
سال ۱۳۱۸ شمسی پای اتوبوس به مشهد و اطراف حرم برای سرویسدهی به زائران و مجاوران بارگاه امامهشتم (ع) باز شد. حالا باتوجه به ترافیک سنگین اطراف حرم، یکی از راههای مهم دسترسی، همین مسیرهای اتوبوس است.
با توجه به اهمیت دسترسی زائر و مجاور، مسیرهای اتوبوس را در خیابانهای ورودی چهار سمت حرم بررسی کردیم. دو مسیر رفتوبرگشت خیابان امامرضا (ع) و طبرسی دارای خط ویژه اتوبوس است و دو مسیر خیابان آیت الله شیرازی و شهید نوابصفوی این امکان را ندارد.
اینطور که به نظر میرسد، جانمایی ایستگاه اتوبوس در مسیرهایی که دارای خط ویژه هستند، در بهترین حالت ممکن است و مسافران خط ویژه میتوانند سفری ایمن و راحت را پشت سر بگذارند.
ایستگاه خط بیآرتی که در میدان بیتالمقدس قرار دارد، یکی از مسیرهای پررفتوآمد گذر از حرم مطهر است که علاوه بر زائران، روزانه تعداد زیادی از مجاوران و کسبه را جابهجا میکند که بهدلیل نبود جای پارک در شلوغی این خیابان مایل به استفاده از وسایل نقلیه عمومی هستند.
بهار خدمتی که بهواسطه قرارداشتن محل کارش در میدان بیتالمقدس هرروز از خط بیآرتی استفاده میکند، میگوید رفتوآمد در این مسیر راحتتر و بیدردسرتر از خودرو شخصی است.
مسیر بعدی که خط بیآرتی از آن گذر میکند، طبرسی است که این مسیر نیز تا آخرین ساعات کاری اتوبوسها شلوغ و پرمسافر است. با اینکه مسیر تردد خودروها باریک است، جدابودن مسیر اتوبوسها باعث میشود ترافیک روان باشد.
منصور عبدی، از کسبه قدیمی طبرسی، میگوید: وجود خط بیآرتی برای ما هم که اتوبوسسوار نیستیم، خوب است. چون توقفهای اتوبوس در ایستگاه باعث ترافیک خیابان میشود، اما این مشکل برای خطوط بیآرتی وجود ندارد.
عرفان صالحی یکی از کسبه خیابان طبرسی است که هر روز از این مسیر رفتوآمد میکند. او میگوید: خوبی خط بیآرتی این است که هر لحظه اتوبوس در این ایستگاه آمدورفت دارد. به این دلیل، هیچوقت نگران دیررسیدن به محل کارم نیستم و تا به ایستگاه میرسم، میتوانم سوار اتوبوس شوم.
عرض کم خیابان آیتالله شیرازی و توقف طولانی خودروها در ایستگاه باعث میشود اتوبوسها در لاین وسط توقف کنند و مسافران برای سوار و پیادهشدن تا وسط خیابان بیایند. چند لحظهای که در ایستگاه میایستیم، متوجه میشویم خودروهای مسافربر بدون توجه به تابلو ایستگاه اتوبوس و بوق ممتد اتوبوسها، دقایق طولانی منتظر مسافر میمانند.
ربابه صفدری هفتهای سهبار با اتوبوس به حرم مطهر میآید و همیشه شاهد این بینظمی است. او میگوید: ایستگاه تاکسی کمی بالاتر از ایستگاه اتوبوس است، اما تاکسیها مسافرانشان را اینجا پیاده و سوار میکنند.
آمنه زینعلی هم از اتوبوسهای این مسیر استفاده میکند. او میگوید: تا دم ایستگاه همیشه خودرو پارک شده است و وقتی خودروها جلو ایستگاه رفتوآمد کنند، اتوبوس برای توقف مجبور است وسط خیابان بایستد. برای خودم پیش آمده است که با بچه کوچک وسط خیابان از اتوبوس پیاده شدهام و در آن شلوغی نگران رهاشدن دست دخترم بودهام. نگهداشتن در میان شلوغی خودروها یعنی بازی با جان مردم.
نکتهای که در ایستگاه اتوبوس خیابان نوابصفوی به چشم میخورد، فاصله طولانی نزدیک به ۱۵۰ متر تا حرم مطهر است. ایستگاه اتوبوس بعد از بولوار شهیدشوشتری به سمت حرم مطهر قرار دارد؛ مسیری که شاید طیکردنش برای جوانترها ظرف پنج دقیقه امکانپذیر باشد، اما برای سالمندان، طولانی و خستهکننده است.
دوربودن فاصله ایستگاه اتوبوس از ورودی زیرگذر حرم باعث میشود ترافیک روانتری نسبت به خیابان شیرازی وجود داشته باشد، اما زائرانی را که میخواهند به حرم مطهر بروند، با مشکل روبهرو میکند.
مرضیه عبدی، خانم سالمندی که بهسختی از پلههای اتوبوس پایین میآید، میگوید: این فاصله برای من و خیلیهای دیگر که پادرد دارند، زیاد است. من با اتوبوس به زیارت میآیم. اگر پیادهروی خانه تا ایستگاه اتوبوس و بعد هم پیادهروی در حرم را هم حساب کنید، میبینید که توانی برای پیادهرفتن این راه نداریم. من خیلی وقتها مجبورم این فاصله را سوار تاکسی شوم.
رئیس امور حملونقل و ترافیک شهرداری منطقه ثامن با اشاره به نصب تابلوهای «توقف ممنوع» و «حمل با جرثقیل» در ایستگاههای اتوبوس، میگوید: در مسیر خیابان شیرازی و نوابصفوی به سمت حرم مطهر عبور عابر پیاده بیشتر از سواره است. به همین دلیل مسیر پیاده در اولویت است و امکان گسترش معبر سواره وجود ندارد.
حامد آتشی اضافه میکند: در خیابان نوابصفوی نیز مانند خیابان شیرازی عرض خیابان این امکان را نمیدهد که مسیر ویژه اتوبوس داشته باشیم. از طرفی، امکان جابهجایی ایستگاه اتوبوس هم وجود ندارد. چون هرچه ایستگاه به زیرگذر حرم نزدیکتر باشد، حجم ترافیک ورودی حرم که معضلی همیشگی است، افزایش مییابد.
مدیر روابطعمومی شرکت اتوبوسرانی معتقد است ایستگاههای اتوبوس بر اساس تراکم ترافیک شهر در ایمنترین و نزدیکترین مسیر تا حرم مطهر در نظر گرفته شده است. عباس اتحادی میگوید: امکان جابهجایی هیچ ایستگاهی را در اطراف حرم نداریم. فقط در صورت تغییر در بافت و معابر اطراف حرم مطهر امکان جابهجایی ایستگاهها وجود دارد.
رئیس پلیس راهور منطقه ثامن نیز درباره توقف غیرمجاز خودروها در ایستگاهها توضیح میدهد: خودروهای شخصی حق توقف در این مسیر را ندارند و دستور حمل با جرثقیل برای هر خودرویی که بیشتر از پنج دقیقه توقف داشته باشد، داده شده است، اما بنا بر احترامی که برای زائران قائل هستیم، فرصتی برای پیادهشدن مسافران به خودروها داده میشود.
سرهنگ یدالله عربخانی ادامه میدهد: طرحهای خوبی برای کاهش ترافیک در خیابان نوابصفوی در دست داریم. بر اساس این طرحها، عرض ورودیها کاهش مییابد و مسیر خیابان برای رفتوآمد اتوبوسها و زائران پیاده راحتتر میشود.
* این گزارش پنجشنبه ۱۱ بهمنماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۸۰ شهرآرامحله منطقه ثامن چاپ شده است.