نوشته های مرضیه ترابی در سایت مشهد چهره

در دورانی که جراید در سرزمین‌های اسلامی جایگاه خود را در تنویر افکار عمومی پیدا می‌کردند، میرزافضل‌الله آل داوود، ملقب به «بدایع‌نگار» با تأسیس مجله «الکمال» از این ظرفیت برای توسعه آموزش‌های دینی بهره برد.

قدیمی‌ترین سند یافت‌شده که در آن از کلاته‌بوغا یاد کرده‌اند، سندی مربوط به دوره صفویه است. بعد‌از‌این دوره، تعداد اسناد درباره کلاته‌بوغا افزایش می‌یابد؛ اسنادی که عموما به تعمیر قنات مربوط می‌شود.

میدان‌دار کودتای ۲۸‌مرداد سال‌۱۳۳۲ در مشهد افرادی نظیر حسن اردکانی و غلامحسین‌پشمی بودند. نکته جالب اینجاست که غلامحسین پشمی در ابتدای نهضت ملی، خود را از طرف‌داران مصدق نشان می‌داد.

در بسیاری از عکس‌های برجا‌مانده از روز‌های اوج‌گیری انقلاب‌اسلامی در مشهد، می‌توان تصویر آیت‌الله شیرازی را در صف نخست راهپیمایی و در میان علمای مبارز مشهد دید.

مزرعه گل‌ختمی یا با املای قدیمی‌اش، «گل‌خطمی»، یکی از شناخته‌شده‌ترین مزارع بیرون باروی شرقی مشهد بود که در سال‌۱۳۴۰ خورشیدی رسما به قسمتی از شهر تبدیل شد و اراضی آن گستردگی زیادی داشت.

باید استفاده از چنین وسیله‌ای را در حرم‌رضوی، مربوط به دوره صفویه بدانیم؛ زیرا فرمانروایان این دودمان به‌دلیل رسمیت‌بخشیدن به مذهب شیعه اثنی‌عشری، اهتمام فراوانی برای اعتلای نماد‌های این مذهب داشته‌اند.

مهم‌ترین اتفاق تاریخی در مزرعه الندشت که پیوندی مهم با تاریخ پرفراز‌و‌نشیب شهر مشهد دارد، نبرد سخت و سنگین ماه محرم سال‌۱۱۴۳ ق است که بیرون از دروازه ارگ میان مهاجمان افغان و مدافعان شهر درگرفت.

در میان مزارعی که آب قنات آن‌ها، ناجی تشنگان مشهدی می‌شد، نام مزرعه «سَرده» از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ هرچند‌که در گذر تاریخ، این نام تحت‌تأثیر نام مزارع بزرگ اطراف خودش، مانند «سعدآباد»، قرار گرفت.

از شواهد تاریخی چنین بر می‌آید که فتح‌آباد نیز مانند دیگر‌ مزارع اطراف مشهد، دارای قلعه‌های اختصاصی خود بوده است. اهالی فتح‌آباد در قبال کار و فعالیت زراعی، از مستأجر اراضی فتح‌آباد مبلغی را دریافت می‌کردند.

این گزارش روایتی تاریخی از هجوم به زائران و مجاوران حرم‌رضوی در محرم ۹ قرن پیش است. این نخستین واقعه‌ای است که در تاریخ مشهد، در روز عاشورا رقم خورد و تلخی آن در حافظه تاریخی این شهر مقدس باقی ماند.