کوی سلمان؛ محله‌ای روی گود فخار

محله کوی سلمان یکی از محلات تازه پا گرفته منطقه ۵ است که بعد از تصویب آیین‌نامه سال ۹۷ به این منطقه اضافه شد. پیش از آن، کوی سلمان بخشی از محله حسین‌آباد بود. این اولین باری نیست که روستای حسین‌آباد به دو بخش تفکیک می‌شود.

این روستای بزرگ که پیشینه آن تا دوره افشاری مشخص است، در گذشته به دو روستای حسین‌آباد کرمانی‌ها و حسین‌آباد قائنی‌ها تقسیم شده بود. اکنون محله کوی رضائیه در محدوده حسین‌آباد قائنی‌ها قرار دارد. محله حسین‌آباد نیز اکنون در محدوده روستای حسین‌آباد کرمانی‌ها قرار دارد. این روستا در گذشته موقوفه میرزای ناظر بوده است.

یکی از مهم‌ترین هویت‌های محله کوی سلمان، گودال فخار است. گودالی عظیم در نزدیکی میدان میرزا‌کوچک‌خان و در حاشیه بولواری به همین نام که حدود ۷ متر عمق دارد و با ۲۱ پله از حاشیه خیابان جدا می‌شود.

این گودال که اکنون محل سکونت حدود ۲۰۰ خانوار است، حدود یک قرن پیش محل خاک‌برداری کوره آجرپزی «حسین باشی‌زاده فخار» بوده و پس از تعطیل شدن کار کوره به کارگران همان کوره فروخته شده است. حسین باشی‌زاده مالک کوره‌های آجرپزی بسیاری در مشهد بوده است.

بنا به کتاب اطلس محلات شهر مشهد دلیل نامگذاری محله به نام کوی سلمان قرار داشتن ده متری سلمان در خیابان شهید علیمردانی ۳۵ در این محله بوده است.

بافت

محله کوی سلمان ۶۴ هکتار وسعت دارد و حدود ۱۱ هزار و ۳۰۰ نفر جمعیت. به طور متوسط در هر هکتار این محله ۱۷۶ نفر سکونت دارند که حدود ۳ برابر میانگین شهری است. از آنجایی که تنها ۳۵ درصد مساحت محله مسکونی است تراکم نقطه‌ای در بسیاری از نقاط محله به ۶۰۰ نفر در هر هکتار نیز می‌رسد.

محله کوی سلمان یکی از محلات کم‌برخوردار مشهد است، اما در میان تمامی خیابان ها‌ی آن، گود فخار یکی از محرم‌ترین نقاط محله است که با وجود اصلاحات نسبی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب راه زیادی در پیش دارد.

این محدوده به دلیل اخلاف سطح زیادی که با حاشیه خیابان دارد، در گذشته برف و باران که می‌بارید آب فراوانی در آن جمع می‌شد. اکنون برای حل این مشکل از پمپ استفاده شده است.

سال ۱۳۹۹ نخستین اقدامات بازپیرایی گود فخار با ساخت بوستانی کوچک برای بازی کودکان، تسطیح زمین‌های خالی و رنگ آمیزی سطوح و خانه‌ها آغاز شد و ظاهر محله را متفاوت کرد. اما کماکان مشکل حضور معتادان کارتن‌خواب در این محدوده وجود دارد.

باغات کشاورزی ۲۳ درصد و خدمات حمل و نقل و انبار نیز ۴ درصد مساحت محله را به خود اختصاص می‌دهند. بیشتر ساختمان‌های این محله کمتر از ۳ طبقه است و به صورت محدود می‌توانید در آن ساختمان‌های ۴ و ۵ طبقه ببینید.

دسترسی

محله کوی سلمان به خطوط مترو دسترسی ندارد. بولوار‌های میرزاکوچک‌خان، امت و چمن شریان‌های اصلی ارتباطی این محله با سایر نقاط شهر است. پراکندگی خطوط اتوبوس در محله کوی سلمان مطلوب است و از هر نقطه محله به طور میانگین ۱۲۲ متر راه تا ایستگاه اتوبوس است.

مسجد امام‌حسن مجتبی(ع) مسجد محوری محله

امکانات فرهنگی و رفاهی

•  بیشتر مغازه‌های تجاری محله کوی سلمان در ابتدای بولوار میرزاکوچک‌خان و خیابان علیمردانی قرار دارد.
• زائرسرای رضوی در بولوار چمن مساحت زیادی از محله را به خود اختصاص داده است.
• ساختمان شهرداری منطقه ۵ در این محله قرار دارد.
• شورای حل اختلاف میرزا کوچک‌خان در نزدیکی میدان میرزا کوچک‌خان یکی از پر رفت و آمدترین مکان‌های محله کوی سلمان است.
• شرکت برق منطقه در حاشیه میدان میرزا کوچک‌خان است.
• محله کوی سلمان ۶ مسجد دارد که در این میان مسجد امام حسن مجتبی (ع) در ابتدای علیمردانی ۳۱ پایگاه فرهنگی با سابقه‌ای از ایام قبل از انقلاب اسلامی تاکنون است. این مسجد درمانگاه خیریه‌ای به همین نام در نزدیکی بنای مسجد دارد.
• کوچه ۷ شهید یکی از کوچه‌های بنام محله است. این کوچه در گذشته محل زندگی خانواده ۷ شهید محله بوده است.
• دوسالن و سوله ورزشی از امکانات دیگر محله کوی سلمان است.
• این محله دو دبستان دارد که یکی از آنها به دانش‌آموزان استثنایی تعلق دارد.
• درمانگاه شهرداری تنها درمانگاه عمومی این محله است که در خیابان سلمان ۱۸ واقع است.

حدود جغرافیایی

محله کوی سلمان از سمت شمال به بولوارمفتح می‌رسد، از سمت غرب به بولوار امت، از جنوب به بولوار میرزاکوچک‌خان و راه‌آهن مشهد و شرق نیز به خیابان شهید رحیمی محدود می‌شود. محله‌های ایثار، سجادیه، جلالیه و حسین‌آباد در همسایگی محله کوی سلمان قرار دارند.