منطقه ثامن

منطقه ثامن

قلب شهر مشهد

فلسفه وجودی شکل‌گیری منطقه ثامن، بارگاه منور رضوی است. شوق زیارت حضرت رضا (ع) است که در طول سال چندین میلیون زائران ایرانی و خارجی را به منطقه ثامن می‌کشاند. کسب‌وکارهایی، چون واحد‌های اقامتی، رستوران‌ها، فروشگاه‌های سوغات و... در پاسخ به نیاز‌های زائران در این منطقه شکل گرفته است. ۷۰ درصد خانه‌های تاریخی مشهد همچون: خانه داروغه، توکلی، کوزه‌کنانی، پریشانی، اکبرزاده و... در این منطقه قرار دارد و برخی از آن‌ها در گذر زمان و با طرح‌های نوسازی از بین رفته‌اند و برخی دیگر مرمت شده یا در دست احیا هستند.  بسیاری از ساکنان این منطقه در گذر سال‌ها و به‌دلیل تغییرات به‌وجودآمده، به مناطق شهری دیگر کوچ کرد‌ه‌اند؛ به همین دلیل این روز‌ها بخش تجاری بسیاری از پلاک‌های این منطقه را به خود اختصاص داده است. یکی از مسائلی که در منطقه ثامن مشهود است، ترافیک سنگین خودرو‌ها در بیشتر ساعت روز بوده که به مشکلی بزرگ برای ساکنان تبدیل شده است. شهرداری منطقه ثامن سال ۱۳۷۸ شکل گرفته و در مساحت ۳۶۶ هکتاری آن  (با احتساب حرم مطهر رضوی)  ۱۴ هزار نفر زندگی می‌کنند.

محفلی برای دوستداران کتاب
در حقیقت قرائت‌خانه مکانی است که در سطحی محدودتر از کتابخانه‌ها به لحاظ ارائه خدمات به شهروندان و به‌دلیل دسترسی راحت‌تر راه‌اندازی شده است و در این مکان می‌توان به نیازهای علمی افراد جامعه با اولویت افراد ساکن در مناطق مختلف شهر پاسخ داد. این مکان به‌علت اینکه می‌تواند محیطی آرام برای مطالعه شهروندان به‌ویژه در نقاط غیر برخوردار و پرجمعیت شهر ایجاد کند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
کوچه تجار
حدود 70سال پیش کوچه‌ای باریک نزدیک به حرم مطهر را قماش‌فروشان، بنک‌داران، پشم‌فروشان، فرش‌فروشان، نخ‌فروشان و غیره به قرق خودشان درآورده بودند و همین موضوع باعث شده بود که این کوچه به کوچه تاجرباشی‌ها معروف شود.
مدرسه‌ ابدال‌خان و حجره‌های بی‌طاق و طاقچه
مدرسه ابدال‌خان یا عبدل‌خان که در طرف شمالی پایین‌خیابان و نزدیک بست سفلی واقع شده بود، کتیبه احداثیه نداشت، اما آن‌گونه که از نامش پیداست، بانی آن‌ ابدال‌خان تکلو است که در زمان صفویه ابتدا حاکم ولایت جام و بعد در سال1098 حاکم بیگلربیگ مشهد شد.
سرایی که دوباره «عزیز» می‌شود
این بازار قدیمی‌ همچنان پویا و فعال است و می‌توان گفت تنها تجارتخانه تاریخی مشهد است و کمترین فاصله را با حرم مطهر دارد. همچنین این سرا بر اساس موقعیتی که دارد، می‌تواند ظرفیت خوبی برای جذب گردشگر باشد. کاروان‌سرای عزیزا...اف را شخصی به همین نام ساخته است. عزیزا...اف از نسل کلیمی‌هایی است که نادرشاه آن‌ها را برای توسعه مشهد از قزوین دعوت کرد. درواقع کاروان‌سرای او تجارتخانه‌ای برای صادرات محصولات مختلف بود.
حسینیه محله عیدگاه در روزهای کرونایی همدلی را مسری کرد
حسینیه بهادرخان در محله عیدگاه یکی از حسینیه‌های قدیمی شهر است که قدمت آن به بیش از 70سال می‌رسد. حسینیه‌ها از گذشته تاکنون مکانی برای تجمع هیئت‌های مذهبی و برگزاری مراسم‌های عزاداری و جشن‌های اعیاد بوده است، اما حضور افراد مختلف در همین فضاها این فرصت را ایجاد کرده است تا بتوانند علاوه بر برگزاری مراسم‌های مذهبی، اقدامات خیرخواهانه و خداپسندانه‌ای نیز انجام دهند.
حسرت سکوت خانه
در منطقه ثامن به‌علت بافت قدیمی شهری خانه‌های فرسوده بسیاری به چشم می‌خورد. صاحبان این خانه‌ها در سال‌های اخیر به فکر نوسازی آن‌ها افتاده‌اند و همین موضوع باعث شده است تا کارگاه‌های ساختمانی بسیاری در جای‌جای منطقه وجود داشته باشد. این تغییر و تحولات برای شهر به‌عنوان یک موجود زنده لازم است، اما همین نوسازی و ایمن‌سازی، مزاحمت‌هایی را برای شهروندان ساکن در محلات مختلف منطقه ایجاد کرده است، به‌طوری‌که به گفته آن‌ها، چندسالی است که زندگی عادی خود را فراموش کرده‌اند.
تلفیق هنر و معماری
در دوران اسلامی کارکرد دینی و اعتقادی کتیبه‌ها به‌شدت تقویت شد، به‌طوری‌که به یکی از مهم‌ترین عناصر تزیین در هنر و معماری اسلامی تبدیل شد. به‌علاوه در دوران اسلامی به‌سبب اکراه در به‌کاربردن تصاویر جانوری و انسانی در تزیین بناهای دینی و مذهبی، زمینه کاربرد کتیبه بیش از پیش گسترش یافت، به‌طوری‌که به‌مرور کتیبه در فرهنگ اسلامی همان کارکردی را یافت که شمایل در هنر مسیحی ایفا می‌کرد. کتیبه‌های موجود در حرم مطهر نیز قدمت بسیاری دارند و برخی از آن‌ها به قبل از دوران تیموری بازمی‌گردند.