محله امامیه؛ پربوستان‌ترین محله قاسم‌آباد

تاریخچه

امامیه شاید در نگاه عموم مردم محله‌ای جدید با عمری دست‌کم سی‌ساله به‌نظر برسد؛ اما در واقعیت روستای امامیه یکی از قریه‌های قدیمی غرب مشهد بوده است. بنا به توضیح کتاب «جغرافیای تاریخی مشهد»، نوشته مهدی سیدی، اصل آبادی امامیه تقریبا به‌صورت سالم، اما متروکه در حاشیه غربی نمایشگاه بین‌المللی مشهد باقی مانده است؛ ولی زمین‌های این روستا که بسیار وسیع بوده تا الهیه و امیریه امروزی در منطقه ۱۲ و بخش‌هایی از منطقه ۱۰ شهرداری مشهد نیز ادامه داشته است.

اراضی این روستا در حوالی سال ۱۳۷۰ ضمیمه مشهد شده است. البته سیدی در همین کتاب توضیح داده است که به‌احتمال زیاد امامیه همان روستای پیشین «چهل‌بازه» بوده است، اما اینکه از چه تاریخی و چرا نام چهل‌بازه به امامیه تغییر کرده است، برای نویسنده نیز روشن نیست.

اما دلیل اینکه این بخش از منطقه ۱۰ به‌نام محله امامیه نام‌گذاری شده است، به وجود بولوار امامیه در این محله برمی‌گردد. بولوار امامیه از قدیمی‌ترین خیابان‌های منطقه ۱۰ شهرداری مشهد است و به‌نظر می‌رسد علت نام‌گذاری آن اتصال این بولوار به میدان امام‌علی (ع) و بولوار امامت باشد.

از مهم‌ترین نقاط امامیه، میدان «مادر» است که به‌نوعی نماد قاسم‌آباد هم محسوب می‌شود. البته روزگاری اعدام‌های مشهد در این میدان انجام می‌شد. هنوز هم کسی نمی‌داند چرا باید چنین مراسمی در یکی از نقاطی که محل تجمع ادارات دولتی و دانشگاه آزاد است، برگزار می‌شد. از همان اولین اعدامی که در این میدان انجام شد، صدایِ مردم درآمد. بر این اساس، شهرداری برای تغییر هویت میدان اعدام دست به کار شد و سفارش ساخت مجسمه و شمایل مادر را به هنرمند مجسمه‌ساز سبزواری، استاد ماستیانی سپرد.

نتیجه کار فوق‌العاده و خیره‌کننده بود؛ این‌قدر که امکان نداشت گذر کسی به میدان مادر بیفتد و محو تماشای مجسمه مادر نشود. بااین‌حال، بعد از رونمایی از مجسمه مادر، باز هم گزینه اول اجرای مراسم اعدام میدان مادر قاسم‌آباد بود؛ اما جالب اینجاست که پارچه‌ای روی صورت مجسمه می‌انداختند که به حرمت مادر خدشه‌ای وارد نشود. دوباره اعتراض‌ها بالا گرفت و سرانجام بعد از چهارده روز اعدام‌ها در این میدان متوقف شد.

بافت

وسعت محله امامیه، ۹۵ هکتار و جمعیت آن بر اساس آخرین سرشماری رسمی، ۱۴ هزار نفر است. به‌طور متوسط تراکم جمعیت در این محله ۱۴۸ نفر در هکتار گزارش شده که دوونیم‌برابر میانگین شهری است.
۶۳ درصد مساحت محله امامیه زمین مسکونی است، بعد از آن پارک و فضای سبز ۱۰ درصد محله را تشکیل داده است.

واحد‌های تجاری و آموزشی نیز در رده‌های بعدی قرار دارند. تراکم ساختمان‌های ویلایی و دوطبقه در این محله و حوالی بولوار شاهد بیشتر به چشم می‌خورد، اما هرچه به‌سمت حاشیه بزرگراه آیت‌الله رفسنجانی پیش برویم، بر تعداد طبقات تا چهارطبقه افزوده می‌شود.

دسترسی

محله امامیه هنوز به خطوط قطارشهری دسترسی ندارد، اما با تکمیل و افتتاح خط سه قطارشهری، آرزوی ساکنان امامیه نیز محقق خواهد شد و تردد به سایر نقاط شهر با استفاده از مترو امکان‌پذیر می‌شود. بر اساس نقشه پراکندگی ایستگاه‌های اتوبوس، امامیه وضعیت خوبی دارد و میانگین فاصله مکانی برای نزدیک‌ترین ایستگاه فقط ۱۶۰ متر است؛ یعنی از هر نقطه‌ای بخواهید خودتان را به ایستگاه برسانید، ۲ دقیقه‌ای امکان‌پذیر است.

از ویژگی‌های محله امامیه، دسترسی به بزرگراه آیت‌الله رفسنجانی و بولوار‌های شاهد، امامیه و فلاحی است.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• محله امامیه دو مسجد دارد؛ مسجد جامع امام محمدباقر (ع) در این محله با ۳۵۰۰ مترمربع مساحت از بزرگ‌ترین و فعال‌ترین مساجد مشهد است که با امکانات متنوعی مثل مهدکودک و دبستان، تالار پذیرایی، بانک، کتابخانه و... توانسته است به‌خوبی نیاز‌های مختلف اهالی محله و حتی سایر محلات را برطرف کند.
• سینما سیمرغ در کنار بوستان و زمین چمن مصنوعی سیمرغ و جمعه‌بازار، مجموعه جذابی را ایجاد کرده است که نه‌تن‌ها محلی‌ها بلکه از سایر مناطق شهر نیز مخاطبانی را جذب می‌کند.
• هفت بوستان محلی ۱۰ درصد مساحت محله امامیه را به خود اختصاص داده‌اند و از این حیث از سرسبزترین و پربوستان‌ترین محلات مشهد است.
• مغازه‌های تجاری متنوعی در محله امامیه وجود دارد که نیاز‌های روزمره اهالی را برطرف می‌کند و حتی مخاطبانی از محلات اطراف نیز دارد.
• محله امامیه پنج دبستان و یک درمانگاه عمومی دارد.

حدود جغرافیایی

محله امامیه در شمال غرب مشهد قرار دارد. آنچه اکنون به‌نام محله امامیه تعریف شده است، شامل سمت چپ بولوار امامیه است که از میدان امامیه شروع و به بزرگراه آیت الله رفسنجانی متصل می‌شود. این محله از جنوب به بولوار شاهد، از شرق به بولوار امامیه، از شمال به بزرگراه آیت‌الله رفسنجانی و از غرب به بولوار فلاحی و کوچه فلاحی ۵۰ محدود می‌شود.

امامیه در همسایگی شش محله دیگر قرار دارد. محله‌های حجاب، امیریه، لشکر، فرهنگیان، استاد یوسفی و شاهد در همسایگی این محله قرار دارند.