انجمن «دُر دری»؛ خانه مودت شاعران افغانستانی و ایرانی

25سال است که شاعران و نویسندگان ایرانی و افغانستانی در انجمن «دُر دری» دست برادری داده اند و اینجا پاتوق مهربانی و تراوش شعر میان دو فرهنگی شده است که خیلی به هم نزدیک اند. هنوز مکان انجمن استیجاری است و هر سال دغدغه سرپناه دارند، اما تخصص ادبی، بسیاری از ایرانیان و افغانستانی های اهل ادب و شعر را در کنار هم قرار داده است. اینجا سرای امن شعر است.

گردهمایی شاعران جوان، بهانه تشکیل

انجمن «دُر دری» از سال1376 شروع به کار کرد. بهانه شروع این انجمن فصلنامه ای به همین نام بود که اهالی ادب و شعرای افغانستانی تولید می کردند. در ابتدا دفتر فصلنامه پاتوق شاعران و نویسندگان افغانستانی و ایرانی بود. سال های اول تعداد شعرا بیشتر بود و گاهی به چهل نفر می رسید که دوازده نفر آن ها ایرانی بودند. اما در سال های گذشته و پس از عبور از کرونا حدود پانزده شاعر هستند که سه چهار نفرشان ایرانی اند. 

محمد کاظم کاظمی یکی از شعرای نام آشناست که از روزهای آغازین می گوید: «این انجمن در سال های اول بخشی از مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان در قم بود. در آن زمان این جلسه بیشتر با نیت گردهم آمدن شاعران جوان تشکیل شد. همان زمان انجمن های شعر دیگری هم داشتیم مانند انجمن انقلاب اسلامی شاعران افغانستان که در بازار مرکزی مشهد بودند، اما در «در دری» جلسات شعر اختصاصی تری برای جوانان گذاشته می شد. منتها بعد از آن انجمن، بازار کم کم تعطیل شد و تمرکز شاعران بر انجمن در دری بود.»

در واقع همان هیئت تحریریه ابتدای نشریه «در دری» که در مشهد و قم بودند، بنیان گذاران اولیه این انجمن محسوب می شدند. آقای کاظمی که خودش هم در میان آن اولین های انجمن بوده است، همین ابتدای صحبتش یادی از آن ها می کند: «ابوطالب مظفری، سیدنادر احمدی، جواد خاوری و علی پیام که داستان نویس هستند و محمدشریف سعیدی که در قم شاعر است. همچنین زهرا حسین زاده و محسن حسینی و حسین حیدربیگی و بتول مرادی که بعد ها جزو اعضای هیئت تحریریه نشریه شدند و در ادبیات بسیار توانا هستند.»

تحول در ادبیات افغانستان

فعالان ادبی ایران و افغانستان می دانند انجمن «در دری» تحولی چشمگیر به ویژه در شعر شاعران مهاجر ایجاد کرده است. 

این شاعر برجسته افغانستانی تعریف می کند: «در واقع زمانی که نسل جوانی آماده شده بود که مراحل رشدش را پیدا بکند، انجمن در دری تشکیل شد و آن ها را زیر بال‌و پرش گرفت و برای شاعران معاصر در آن سال ها بسیار مؤثر بود. همچنین، جمع زیادی از بچه های مهاجر که بعدها مطرح شدند، در انجمن در دری شرکت می کردند، مثل رفیق جنید، الیاس علوی، غلامرضا ابراهیمی، زهرا حسین زاده، فهیمه میرزایی، علی جعفری، حسین حسین زاده و... . علاوه بر این، بخشی از دوستان ایرانی هم که با شعرای افغانستانی نشست و برخاست داشتند، در جلسات در دری شرکت می کردند.»

بیشتر بنیان گذاران «در دری» به کشورهای دیگر مهاجرت کردند. بعضی ها هم به افغانستان و دیارشان بازگشتند و مشغول فعالیت در کشور خودشان شدند. کاظمی یادی از یکی از آن ها نیز می کند: «برخی که به افغانستان رفتند، مروج جریان ادبی در آنجا شدند؛ مثل محمد واعظی و سیدضیا قاسمی. برخی شعرا هم از افغانستان به کشورهای دیگر رفتند. محمد واعظی شاخه ای از در دری را در داخل افغانستان راه انداخت و قرار بود که فعالیت های در دری به افغانستان منتقل شود که متأسفانه میسر نشد.»

پای قرار جمعه ها

هنوز هم شعرای نامداری که از کشورهای دیگر می آیند، مهمان انجمن می شوند. «در دری» یک پاتوق فرهنگی است که در همه زمینه ها به رشد و شکوفایی دوستداران ادب و شعر ایرانی و افغانستانی کمک می کند. 

محمدکاظم کاظمی می گوید: «می شود گفت جلسه در دری یک کانون وفاست که شعرای ایرانی و افغانستانی در آن حضور دارند. خیلی از نویسندگان و شاعران ایرانی که در شهرهای دیگر هم زندگی می کردند، اگر روز جمعه در مشهد می ماندند، سعی می کردند حتما به جلسه در دری بیایند.»

خیلی از نویسندگان و شاعران ایرانی که در شهرهای دیگر هم زندگی می کردند، اگر روز جمعه در مشهد می ماندند، سعی می کردند حتما به جلسه در دری بیایند

به غیر از شعر و ادبیات و داستان، گاهی برنامه های آموزشی در زمینه ویراستاری، گرافیک و نقاشی و جلسات نقد فیلم و داستان و شعر این انجمن برگزار می شود و کنارش محافل و یادبودهای مختلف.

هم پای 25ساله انجمن

سیدابوطالب مظفری متولد سال1344 است. نام او از همان آغاز انجمن ادبی «در دری» بر پیشانی این انجمن حک شد و تاکنون هم پای بیست وپنج سالگی انجمن است. جزئیاتی از این انجمن در ذهن او حک شده است که می تواند روایتگر جمعه های بدون تعطیلی جلسات انجمن باشد. 

می گوید: «همه چیز از همان فصلنامه شروع شد و به تدریج فکرهای بزرگ تری پشت بند آن آمد. از سال1376هفده شماره فصلنامه در دری را تا سال1381 منتشر کردیم و بعد از تحولاتی در افغانستان این نشریه به نام خط سوم که بازهم فصلنامه ای ادبی هنری بود، تغییر کرد. این نشریه هم تا سال1390 در حوزه شعر و ادبیات و داستان و فرهنگ در کنار انجمن در دری فعال بود. اما خط سوم هم در ادامه راه همراهشان نشد.» 

از همان زمان که آن نشریه تعطیل شد، ابوطالب مظفری، پژوهش های مردم شناسی مردمان افغانستان را به عنوان دبیر دانش نامه هزاره آغاز کرد که تاکنون این نشریه درحال چاپ جلد دوم است و قرار است تا دوازده جلد در کنار انجمن «در دری» ادامه راه دهد.

ابوطالب مظفری از حمایت های این انجمن می گوید: «تجار افغانستانی، بسیاری از هزینه های این انجمن را تقبل می کنند و با حمایت هایشان سبب شده اند ما بتوانیم انجمن در دری را حفظ کنیم. البته این را هم بگویم که در زمان چاپ فصلنامه در دری حوزه هنری مشهد چندین شماره از آن فصلنامه را چاپ کرد. در سال های گذشته هم که برای مکان مؤسسه مشکل داشتیم، حوزه هنری سعی دارد حمایت کند.»

یک سرآغاز ادبی دیگر

زهرا حسین زاده دبیر جلسات شعری انجمن «در دری» و متولد1357 است. او از سال1374 تاکنون فعالیتش را با بنیاد رهبر شهید شروع کرده است. از بدو تأسیس به این مجموعه دعوت می شود، اما به دلیل مشغله از سال1382 به دعوت آقای مظفری لبیک می گوید. برگزاری جلسات شعر مؤسسه از سال1387 به عهده اوست. 

او می گوید: «شاعران جوان از همان ابتدا در کنار پیشکسوت ها در این جلسه شرکت می کنند. علاوه بر جلسات نقد و بررسی شعر، جلسات آموزش هم در کنار آن برای دوستان شاعر نوآموز در این سال ها برگزار شده و دستاوردش پرورش شاعرانی بوده است که در حیطه ادبیات نامی هستند. مؤسسه، جلسات خوانش متون کهن و جلسات معرفتی هم برای جوانان دارد و علاوه بر فصلنامه خط سوم و در دری، این ها هم جزو دستاورد های این مؤسسه محسوب می شود.» 

مجموعه شعرهای او با نام های «نامه ای از لاله کوهی»، «پلنگ در پرانتز» چاپ شده است و کتاب دیگری به نام «جان پدر کجاستی»گردآوری‌کرده‌است. همچنین مقالات دیگری نیز در تاک و المصطفی و... هم دارد. او داوری جشنواره های مختلف در ایران و افغانستان را هم انجام داده است. 

حسین زاده از همان سال های دور در مدارس خودگردان مهاجران و مدارس حوزه علمیه تدریس می کند. خودش می گوید: «از خوش حالی های من معلمی در این سال ها بوده است و شاگردانی که در رشته های مختلف می درخشند و باعث خوش حالی من هستند.»