برای تعریف دقیق مشهد قدیم، باید تاریخچه مزارع و روستاهای اطراف شهر را که امروز جزئی از محلات مشهد شده‌اند، درنظر بگیریم. تصویب 10 دی به عنوان روز ملی مشهد در شورای فرهنگ عمومی خراسان رضوی، بهانه‌ای شد تا نگاهی بیندازیم به محلات و روستاهای هویت‌سازی که امروز حدود مناطق یک و 2 شهر را تشکیل می‌دهند.
منطقه ۲
محله فرامرز عباسی محله بهاران محله کارخانه قند محله سمزقند محله ابوطالب محله حسین باشی محله کاشانی محله شفا محله ایثارگران۲ محله عامل محله آیت الله عبادی محله فدک محله شهید مطهری محله عبدالمطلب محله کوی امیرالمومنین محله شهید هنرور محله هدایت محله نوده محله مشهدقلی محله زرکش محله حجت محله خین عرب محله نوید محله قدس محله اسماعیل آباد
بزرگ‌ترین منطقه مشهد
منطقه ۲ بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین منطقه شهری مشهد است که محله‌های برخوردار و کم‌برخوردار بسیاری را در بر می‌گیرد. کوچه حسین‌باشی که طولانی‌ترین کوچه شهر است و بوستان حجاب که اولین بوستان ویژه بانوان در مشهد است، در این منطقه قرار دارد. مجموعه تفریحی‌گردشگری سپاد با برخورداری از مراکز تجاری و تفریحی و میدان جانباز با برج‌های تجاری و رستوران‌هایش، هر روز شهروندان و مسافران زیادی را برای خرید و تهیه سوغات به این محدوده شهر می‌کشاند. راسته‌بازار‌های مختلف ازجمله، بازارخطی پارچه و پرده در خیابان تعبدی، راسته کفش در خیابان عامل، راسته سرامیک در ابوطالب و... از دیگر ظرفیت‌های این منطقه است. فراوانی زمین‌های رهاشده، زباله‌گردها، فروشندگان مواد و آشپزخانه‌های تولید مواد صنعتی در محدوده توس از مشکلات چشمگیر این منطقه است. در مساحت ۳۸۴۴ هکتاری منطقه ۲ حدود ۵۱۳ هزار نفر زندگی می‌کنند.
از وقتی یادش می‌آید، با قرآن انس و الفتی داشته است و روزی نبوده که شب شود و او چندصفحه از کلام خدا را مرور نکرده باشد؛ مروری عمیق تا بفهمد چه می‌خواند و از کلام وحی چه می‌خواهد. بانو معصومه برامکی‌یزدی مادر شهیدان محمدرضا و محمدکاظم حیدری است. این مادر هفتاد‌و‌شش‌ساله همه آرامش زندگی‌اش را مدیون انسی است که با قرآن دارد. سه‌سالی می‌شود که خانه این مادر پرشده از شور و گرمای حضور دختران و بانوان جوانی که رؤیای حفظ کل قرآن را در سر دارند.
کوچه ولیعصر13 در محله کوی امیرالمومنین(ع) واقع است. این کوچه از یک سمت به بولوار ولیعصر(عج) و از سوی دیگر به بولوار خیام، متصل است. به گفته قدیمی‌ها این معبر و کوچه‌های ولیعصر11 و 15 محل سکونت مهاجران روستای مایان سُفلا است؛ به‌همین‌دلیل، قبل از نام‌گذاری به ولیعصر13 به کوچه «مایونی‌ها» معروف بوده است. مایان، روستایی در طرقبه و شامل سه بخش سفلا، وسطا و علیاست. اغلب ساکنان این کوچه از مایان سفلا به مشهد کوچ کرده و در اینجا ساکن شده‌اند. انتهای کوچه از سمت بولوار خیام به بازار گل می‌رسد که تا چند دهه قبل، بازار میوه و تره‌بار فتح‌آباد بود.
رفت‌وآمد خارج از قانون و قاعده موتور‌‌‌سواران و عابران پیاده درکنار بی‌توجهی به قوانین ازسوی رانندگان وسیله نقلیه باعث شده است این بولوار پرتردد در صدر خیابان‌های پرخطر شهر قرار بگیرد. در پرترافیک‌ترین ساعت روز با سرهنگ محمد داوودآبادی، جانشین رئیس پلیس اداره آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور استان خراسان رضوی، همراه شدیم و رفتارهای ترافیکی کاربران را زیر ذره‌بین بردیم.
استاد نمونه کشوری که جزو اولین ورودی‌های رشته صنایع غذایی در کشور است، حالا خود صدها دانشجو تربیت کرده که تعدادشان را به خاطر ندارد، دانشجوهایی که تعداد زیادی از آن‌ها این روزها برای خودشان استاد یکی از دانشگاه‌ها یا مراکز پژوهشی کشور شده‌اند و مسئولانی که در دولت یا صنعت غذای کشور به کار اشتغال دارند اما این افراد حق بزرگ‌تری را در خاطر سپرده‌اند و از کنار و گوشه کشور برای دیدن بانو فخری شهیدی، استاد خوش‌نام و خوش‌آوازه به مشهد می‌آیند. کارنامه چهل‌وسه‌ساله کاری‌اش مملو از افتخارات و عناوین مختلف پژوهشی است.
9ساله است اما اراده قوی و محکم، از او ورزشکاری موفق ساخته است. کسب دو مدال طلای کاراته مسابقات استانی از افتخارات این ورزشکار کوچک محله نوده است. او که در این روزها بعد از کسب دومین مدال طلا مشغول تمرین است، به پیروزی‌های بعدی و رفتن به تیم‌ملی کاراته می‌اندیشد.
جاده خندق که در منطقه هورالعظیم در جزایر مجنون قرار داشت، بین عرب‌ها به الحچرده معروف بود. سیزده کیلومتر طول و هشت متر هم عرض داشت. عراق خودش این جاده را سال1362 با خشک‌کردن بخشی از هورالعظیم ساخت. در علمیات بدر، ایرانی‌ها توانستند آن را از عراق بگیرند. بااین‌حال، عراق با انجام عملیات‌های متعدد سعی کرد جاده راهبردی خندق را از ایران پس بگیرد. عراقی‌ها برای پس‌گرفتن خندق به شیوه آلمان‌ها در جنگ جهانی دوم عمل می‌کردند، یعنی آن‌ها تانک‌هایشان را در جاده به راه می‌انداختند و نیروهایشان پشت تانک‌ها با دوشیکا پیاده حرکت می‌کردند.