هرچند ۱۰‌سال است که به‌عنوان یکی از محلات شهر مشهد شناخته می‌شود، ساکنان آن، فارغ از هیاهوی شهرنشینی، صفا و صمیمیت روستایی را به‌ویژه در بافت قدیمی حفظ کرده‌اند.

آن‌ها سبقت در کار خیر را از پدران خود آموختند و میراث‌دار ارزش‌هایی، چون ایثار، همدلی و مجاهدت شدند. همین باور ارزشمند بود که شهادت ده‌ها نفر از جوانان آن‌ها را در راه دفاع از وطن رقم زد.

حالا نیز اهالی درقالب یک گروه جهادی با نام «شهدای قرقی» برای کمک به دیگران گام برداشته‌اند و از ساخت و بازسازی منازل همسایه‌های کم‌بضاعت خود در سال ۱۳۹۲ شروع کرده‌اند.

این گروه توانسته است در حاشیه‌ای‌ترین نقطه از شهر مشهد، یک مدرسه و پنجاه‌واحد مسکونی را با مشارکت ساکنان محله قرقی و خیران بسازد و بیش از هشتاد‌واحد مسکونی را نه‌تنها در محدوده محله خود، بلکه در محلات حاشیه شهر مشهد و روستا‌های اطراف آن، بازسازی کند.

کار روی زمین نمی‌ماند

یکی از ویژگی‌های گروه شهدای قرقی این است که برای جذب پول منتظر نمی‌مانند و کار‌ها را متوقف نمی‌کنند. آن‌ها آن‌قدر در به‌پایان‌رساندن کار‌های خود راسخ هستند که اگر پولی برای تهیه مصالح نباشد، باز هم راهی پیدا می‌کنند که کار بر زمین نماند.

حسین صهبایی یکی از اعضای هیئت‌امنای گروه جهادی «شهدای قرقی» است که در شکل‌گیری این جمع نقش پررنگی دارد، اما خودش به تکرار می‌گوید: این کار گروهی است و یک دست هیچ‌وقت صدا ندارد.

او تعریف می‌کند: اگر بخواهم درباره کار‌های گروه حرف بزنم، ابتدا باید به گذشته این محله اشاره کنم، زمانی‌که بزرگان روستای تاریخی قرقی هر مشکلی را با همراهی هم حل می‌کردند. انسجام برنامه‌ها با تشکیل هیئت مذهبی متحده ابوالفضلی (ع) بیشتر شد؛ این هیئت سال‌۱۳۴۲ به‌صورت رسمی ثبت شد و اعضای آن به امور مختلف روستا می‌پرداختند.

ساخت حمام عمومی، رسیدگی به شرایط معابر، کمک به نیازمندان بخش کوچکی از اقدامات این گروه است. این برنامه‌ها ادامه داشت و بعد‌ها شاهد حضور جوانان در‌کنار پیرغلامان بودیم. سال ۱۳۹۲ گروه جهادی شهدای قرقی از دل همین هیئت مذهبی، پایگاه بسیج شهید‌کشمیری، کانون خادم‌یاری شهید و در‌مجموع از بین اهالی قرقی شکل گرفت.

خشت اولی که ده‌ها دیوار را بالا برد

بچه‌های گروه جهادی معتقدند ساخت و بازسازی بیش‌از ۱۳۰ واحد مسکونی، چند مرکز آموزشی و مذهبی و دیگر خدمات به برکت اولین خشتی است که در منزل شهید محمد اکبری سرطاووسی گذاشته‌اند. صهبایی تعریف می‌کند: سرآغاز فعالیت‌های عمرانی گروه جهادی به برگزاری مراسم یادبود شهید دفاع مقدس بازمی‌گردد. تصمیم گرفتیم مراسم را در منزل شهید دفاع مقدس برگزار کنیم. مراسم معنوی خوبی بود که با حضور پرشمار اهالی همراه شد.

روز بعد از این مراسم، یکی از اهالی قدیمی محله به ما مراجعه کرد و گفت برگزاری یادواره خوب است، اما بهتر بود پیش از آن، خانه شهید را بازسازی می‌کردید که فرسوده شده است. این سخن تلنگری به ما بود و باعث شد تصمیم بگیریم منزل را تخریب و از نو بنا کنیم.

حاج‌حسین‌آقا ادامه می‌دهد: کار ساخت منزل شهید با مشارکت اهالی به‌خوبی پایان یافت و بعد از آن موضوع تعریض معبر مطرح شد؛ این در‌حالی بود که پس‌از اضافه‌شدن روستای قرقی به یکی از محلات شهرداری منطقه ۳ در سال ۱۳۹۲، گفته شد معبر قدیمی قرقی یعنی شهید اسدالله کشمیری ۶۲ فقط در شرایطی آسفالت می‌شود که خیابان تعریض شود تا اتوبوس‌ها هم بتوانند از آن تردد کنند.

اعضای سابق شورای اسلامی روستا که متشکل از افرادی همچون حاج حسن کشمیری، حاج حسن بابری، مرحوم علی صمدی، محمد بابری و... بودند، به‌سراغ مالکان بیست واحد مسکونی رفتند. پس از جلب موافقت مالکان برای عملیات تعریض، نوبت به کار همان گروهی رسید که خانه شهید را نوسازی کردند. این بار تعداد بیشتری پای کار آمدند و این افراد هم جذب گروه جهادی شهدای قرقی شدند.

یک کار مشترک و یک حس مشترک

در ابتدا تعداد زیادی از خادمان گروه جهادی را اعضای هیئت ابوالفضلی تشکیل می‌دادند و داوطلبان و خیرانی نیز که بعد‌ها جذب گروه شدند، کنار دیگر اعضا قرار گرفتند.

مهدی جعفریان، مسئول هیئت مذهبی، تعریف می‌کند: من ۴۲ سال از خدا عمر گرفته‌ام و از کودکی در هیئت‌ها حضور داشته‌ام. مثل من، خیلی‌های دیگر از بچه‌های قرقی هستند که کنار هم و دست‌به‌دست هم برای آبادانی محله تلاش کرده اند. پیرغلامان نیز صاحب تجربه‌اند و بهترین درس‌های زندگی مثل ایثار و بخشندگی را به ما آموخته‌اند که ماحصل آن را امروز در فعالیت‌های گروه جهادی مشاهده می‌کنیم.

حس دل‌چسب خدمت به حاشیه شهر، هر سختی را برای آن‌ها آسان می‌کند. مهدی‌آقا تعریف می‌کند: آدم از کار در گروه خسته نمی‌شود؛ وقتی می‌بیند محله‌ای که در آن زندگی می‌کند، روز‌به‌روز آبادتر می‌شود، لذت می‌برد. همه پروژه‌هایی که اجرا کرده‌ایم، برای من دل‌چسب بوده، اما میزان خوشحالی‌ام از نوسازی مدرسه محل، توصیف‌ناشدنی است.

خیلی‌های دیگر از اعضای گروه مثل او برای نوسازی آنجا سر از پا نمی‌شناختند. مدرسه که با گذشت زمان متروکه شده بود، دوباره پا گرفت و آن‌ها در پایان کار به تماشای مدرسه‌ای ایستادند که روزی پشت نیمکت‌هایش درس می‌خواندند. حالا تعداد اعضای گروه جهادی روز‌به‌روز بیشتر می‌شود و تأثیر خوبی بر کودکان و نوجوانان دارد؛ برای نمونه دو پسر هشت و دوازده‌ساله من برای کار‌های مختلف احساس مسئولیت می‌کنند.

این برای من جای خوشحالی دارد و از حضور آن‌ها استقبال می‌کنم. حتی اگر بیایند و فقط با مصالح بازی کنند، هرچه بخواهند در‌اختیارشان قرار می‌دهیم. دوست داریم فرزندانمان هم خود را عضوی از گروه جهادی بدانند و در برنامه‌های مختلف همراهمان باشند.

کاری را ناتمام نمی‌گذاریم

اعضای گروه جهادی شهدای قرقی می‌کوشند هرکدام سهمی از کار‌ها داشته باشند. برخی که توان مالی دارند، با خرید مصالح و دادن پول نقد همراهی می‌کنند و خیلی‌ها هم از هنر و مهارتی که دارند، استفاده می‌کنند.

حسن عتکی یکی از آن‌هاست که ۵۳ سال دارد. با اینکه می‌تواند از کامیون و بیل مکانیکی خود درآمد خوبی داشته باشد، ترجیح می‌دهد در گروه خدمت کند. او با اعتبار و سرمایه‌اش کوشیده است در تأمین مصالح و نیاز‌های مالی نقش‌آفرینی کند.

علقه و دل‌بستگی حسن‌آقا به محله بر‌می‌گردد به دوران کودکی‌اش و کم و کاستی‌هایی که در محله زندگی‌شان بود و تلاش جمعی بچه‌های روستا برای آبادانی محله؛ تعریف می‌کند: این ماجرا به ۱۰ سال قبل بر‌می‌گردد و زمانی‌که اعلام شد معبر به‌دلیل کم‌عرض بودن آسفالت نمی‌شود. خیلی‌ها پای کار آمدند تا پروژه به نتیجه برسد؛ بعد بسیاری از اهالی قرقی به این باور رسیدند که می‌توانیم با کار گروهی و اتحاد به اهداف خود برسیم. شاید باورش سخت باشد که یک گروه در حاشیه شهر چنین اقدامات مؤثری انجام داده است. به نظر ما اگر یک کارگردان خوب از کار این گروه مستند بسازد، تأثیر آن بسیار زیاد خواهد بود.

او ادامه می‌دهد: اگر این پیشنهاد اجرا شود، هدف از آن، این نیست که کار خودم یا دیگر اعضای گروه را بزرگ جلوه دهم؛ هدف، معرفی یک الگو به محلات و دیگر شهر‌های کشور است تا آن‌ها هم بدانند می‌توانند در شرایط دشوار با همت و تلاش، کار‌های بزرگی انجام بدهند، مانند گروه ما که تصمیم گرفت اعضا در جلسات هیئت و دیدار‌های مختلف، پیشنهاد‌هایشان برای ساخت یا بازسازی را ارائه کنند و این پیشنهاد‌ها تا امروز به ساخت و بازسازی بیش‌از ۱۳۰ واحد مسکونی ختم شده است.

این واحد‌های مسکونی گرچه بیشتر در همین محدوده قرقی قرار دارند، اما به اینجا خلاصه نشده‌اند و ما در سایر نقاط حاشیه شهر مشهد، پروژه‌های متعددی مانند ساخت چندین واحد مسکونی در روستا‌های خیرآباد، دهرود، همت‌آباد و... اجرا کرده‌ایم.

ساخت سرپناه برای زوج‌های جوان

از تازه‌ترین اقدامات گروه جهادی شهدای قرقی، احداث دو پروژه مسکونی است؛ یکی شش‌واحدی که در بهمن‌۱۳۹۹ کار ساخت آن آغاز شد و دیگری ده‌واحدی که در تابستان ۱۴۰۱ کلنگش به زمین خورد. علاوه‌براین دو پروژه، جهادگران قرقی این روز‌ها مشغول ساخت و بازسازی دو واحد مسکونی دیگر در همین محله هستند.

علی‌اصغر سخنگو یکی دیگر از اعضای گروه جهادی است که پیش از پیوستن روستای قرقی به مشهد، مدتی به‌عنوان دهیار این روستا فعالیت می‌کرده است؛ او تعریف می‌کند: ما بیشتر به‌دنبال احداث واحد‌های مسکونی ویلایی هستیم، اما بنا به دلایلی احداث این دو مجتمع را آغاز کردیم. یکی از خیران قرقی که هر سال در مناسبت‌های مذهبی غذای گرم در مسجد جامع قرقی، پخت و توزیع می‌کند، همواره مشکل کمبود فضا برای پخت غذا داشت. به همین دلیل تصمیم گرفتیم یک آشپزخانه بزرگ برای مسجد احداث کنیم.

در زمان احداث آشپزخانه قرار شد زیرسازی را طوری انجام دهیم که اگر قرار شد در طبقات فوقانی آن ساخت‌وسازی صورت گیرد، مشکلی پیش نیاید، اما آهن که رسید، علاوه‌بر طبقه همکف، دوطبقه دیگر هم بالا بردیم. در ادامه نیز خیرانی پیدا شدند و مصالح ساخت سه‌طبقه دیگر را تأمین کردند و به‌این‌ترتیب مجتمع شش‌واحدی شکل گرفت.

سخنگو ادامه می‌دهد: کار ساخت‌وساز با کمک اهالی محله قرقی و خیران ادامه داشت که یکی از اهالی قرقی به نام اسماعیل اسماعیلی از دنیا رفت و خانواده آن مرحوم، زمینی را وقف مسجد کردند. خیر دیگری برای ساخت‌وساز مجتمع ده‌واحدی کمک کرد و یکی دیگر از اهالی نیز مقداری بتن در‌اختیار ما قرار داد که توانستیم با آن، کار مجتمع ده واحدی را شروع کنیم.

بیشتر بخوانید:

گره از کار مردم باز می‌کرد

زمین را وقف مسجد کردم

وقف و بخشش از گذشته در روستای قرقی مرسوم بوده است و خیلی‌ها در این مسیر گام گذاشته‌اند. غلام عتکی یکی دیگر از خیران در قرقی است. او علاوه‌بر حضور مستمر در همه پروژه‌های گروه جهادی، زمینی را برای ساخت واحد مسکونی وقف مسجد کرده است. حاج‌غلام می‌گوید: باید برای خانه آخرتمان هم ذخیره کنیم. به‌همین‌دلیل حدود شش‌سال پیش تصمیم گرفتم زمینی را وقف مسجد کنم تا در آن یک واحد مسکونی ساخته شود.

عتکی ادامه می‌دهد: کار ما مردمی است و خودجوش انجام می‌شود. تا مدتی قبل که شرایط اقتصادی کمی بهتر بود، اوضاع بهتر پیش می‌رفت؛ حتی در مواردی در یک جلسه، نیمی از هزینه ساخت‌وساز توسط مردم تأمین شده است. البته حالا هم مردم کم نمی‌گذارند و امیدواریم کار‌ها هرچه زودتر به نتیجه برسد.

تکمیل پروژه‌ها، نیازمند مساعدت

سال‌۱۳۹۸ گروه جهادی قرقی که بیشتر در ساخت‌وساز واحد‌های مسکونی ویلایی تجربه داشتند، پروژه احداث یک مجتمع مسکونی را به نیت ساختن سرپناهی برای زوج‌های جوان در زمینی به مساحت ۲۴۰ مترمربع آغاز کردند. زمین این مجتمع ازسوی اهالی قرقی خریداری و وقف مسجد شد تا در آن شش‌واحد مسکونی با زیربنای حدود ۷۲ مترمربع احداث شود.

برای خرید مصالح موردنیاز احداث مجتمع تا امروز گروه جهادی بالغ‌بر ۵‌میلیارد تومان هزینه کرده است و برآورد می‌شود برای تکمیل آن ۳ میلیاردتومان دیگر نیاز باشد تا با تأمین آن ازسوی مشارکت خیران بتوانند آن را تا عید غدیر خم تکمیل کنند و به مدت دوسال دراختیار زوج‌های جوان بگذارند. ساخت دومین مجتمع مسکونی گروه جهادی قرقی در زمینی به مساحت ۷۰۰ مترمربع سال ۱۳۹۹ آغاز شد. زمین این مجتمع توسط محمد اسماعیلی وقف مسجد شده و قرار است در آن دو طبقه ده‌واحدی احداث شود.

گروه جهادی قرقی و خیران تا امروز حدود ۲ میلیارد تومان برای این مجتمع هزینه کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود برای تکمیل آن دست‌کم ۴ میلیاردتومان دیگر نیاز داشته باشند. روند ساخت این مجتمع تا زمان تکمیل مجتمع زوج‌های جوان متوقف شده است، اما اهالی تلاش می‌کنند هردو مجموعه به‌زودی به پایان برسد تا گام‌های بعدی را برای آبادانی بردارند.

اقدامات گروه جهادی شهدای قرقی از سال ۱۳۹۲ تاکنون

• بازسازی منزل شهید محمداکبری سرطاووسی
• کمک به عقب‌نشینی و بازسازی خانه‌ها در خیابان
• شهید کشمیری ۶۲ برای تعریض معبر
• بازسازی زینبیه (س) در قرقی
• بازسازی مدرسه تربیت قرقی
• ساخت خانه و مغازه در زمین وقفی مسجد جامع قرقی
• ساخت مجتمع مسکونی د‌ه واحدی در زمین
• وقفی مسجد که درحال تکمیل است
• ساخت مجتمع مسکونی شش واحدی برای
• زوج‌های جوان کم‌بضاعت که مراحل ساخت آن هنوز ادامه دارد