان منتخب مردم مشهد نیز پنج نفر را به ساختمان سنا فرستادند. سؤالی که قرار است به آن پاسخ دهیم، این است که چگونه این پنج نفر از دیار امام‌هشتم (ع) پایشان به پله‌های مجلس رسید و نخستین انتخابات مجلس شورای اسلامی در مشهد چگونه برگزار شد؟

۲۲اسفند ۱۳۵۸؛ شور انتخابات در شهر

بگذارید پیش از شروع انتخابات از اوضاع کشور بگوییم؛ ایرانی که سال ۵۷ نظام سیاسی‌اش دگرگون شده و جمهوری‌اسلامی بر جای نظام شاهنشاهی نشسته است، حالا در سال ۵۸ با برگزاری پنج انتخابات، رکورددار می‌شود.

مردمی هم که در این یک سال، یک‌بار در همه‌پرسی جمهوری اسلامی شرکت می‌کنند، یک‌بار رئیس‌جمهور انتخاب می‌کنند، یک‌بار به خبرگان رهبری رأی می‌دهند و یک‌بار دیگر قانون اساسی کشور را به رأی می‌گذارند، اکنون باید برای خودشان نماینده انتخاب کنند.

مملکت تازه دچار تحول شده است و هنوز خیلی از سازمان‌های دولتی سروشکل نگرفته‌اند. در مشهد هم مثل دیگر شهرها، گروه‌ها و احزاب مختلف از مجاهدین خلق گرفته تا پیروان خط امام، امید راهیابی به مجلس را دارند. هرازگاهی خبر درگیری میان گروه‌های مختلف می‌پیچد و بازار شایعات هم داغ است.

فضای ملتهب پیش از انتخابات، جو سنگینی را بر فضای اجتماعی شهر تحمیل کرده است. هنوز یک ماه از انتخاب رئیس‌جمهور نگذشته است که نوبت به انتخاب قانون‌گذاران می‌رسد و روزنامه‌ها پر شده است از تبلیغات نامزد‌های مختلف. نگاهی به نام نامزد‌ها نشان می‌دهد که همه گروه‌های سیاسی حضور دارند و تلاش می‌کنند نامزد مطلوب خودشان را بر صندلی قانون‌گذاری بنشانند.

به‌طور مثال طرفداران طاهر احمدزاده (نخستین استاندار خراسان پس از انقلاب) در آخرین تلاش‌های تبلیغاتی خود در یکی از جراید می‌نویسند: «(رأی ما) برادر طاهر احمدزاده، هم‌سنگر حضرت آیت‌الله طالقانی، شاگرد مفسر بزرگ قرآن، استاد محمدتقی شریعتی، هم‌رزم و همفکر معلم شهید، دکتر علی شریعتی که ۳۵ سال ابوذروار، پاک‌باخته در راه تحقق آرمان اصیل اسلامی به مبارزه سخت‌کوشی دست زده است؛ جمعی از فروشندگان فرش دستباف مشهد».

در یکی دیگر از این تبلیغات به چاپ‌رسیده، در آخرین روز تبلیغات درباره مهندس جواد وجدانی چنین آمده است: «همشهریان عزیز! با شناخت کاملی که طی سالیان متمادی از آقای مهندس جواد وجدانی داریم که نام‌برده فردی متعهد و مسئول وفادار به جمهوری‌اسلامی و معتقد به قانون اساسی و ولایت‌فقیه می‌باشد و همیشه حامی طبقه کارگر و محرومین جامعه بوده است، به ایشان رأی می‌دهیم؛ مهندسین، کارگران، کارمندان کارخانه قندآبکوه و گروهی از کشاورزان».

در این روز همچنین خبر آشوب در نمایشگاه تبلیغاتی نامزد‌های مجاهدین خلق در مشهد اعلام می‌شود که البته با دخالت شهربانی ختم به خیر می‌شود. همچنین علی‌اصغر پارسایی که ریاست کل دادگستری استان خراسان را برعهده دارد، به‌سمت رئیس بازرسی حوزه‌های انتخابات مجلس شورای ملی اسلامی در استان خراسان تعیین می‌شود و او، چند نفر از قاضیان و کارمندان دادگستری را به‌عنوان بازرس انتخاب می‌کند تا بر سلامت انتخابات نظارت کنند.

۲۴اسفند ۱۳۵۸؛ انتخاب و اعتراض

شناسنامه مشهدی‌ها پنجمین مهر انتخاباتی را در این روز بر خود می‌بیند. ۳۶۸ حوزه ثابت و ۴۰ حوزه سیار ویژه مردمی که برای رأی دادن لحظه‌شماری می‌کنند، آماده شده است. شانزده‌ساله‌ها درکنار مردم دیگر در صف می‌ایستند تا رأی بدهند.

روزنامه خراسان در ۲۶ اسفند به نقل از خبرگزاری پارس، درباره این اتفاق می‌نویسد: «صدهاهزار نفر از مردم مشهد و سایر شهرستان‌های خراسان، روز جمعه به‌طور فعال و گسترده به پای صندوق‌های رأی رفتند و به کاندیدا‌های مورد اعتماد خود برای نمایندگی مجلس شورای اسلامی رأی دادند و در مشهد، مردم این شهر و نیز زائرانی که برای عتبه‌بوسی بارگاه قدسی حضرت رضا (ع) به مشهد آمده‌اند، از نخستین ساعات بامداد روز جمعه در محل حوزه‌های اخذ رأی حضور یافتند و آرای خود را به صندوق‌های رأی‌گیری ریختند.

شور و استقبال مردم به‌حدی بود که در ساعات اولیه رأی‌گیری، دربرابر حوزه‌ها صف‌های طولانی تشکیل شده بود و اغلب حوزه‌ها پس از ساعت ۱۸ نیز برای رأی‌گیری آماده بودند».

این خبر پس از ۴۸ ساعت چاپ می‌شود، ولی شمارش آرا برای گزینش نمایندگان مشهد، هنوز به پایان نرسیده است؛ البته طبق پیش‌بینی‌ها، این انتخابات بدون حاشیه هم نیست و با پایان گرفتن روند رأی‌گیری، اعتراض‌ها شروع می‌شود.

در جراید این روز، اخباری منتشر می‌شود که می‌گوید: «بعدازظهر دیروز گروهی از کاندیدا‌های معترض نمایندگی مجلس شورای اسلامی با اجتماع خود در دفتر هماهنگی مردم با رئیس‌جمهور، گردهم آمده و پس از بحث و تبادل‌نظر، صورت‌جلسه‌ای در شش صفحه تنظیم شد [..]که خواستار رسیدگی فوری و اقدامات لازم در این مورد شدند».

۱۷ اردیبهشت سال ۱۳۵۹؛ ممنوعیت تبلیغات

یک جمعه انتخاباتی دیگر در انتظار شهر مشهد است تا تکلیف دو نماینده باقی‌مانده شهر معلوم شود. استاندار خراسان تبلیغات نمایندگان را از صبح پنجشنبه، ممنوع اعلام می‌کند.

۲۸اسفند ۱۳۵۸؛ انتخاب ۳ نماینده شهر

پس از چهار روز، کار شمارش آرا در مشهد پایان می‌یابد و سه نفر از نمایندگان شهر امام‌رضا (ع) معلوم می‌شوند. طبق آمار منتشرشده، مردم ۳۷۳ هزارو ۴۱۳ برگه رأی به صندوق‌ها می‌اندازند و برپایه اعلام رسانه‌ها پس از شمارش ابتدایی آرا، نتایج زیر به‌دست می‌آید: «محمدهادی عبدخدایی ۲۵۹‌هزارو ۹۸۶ رأی، عبدالحمید دیالمه ۲۵۲‌هزارو ۹۲ رأی و قاسم صادقی ۲۲۲‌هزارو ۵۲۷ رأی از مردم گرفتند و به‌عنوان نمایندگان مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی برگزیده شدند و البته انتخاب دو تن دیگر از نمایندگان مشهد به دور دوم انتخابات کشیده شد.

همچنین محمدجواد وجدانی ۱۶۴‌هزارو ۳۰ رأی و سیدمحمد خامنه‌ای ۱۵۰ هزارو ۷۵۶‌رأی و سیدحسین موسوی‌خراسانی ۱۳۶ هزارو ۳۷‌رأی و علی امینیان ۱۰۵ هزارو ۷۳۹ رأی به‌دست آوردند تا در مرحله دوم انتخابات با یکدیگر رقابت کنند».

۱۹اردیبهشت سال ۱۳۵۹؛ پایان دور دوم

نوبت به انتخاب دو نماینده دیگر مشهد می‌رسد. روزنامه‌ها می‌نویسند که مردم از نخستین ساعات بامداد برای شرکت در انتخابات دور دوم مجلس شورای ملی جمهوری‌اسلامی و گزینش دو تن دیگر از نمایندگان خود به پای صندوق‌های رأی می‌روند؛ البته رقابتی که فقط بین چهار نفر است، کار شمارش آرا را راحت‌تر می‌کند و اعلام نتایج این دوره از انتخابات برخلاف بار نخست به ۴۸ ساعت هم نمی‌کشد.

۲۱ اردیبهشت، جراید نام دو نماینده دیگر را که به خانه ملت راه پیدا کرده‌اند، اعلام می‌کنند. در دور دوم، ۲۵۹ هزارو ۷۶۱ تعرفه رأی به صندوق انداخته می‌شود که سیدمحمدحسین خامنه‌ای با ۲۰۳‌هزارو ۴۹۵ رأی و حسین موسوی‌جهان‌آبادی‌خراسانی با ۱۹۹‌هزارو ۹ رأی بر کرسی نمایندگی می‌نشینند. همچنین ۶۷‌هزارو ۲۲۸ نفر نام جواد فهمیده وجدانی و تعداد ۲۴‌هزارو ۵۸۵ نفر، نام علی امینیان را در برگه رأی خود می‌نویسند که نتیجه‌اش بازماندن از مجلس است.