قلعه وکیل‌آباد در خاطرات حاج‌حسین حاجی‌پور 
دانش‌آموزان هنرستان محله زیباشهر، شاگرد اول‌های صحنه هنر 
دانش‌آموزان سما با فناوری نانو درختان را حفظ می‌کنند
ماجرای همکاری امین رضایی و امیرحسین یزدانی از کلاس شیمی و علاقه شخصی‌شان شروع شد. نتیجه پشتکار این دو دانش‌آموز پس‌از دو سال آزمون و خطا، نوشتن مقاله‌ای بود که جزو ۴۰ رتبه برتر شد.
دانش‌آموزانی که تا دیروز روی ورق‌های کاغذی، مطالبشان را می‌نوشتند، حالا خودشان کاغذ‌های سنگی درست کرده‌اند و می‌خواهند با ارتقای این ایده، آن را به تولید انبوه برسانند و از قطع درختان سبز جلوگیری کنند.
ماجرای همکاری امین رضایی و امیرحسین یزدانی در تولید این کاغذ، از کلاس شیمی و علاقه شخصی‌شان به این موضوع شروع شد. درست همان روز‌هایی که مجید ساقی، دبیر شیمی دبیرستانشان، از فناوری نانو و ویژگی‌هایش در کلاس برایشان گفت، این علاقه هدفمند شد.
نتیجه پشتکار این دو دانش‌آموز پس‌از دو سال آزمون و خطا، نوشتن مقاله‌ای بود که بین ۱۵۰۰ مقاله کشوری، جزو ۴۰ رتبه برتر شد.
۲سال تلاش برای رسیدن به هدف
«دانش‌آموزان دبیرستان سما در محله گوهرشاد در چهاردهمین جشنواره دانش‌آموزی علوم و فناوری نانو که در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد، در بخش مقاله علمی‌پژوهشی، با مقاله "تهیه نانوذرات کلسیم کربنات به روش ساده و مقرون‌به‌صرفه و استفاده از آن در تولید کاغذ سنگی" از بین ۱۵۰۰ طرح ارائه‌شده کشوری، جزو چهل‌رتبه برتر شدند.» این متن لوح تقدیری است که به این دو دانش‌آموز نخبه داده‌اند.
ماجرا از روزی شروع شد که آقای ساقی، دوره‌های فناوری نانو را به‌صورت کارگاهی در دبیرستان برگزار و در آن کارگاه، حدود پانزده‌مورد از تولیدات نانو را به دانش‌آموزان معرفی کرد و کاغذ ضدآتش هم یکی از آن موارد بود. این کاغذ، ایده تولید کاغذ سنگی را در ذهن امیرحسین و امین جرقه زد و پس از دوسال آزمون و خطا بالاخره امسال توانستند نتیجه مطلوب را به دست بیاورند.
ایده کار مال بچه‌ها بود
مجید ساقی، دکترای شیمی، مسئول بخش پژوهش و آزمایشگاه دبیرستان سما، حدود شش‌سال است در آموزش‌و‌پرورش شیمی تدریس می‌کند، اما حوزه تدریسش در آموزش عالی در گروه‌های شیمی، سرامیک، اچ‌اس‌تی به هفت‌هشت سال قبل برمی‌گردد. یکی از حوزه‌های کاری‌اش، فناوری نانو‌ست که در این زمینه مدرس استانی هم است.
او درباره مقام‌آوری دانش‌آموزانش توضیح می‌دهد: هر‌ساله باشگاه نانو رویدادی برگزار و از طرح‌های پژوهشی برتر دعوت می‌کند. دانش‌آموزان دبیرستان سما هم که دوسال متوالی درباره کاغذ سنگی تحقیق کرده بودند، در این طرح شرکت کردند. ۳۰ مهر سال جاری نامه زدند که طرح آنها از بین ۱۵۰۰ طرح کشوری جزو چهل‌طرح برتر شده است؛ این افتخاری است برای دانش‌آموزان این دبیرستان.
به گفته ساقی، کاری که بچه‌ها انجام داده‌اند، این است که کلسیم‌کربنات را در مقیاس نانو تولید کرده‌اند. او توضیح می‌دهد: در فرمولاسیون کاغذ سنگی، از چوب و سلولز استفاده نمی‌شود. این کاغذ، زمینه پلیمری دارد و برخی ترکیبات با آن مخلوط می‌شود. کلسیم‌کربنات سبب می‌شود مقاومت کاغذ افزایش پیدا کند و ضخامت کاغذ کم و کاغذ سبک‌تر شود. از همه مهم‌تر این است که از چوب استفاده نمی‌کنند و قابل بازیافت و ضدآب است.
این دبیر شیمی درباره ارزان‌بودن این کاغذ نیز می‌گوید: ما در کشورمان از نظر پلی‌اتیلن و نفت مشکلی نداریم و کلسیم‌کربنات هم که از آهک تولید می‌شود، ماده ارزانی است. برای همین این کاغذ ارزان و مقرون‌به‌صرفه و قابل بازیافت است.
ساقی تأکید می‌کند که «ایده اولیه از خود دانش‌آموزان بوده است» و مدرسه در حوزه فناوری نانو فقط بچه‌ها را آموزش می‌دهد. اینکه قرار است دانش‌آموزان چه حوزه‌ای را انتخاب کنند، به علاقه خودشان بستگی دارد؛ مثلا برخی از دانش‌آموزان در حوزه شوینده‌ها یا آرایشی‌بهداشتی فعالیت می‌کنند.
این مدرس شیمی یادآوری می‌کند که هر‌ساله برای تولید کتاب‌های درسی، درختان بسیاری قطع می‌شود و ادامه می‌دهد: هدف ما این است که بچه‌ها در آینده تولید‌کننده کاغذ سنگی نانو در کشور بشوند تا با تولید آن علاوه‌بر سود اقتصادی برای آنها و ایجاد انگیزه برای تلاش بیشتر بتوانند مانع‌از قطع درختان و حفظ فضای سبز شوند.
به‌دنبال شیمی می‌روم
امیرحسین یزدانی، دوازدهم علوم تجربی
از ابتدا به درس علوم علاقه داشتم. بیشتر درباره محیط زندگی جانداران کار می‌کردم و به‌دنبال این بودم که از جانداران به‌ویژه ماهی‌ها استفاده مفیدی کنم. در سال‌های بالاتر به شیمی بیشتر علاقه‌مند شدم و برای آینده‌ام به این رشته گرایش پیدا کرده‌ام و تلاش می‌کنم در دانشگاه هم همین رشته را انتخاب کنم.
آزمایشی داشتیم که در آن ماده کلسیم کربنات را بررسی کردیم و متوجه کاغذ سنگی شدیم. دوسال آزمون و خطا داشتیم، اما طرح ما کاربردی بود و علاقه رسیدن به نتیجه آن، مانع‌از خستگی‌مان می‌شد.
جایگزینی برای کاغذ‌های معمولی
امین رضایی، دوازدهم علوم تجربی
از ابتدا به رویداد‌های آزمایشگاهی علاقه داشتم و در جشنواره‌های خوارزمی شرکت می‌کردم. سال نهم که دبیر شیمی درباره فناوری نانو و کاغذ ضدآتش برایمان گفت، به این فکر افتادم شاید بتوان با این فناوری، کاغذی ساخت که جایگزین کاغذ‌های معمولی بشود.
همان سال با راهنمایی آقای ساقی، مقاله‌ای در این زمینه نوشتیم و با کمک استادمان توانستیم پس از دوسال آزمون و خطا به نتیجه‌ای که می‌خواهیم برسیم. ما توانستیم کاغذی درست کنیم به نام کاغذ سنگ مرمر که به کاغذ سبز هم معروف است.
این کاغذ وقتی می‌سوزد دود تولید نمی‌کند، بازیافت و دوباره احیا می‌شود. کاغذ سنگی سطح صافی دارد، ضدآب است و در‌برابر جوندگان مقاوم است. اگر بتوانم در آینده، رشته فیزیوتراپی را انتخاب می‌کنم؛ شاید هم شیمی کاربردی بخوانم.
* این گزارش شنبه ۲۴ آذرماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۸۴ شهرآرامحله منطقه ۱ و ۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
