
مشهدیها به رودخانه میگویند «دریا». این دریا گفتن البته که فقط مشهدی نیست، در همه خراسان، خراسان بزرگ تاریخی، هرجا رود و رودخانهای بوده، دریا گفته میشده؛ مشهورش «آمودریا» که همان «جیحون» باشد در اسطورهها مرز ایران و توران است.
دریای مشهد هم همین «کشفرود» بوده که احتمالا در دورههایی و در فصلهایی از آن سالها، حسابی پر آب بوده؛ آنقدر که بشود دریا خواندش. از آن دریا، حالا چیزی به جا نمانده، جز همین رود عفنی که سرریز پسابهای شهر شده و چه جفایی بیشتر از این، در حق تنها دریای مشهد؟ دریایی که در اسطورهها خانه اژدهایی بوده که سام، سامِ یکزخم، پدربزرگ رستم، به یک ضربه شمشیر، میکشدش؛ همان اژدهایی که مشهدیها آن را در هیبت «اژدرکوه» میدیدهاند که روزگار مدیدی است، سنگ شده.
از دریای مشهد، حالا فقط نامی مانده روی خیابانی؛ البته که ذوق نامفهوم عوض کردن اسمها، همین نام را هم از مشهدیها دریغ کرده است. خیابان دریای مشهد، حالا «خیابان وحید» شده که بازاری نامآشناست برای مشهدیها، بازاری در ساحل دریای اسطورهای کشفرود.
هیچکس یادش نمیآید چطور، مغازههای اول خیابان شد فروشگاههای کیف و کولهپشتی، اما همهمان یکوقتی چشم باز کردیم و دیدیم یک راستهبازار درست شده با فروشگاههای کوچک و بزرگی که همهجور برندی میشود در آن یافت، از کیفهای مدرسه تا کولههای کوهنوردی. چمدانهای مسافرتی و کیفهای زنانه هم هست و هر چیز دیگری که در مجموعه کیف و کولهپشتی باشد. همراه چندتایی کارگاه تعمیراتی که همهجور کیف و کولهای را تعمیر میکنند.
خیابان دریا هم مثل بسیاری از خیابانهای دیگر که صدمتری کمربندی، آنها را نصف کرده، دو قسمت دارد و جالب آنکه خیابان حسینی محرابشمالی هم مثل خیابان وحید دارد راستهبازار کیف و کوله میشود. برای سالها، کارگاههای دوختودوز کیفها و کولهها اینجا در کوچهپسکوچههای تنگ و باریک خیابان حسینی محراب شمالی بود. حالا هر کدام از آن کارگاهها، فروشگاهی هم باز کردهاند و اینطوری شده که خیابان حسینی محرابشمالی، دارد پا میگذارد جای پای خیابان وحید.
راستهبازار محله وحید، حالا احتمالا تنها چیزی است که از خیابان دریا در ذهن مشهدیها جا گرفته است. خیابان دریا، اما قصه کم ندارد، قصههایی که با تاریخ مشهد پیوند دارد. یکیشان موقوفه محرابخان و آسایشگاهی است که بسیاری از مشهدیها چیزی درباره آن، نمیدانند.
* این گزارش دوشنبه ۲۹ اردیبهشتماه ۱۴۰۴ در شماره ۴۴۹۳ روزنامه شهرآرا صفحه آخر چاپ شده است.