جای خالیِ خانه تاریخی امیرفخریان

خانه قدیمی که به «سرسرای امیرفخریان» شهرت یافته، در خیابان طبرسی، کوچۀ محراب، کوچۀ طلایی، بن‌بست اول، سمت راست واقع شده بود. درخصوص تاریخچه و وجه‌تسمیۀ این خانه باید گفت که طبق کتیبۀ موجود در بنا تاریخ ساخت آن مربوط بود به سال ۱۳۲۹ قمری.

مالک قبلی این خانه آقای زرافشان بوده، اما پس‌از آن که آقای امیرفخریان منزل را از ایشان خریداری می‌کند، کم‌کم نیز نام منزل به نام ایشان تغییر می‌یابد؛ در‌حال‌حاضر محمد امیرفخریان، فرزند ایشان، مالک زمین این خانۀ قدیمی است.

ویژگی

نمای آجری این خانه با آجر‌های شش‌وچهارگوش، نقش‌دار و تراش‌دار و با نقوش گل و قلم‌دان شکل گرفته بود. وجود تاقچه‌های آجریِ بیضی نیز زیبایی بیشتری به این نما داده بود؛ درون هرکدام از این تاقچه‌ها یک‌کاشی قرار داشت که آیۀ «انا فتحنا لک فتحاً مبینا» با رنگ فیروزه‌ای بر رویش نقش بسته بود. ستون‌ها و ستون‌نما‌های آجریِ برش‌خورده و نقش‌دار هم از دیگر زیبایی‌های این بنا بود که طاق‌نما‌های آن به‌صورت رومی اجرا شده بود.

مشخصات

همان‌طور که گفته شد منزل امیرفخریان در انتهای کوچۀ بن‌بستی قرار داشت؛ ورودی خانه که در گوشۀ ضلع شمالی آن قرار گرفته بود، شامل یک‌سردر ورودیِ مزین به آجر‌های برش‌خورده و نقش‌دار بود. بعد‌از آن وارد حیاط می‌شدیم؛ این خانه به‌صورت حیاط مرکزی بود و دورتادور حیاط را اتاق‌ها و فضا‌های دیگر در برگرفته بودند.

از ضلع شمالی و جنوبیِ همین حیاط، راه‌پله‌ای تعبیه شده بود برای دستیابی به طبقۀ دوم خانه. طبقۀ دوم خانه دارای بالکن کوچکی در ضلع جنوبی حیاط بود که هریک از اتاق‌ها به‌طور مستقل با این بالکن ارتباط داشتند.

حاشیۀ بام خانه نیز به آجرکاری‌های آبچکانیِ ظریف مزین بود و در دیوار‌ها نیز می‌شد انواع آجرکاری را دید. نمای این خانه درواقع نمایشگاهی بود از آجر‌های نقش‌دار، برش‌خورده و ساده در شکل‌ها و ابعاد متفاوت که هر بیننده‌ای را به حیرت وا می‌داشت.

وضعیت فعلی

سرای امیرفخریان در حال حاضر با خاک یکسان شده است؛ به این عبارت که ابتدا برای خروجش از لیست آثار ملی، رای دیوان عدالت گرفته وبلافاصله تخریب شد تا جای خود را به یک پروژه اقامتی جدید بدهد. سرنوشت این سرای زیبا نمونۀ روشنی است از شیوۀ رفتار ما با آثار هویتی خود!

* این گزارش پنجشنبه، ۱۶ شهریور ۹۶ در شماره ۲۵۰ شهرآرامحله منطقه ثامن چاپ شده است.