جامعه قاریان قرآن مشهد چگونه پا گرفت؟
نخستین جلسه هیئت‌مؤ‌سس جامعه قاریان قرآن در منزل سیدجواد در کوچه دانشگاه ۲ با حضور حدود بیست‌تن از قاریان جوان شهرمان شکل گرفت.
حدود ٣٢سال قبل بود که با خوابیدن آتش جنگ و آرام‌شدن اوضاع کشور، تعدادی از جوانان رزمنده آن سال‌ها در مشهد تصمیم گرفتند تشکلی قرآنی راه بیندازند. اگرچه در آغاز راه، کار به کندی پیش می‌رفت، درنهایت دست‌نوشته‌ای به همراه امضای رهبر معظم انقلاب بر پای نامه، تأییدی می‌شود بر تأسیس جامعه قاریان قرآن مشهد. ثبت این تشکل قرآنی درست در زمانه‌ای رقم خورد که هنوز خبری از قانون تشکیل مؤسسات فرهنگی نبود.
زمینه عملی و اجرایی‌شدن قانون تشکیل مؤسسات فرهنگی در کشور در سال۷۴، شکل‌گیری اتحادیه مؤسسات قرآنی، راه‌افتادن جُنگ‌های قرآنی و محافلی تحت‌عنوان «محفل انس با قرآن»، استعدادیابی و آموزش ده‌ها نوجوان و جوان در حوزه قرآن و... نتیجه فعالیت‌های جامعه قاریان قرآن مشهد بودکه اتاق فکر آن در یکی از خانه‌های با‌صفا و قدیمی محله سناباد واقع‌در کوچه «گُل» تشکیل می‌شد؛ کوچه‌ای که امروز به نام شهید‌ابراهیم محجوب مزین شده است.
مسجد دانشگاه، آغاز راه
سیدجواد سادات‌فاطمی، سیدعلی سرسرابی، محمدرضا داوودآبادی‌فراهانی همان سه جوان مشهدی بودند که در اواسط دهه۶۰ تصمیم به کاری بزرگ گرفتند. برای دانستن تاریخچه شکل‌گیری جامعه قاریان قرآن مشهد به‌سراغ سیدجواد سادات‌فاطمی رفتیم؛ فردی که در نوجوانی چند مقام استانی و کشوری در‌زمینه قرائت قرآن داشت و درمیان قاریان شهر، شناخته شده بود؛ «حوالی سال‌های ۶۳-۶۴ بود که چند نفر از نوجوانان و جوانان علاقه‌مند به آموزش قرآن اصرار کردند برایشان جلسات اختصاصی بگذارم.
این جلسات ابتدا در منزل یکی‌دو نفر از همان‌ها برگزار می‌شد؛ مدتی بعد با هماهنگی، مسجد دانشگاه فردوسی پاتوق محافل قرآنی ما شد، جایی درست کنار سازمان مرکزی دانشگاه فردوسی در بیمارستان قائم (عج).»
با گذشت چند ماه از شکل‌گیری این گروه کوچک پانزده‌نفره، آن‌ها با هدف ترویج فعالیت‌های قرآنی به مدیریت سیدجواد جوان تصمیم به راه‌اندازی تشکلی قرآنی می‌گیرند؛ «در فاصله سال‌های ۶۳ تا ۶۸ که موضوع تشکیل جامعه قاریان قرآن از طرف ما مطرح شد، بار‌ها و بار‌ها قاریان پیشکسوت و استادان این حوزه تصمیم به ایجاد چنین تشکلی گرفتند، اما بنا به دلایلی طرحشان عملی نشده بود.
با پیشنهاد دوستانی، چون آقایان سرسرابی و داوودآبادی‌فراهانی تصمیم گرفتیم تیم جوان ما مؤسسه‌ای قرآنی راه بیندازد، با این هدف که آموزش قاریان و حافظان داخل تشکیلات، ارائه خدمات بیرونی و فعالیت‌های تر‌ویجی و تبلیغی و... را هم داشته باشیم. به‌عبارتی می‌خواستیم فعالیت‌های قرآنی را از برگزاری صرف جلسه قرآن سنتی و خانگی به فعالیت‌های گسترده تخصصی، تبلیغی و جذب مخاطبان عام و البته هدفمند و مدیریت‌شده تبدیل کنیم.»
ایده برزمین‌مانده پیشکسوتان
با آنکه طرح تشکیل تشکلی قرآنی بار‌ها ازسوی پیشکسوتان این حوزه مطرح شده بود، در حد همان ایده باقی ماند. با پیشنهاد این موضوع سیدجواد و دوستانش تصمیم به برگزاری نشست‌هایی گرفتند و درنهایت بر آن شدند تا جمع‌بندی جلسات خود را در قالب اساسنامهای مکتوب کنند؛ «باتوجه‌به تجربه پیشکسوتان در این زمینه تصمیم گرفتیم خودمان با همفکری تیم جوانی که راه انداخته بودیم، کار را پیش ببریم. نخستین اقدام هم مکتوب‌کردن اهداف و برنامه‌های پیش رو درقالب اساسنامهای مدون بود که تنظیم آن در طول سال ۶۷ به‌مرور و با برگزاری جلسات مکرر انجام گرفت. بالاخره در پاییز ۶۸ با آماده‌شدن اساسنامه، مقدمات راه‌اندازی تشکیلات فراهم شد.»
نخستین جلسه هیئت‌مؤ‌سس جامعه قاریان قرآن در منزل سیدجواد در کوچه دانشگاه ۲ با حضور حدود بیست‌تن از قاریان جوان شهرمان شکل گرفت. در آن نشست پس‌از خواندن بند‌بند مفاد اساسنامه و تأیید و امضای حاضران، آن‌ها به‌عنوان مؤسسان اولیه جامعه قاریان قرآن در مشهد، کار خود را با جدیت بیشتری پی می‌گیرند.
جان تازه با تأیید رهبری
با تصویب اساسنامه، جوانان تازه‌نفس و پر شور راه می‌افتند برای ادامه کار و به‌سرانجام‌رساندن مفاد اساسنامه، اما در نیمه‌راه با موانع و مخالفت‌هایی مواجه می‌شوند؛ «ما در ادامه مسیر با مشکلاتی رو‌به‌رو شدیم که ادامه کار را برایمان سخت می‌کرد. ایده، ایده نویی بود، اما دوستان بر این باور بودند که کاری که ما قرار به انجامش داریم، نوعی موازی‌کاری است. سنگ‌اندازی‌ها زیاد بود تا اینکه دوستی، راهی به ما نشان داد که پایان همه، اما و اگر‌ها بود و آن، قرار ملا‌قاتی با رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، بود. ایشان در زمان حضورشان در مشهد، پای ثابت محافل قرآنی مسجد کرامت بودند.»
سیدجواد از چهار‌سالگی قرائت قرآن را فراگرفته بود و بار‌ها در مسجد کرامت و محافل قرآنی که شخص رهبر حضور داشتند، قرآن تلاوت کرده بود. در ملاقات سیدجواد با رهبری، ایشان بعداز خواندن نامه، ضمن تأیید زبانی و تشویقشان به ادامه راه، تأیید مکتوب و نهایی را منوط‌به مطالعه دقیق اساسنامه کردند. اگرچه هنوز تأیید مکتوب رهبری گرفته نشده بود، این گروه جوان در مدت کوتاهی از آن ملاقات به پشت‌گرمی همان تأیید زبانی، برای رسمیت‌بخشیدن به کارشان، به تشکیل مجمع عمومی در مسجد صاحب‌الزمان (عج) در میدان صاحب‌الزمان (عج) اقدام کردند.
نخستین دفتر در کوچه زردی
لذت‌گرفتن تأیید رهبری و خاطرات آن روز‌ها لبخند را بر لب‌های سادات‌فاطمی می‌نشاند. او از روزی می‌گوید که با همان تأیید، دلگرم و امیدوار، رایزنی برای شروع کار و آماده‌شدن برای یک حرکت بزرگ قرآنی را آغاز کرد؛ «منتظر آمدن جواب نامه آقا نماندیم. با همفکری دوستان برای عضوگیری در تشکلمان تصمیم گرفتیم.
پدرم آن زمان نزدیک کوچه‌زردی بالاخیابان، در خانه‌ای قدیمی که طبقه پایین آن تجارتخانه برنجش بود، دو اتاق بدون‌استفاده در طبقه بالا داشت که با یک میز و چند صندلی، شد نخستین دفتر کار تشکل. یک پرده سه‌چهارمتری هم سفارش دادیم تا به خط خوش بنویسند «دفتر مرکزی جامعه قاریان قرآن مشهد».
سیدجواد این قسمت از خاطراتش را با خنده تعریف می‌کند که چطور به پشت‌گرمی همان تأیید زبانی بالاترین مقام کشور پیش رفتند و نخستین پاتوق نوجوانان و جوانان قرآنی شهر را راه‌اندازی کردند.
حمایت‌های مستمر رهبری
تبلیغ در محافل قرآنی و برگزاری جلسات قرآنی پیشکسوتان در همان منزل خیابان دانشگاه برای عضوگیری در جامعه قاریان، سرآغاز جریان بزرگ قرآنی مشهد می‌شود؛ «بعداز عضوگیری که با استقبال خوبی هم رو‌به‌رو شد، حدود ۱۵۰نفر از قاریان و حافظان قرآن به عضویت مجموعه ما در‌آمدند. بعد از تصویب مفاد اساسنامه ازسوی اعضای جامعه، انتخابات هیئت‌مدیره که تحت‌عنوان "شورای مرکزی" بود و بعدها "هیئت‌مدیره" نام گرفت، انجام شد. نخستین مجمع عمومی جامعه قاریان هم در همان مسجد صاحب‌الزمان (عج) برگزار شد.
با آمدن نامه آقا که با دستخط مبارک روی نامه ما توصیه‌هایی کرده بودند، به‌دنبال توسعه کار و تأمین منابع مالی برای پیشبرد اهدافمان افتادیم. آبونمان‌کردن خیران در‌راستای عملی‌کردن اهداف قرآنی، نخستین اقدام تشکل نو‌پای ما بود. ماهانه از ۱۵۰۰تومان کمک داشتیم تا صدتومان و پنجاه‌تومان، که درمجموع حدود ۱۰ هزارتومان هم نمی‌شد. همان زمان دفتری در ایستگاه سراب اجاره کردیم که اجاره‌اش ۱۱هزار تومان می‌شد در این مرحله برنامه آموزش عمومی جامعه و دیگر کار‌های تشکیلاتی هم شروع شده بود. بعدها برای ادامه فعالیت رو‌به‌روی کوچه ناظر جای دیگری را اجاره کردیم.»
سادات‌فاطمی از نظارت دقیق شخص رهبری بر روند اجرایی‌شدن کار و اهدافی می‌گوید که خود ایشان تأییدش را داده بودند؛ «رهبر معظم انقلاب در سفر‌هایی که به مشهد داشتند یا ملاقات‌هایی که ما با ایشان داشتیم، در جریان جزء‌به‌جزء برنامه‌ها و پیشرفت جامعه قاریان قرآن قرار می‌گرفتند. این بود که وقتی دوباره از ایشان تقاضا کردیم درباره یک مکان ثابت برای تشکیلات ما مساعدت فرمایند، با نظر موافق ایشان، همان اوایل دهه۸۰ یکی از املاک خیابان سناباد در کوچه گل به‌عنوان دفتر کار در‌اختیار ما قرار گرفت؛ دفتری که همچنان پر‌قدرت اهداف و برنامه‌های توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی را ادامه می‌دهد.»
رونق دوباره محافل مسجد کرامت
برای آشنایی بیشتر با جامعه قاریان قرآن مشهد و اطلاع از دیگر فعالیت‌های آن به‌سراغ سیدعلی سرسرابی و محمدرضا داوودآبادی‌فراهانی رفتیم، اما دغدغه‌ها و مسئولیت‌های ایشان به ما فرصت هم‌صحبتی با این دو نفر را که جزو سه پایه‌گذار اولیه این تشکل قرآنی بودند، نمی‌دهد. از‌این‌رو به‌سراغ سیدسعید سرسرابی، برادر کوچک‌تر سیدعلی و مدیرعامل فعلی جامعه قاریان قرآن مشهد، می‌رویم.
او که از نه‌سالگی در این تشکل حضور داشته است و چند‌دوره به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره و اکنون به‌عنوان مدیرعامل این مجموعه قرآنی خدمت می‌کند، اطلاعات خوبی از فعالیت‌های جامعه دارد؛ «از مهم‌ترین کار‌های جامعه در سال‌های آغازین فعالیت، رونق‌بخشیدن به محافل قرآنی مسجد کرامت بود. بعد از انقلاب و با رفتن رهبر معظم انقلاب به تهران، فعالیت‌های این مسجد تقریبا کم‌رنگ شد، اما با شروع فعالیت تشکل قرآنی جامعه قاریان در سال۶۹ چراغ محافل قرآنی مسجد کرامت روشن شد.»
او درباره برنامه یکشنبه‌شب‌های مسجد کرامت و حضور ده‌ها نفر از قاریان مطرح و بین‌المللی در این محفل می‌گوید: این برنامه به‌دلیل حضور قاریان بزرگ از سراسر شهر مشهد و کشور، همچنین اجرا‌های منحصر‌به‌فردش، با استقبال بسیار خوبی مواجه شد، به‌طوری‌که آن شب‌ها جایی برای نشستن در مسجد پیدا نمی‌شد. این برنامه در ماه مبارک رمضان هر شب و در ساعات پایانی شب انجام می‌گیرد تا همه قاریان و حافظان بتوانند در این محفل حضور پیدا کنند.
استعدادیابی و تربیت مدرس قرآن
«استعدادیابی و پرورش نخبگان نوجوان و جوان در جامعه قاریان از فعالیت‌های مهم در همان آغاز راه بود.» این‌ها را مدیرعامل جامعه قاریان قرآن می‌گوید تا اشاره‌ای کند به نخبگانی که در این تشکل، استعدادشان شناخته شده و پرورش یافته است؛ «در پروژه آموزش نخبگان در سال‌های اول اتفاقات خوبی رخ داد. استعداد‌هایی، چون شهید‌محسن حاجی‌حسنی‌کارگر، امید حسینی‌نژاد، برادران حامد و حمید شاکرنژاد، محمدجواد فروغی، ابوالفضل چمنی و... ظهور کردند که در سطوح کشوری و بین‌المللی خوش درخشیدند. این عوامل سبب شد در سال‌های بعد از جنگ، جامعه قاریان مشهد در کشور پرآوازه شود.»
بعداز استعدادیابی، موضوع آموزش این استعداد‌ها و علاقه‌مندان به این مقوله مطرح شد؛ دغدغه‌ای که نتیجه‌اش تأسیس نخستین مرکز تربیت مدرس و استاد قرآن در کشور بوده است؛ «جامعه قاریان در حوزه پرورش مربی قرآن نیز در سطح کشوری پیشتاز بود. تا قبل از تشکیل جامعه قاریان، آموزش قرآنی برای کوچک‌تر‌ها به‌صورت مکتب‌خانه‌ای و برای بزرگ‌تر‌ها به‌شکل دوره‌های سنتی محافل خانگی برگزار می‌شد.
از سال۷۴ جامعه قاریان قرآن مشهد مرکز تربیت مدرس و استاد قرآن کریم را با همراهی اداره کل ارشاد اسلامی تأسیس کرد؛ ساختمانی در خیابان صاحب‌الزمان (عج) هم نخستین پایگاه تربیت مدرس قرآنی جامعه قاریان شد. در فاصله حدود بیش‌از سه دهه فعالیت مرکز تربیت مدرس، ۲۰ هزار نفر در این دوره‌ها شرکت کرده‌اند.»
بیش‌از ۷ هزار مؤسسه قرآنی که امروز در جای‌جای کشور فعال است، نتیجه همان اقدامات و پرورش مدرسان قرآنی است که پایه‌گذاری آن از مشهد و در جامعه قاریان قرآن مشهد‌الرضا (ع) شروع شد. سرابی در‌این‌باره می‌گوید: بسیاری از فارغ‌التحصیلان ما امروز در جای‌جای کشور مؤسسات قرآنی دایر کرده‌اند و در این حوزه مشغول فعالیت هستند. همچنین بیشتر معلمان قرآن مدارس شهر و مربیان مهد‌های قرآن مشهد، آموزش‌دیدگان مراکز تربیت مدرس جامعه هستند.
آموزش تخصصی و کودکانه
از همان سال‌های ابتدایی آغاز‌به‌کار جامعه قاریان، در‌کنار آموزش‌های تخصصی و برنامه استعدادیابی و پرورش نیرو‌های تخصصی، موضوع آموزش برای عموم هم مطرح بوده است. راه‌اندازی مهد‌های قرآنی، ایده‌ای نو بود که ثمره خوبی هم داشت. مهد فاطمه‌الزهرا (س) نخستین مهد قرآنی بود که در مشهد راه‌اندازی شد.
بانو حمیدیان یکی از افراد اثرگذار در رشد مهد‌های قرآنی در کشور است؛ او می‌گوید: «زمانی‌که در مهد‌های قرآنی، مسئولیتی را عهده‌دارشدم، برنامه‌ها را در دو شیفت فعال کردم. طرحی را اجرا کردیم به نام طرح "کودکان بی‌بضاعت. " برای این بچه‌ها برنامه سرویس رایگان، ناهار و آموزش قرآن درنظر گرفتیم. علاوه‌بر‌این شعبه، سه شعبه دیگر هم تأسیس کردیم.»
تلفیق بازی، قصه، شعر و قرآن، از ابداعات حمیدیان است که نتیجه‌اش شد کتابی با عنوان «۱۵۰ بازی قرآنی» و مجموعه دوازده‌جلدی «دوست من، قرآن» شامل دوازده‌سوره از جز‌ء ۳۰ قرآن. بچه‌ها با بازی، آیه‌ها را حفظ می‌کنند. در‌حقیقت مفهوم سوره ازطریق کاردستی و نمایش و قصه برای بچه‌ها تبیین می‌شود؛ «ما از این قالب‌های جذاب کودکانه استفاده می‌کردیم. ازطریق این فعالیت‌ها حفظ قرآن برای بچه‌ها خیلی خوشایندتر و کودکانه‌تر بود و خدا را شکر، طرح با استقبال خوبی مواجه شد.»
با رشد فزاینده مهد‌های قرآنی در مشهد از‌جمله مهدالرضا‌های آستان قدس رضوی که مربیان و مؤسسان آن مهد‌ها همان تربیت‌یافتگان تربیت مدرس جامعه قاریان قرآن هستند، جامعه در این حوزه، کار را به تربیت‌یافتگان قرآنی خود می‌سپارد. در حال‌حاضر فقط دو مهد قرآن از‌جمله نخستین مهد فاطمه‌الزهرا (س) در خیابان کاشانی و مهد‌الرقیه (س) در منطقه طلاب که بنای هر‌دو موقوفه‌ای برای برنامه‌های قرآنی است، تحت‌پوشش جامعه قاریان قرآن مشهد فعال هستند.
فعالیت‌های متنوع گروه جامعه قاریان قرآن مشهد
- به‌دلیل حضور حافظان و قاریان مطرح و بین‌المللی، جامعه قاریان اقدام به ایجاد استودیوی صوتی و تصویری و تهیه امکانات مربوط و آموزش نیروی انسانی کارآمد دراین‌زمینه می‌کند.
- انتشارات جامعه قاریان قرآن مشهد از سال ۱۳۸۰ با اخذ پروانه نشر از وزارت ارشاد اسلامی تأسیس شد.
- نونهالان و نوجوانان با گرفتن شماره سامانه گویای قصه‌های قرآنی می‌توانند قصه قرآنی موردعلاقه خود را گوش کنند.
- گروه تواشیح و همخوانی جامعه قاریان قرآن مشهد در سال‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۷۵ موفق به کسب مقام نخست شد.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
نظرات بینندگان
علی اسدی
| 
۱۳:۱۷ - ۱۴۰۳/۰۱/۲۰
سلام
بنده در جریان کامل آن هستم . این گفتار تا حدودی درست هستند ولی اصل ماجرا چیز دیگری است . ماجرا برمیگردد به زمانی که دو تا از قاریان بزرگ مشهد با یکدیگر مشکل داشتند و هر دو از اساتید بزرگ بودند و شاگردان خودشان را داشتند که در مسابقات کشوری شرکت میکردند . بقدری دعوای این دو بالا گرفته بود که حتی خبر آن در شهرهای دیگر هم پیچیده بود . آقایان سرابی و داوودآبادی و سیدجواد فاطمی از شاگردان و دوستان و بستگان یکی از این دو قاری این بودند . یکی از این دو قاری ، دوست و یار صمیمی و قدیمی رهبر بود و برای اینکه به گونه ای قوی در مقام قاری دیگر و شاگردانش بایستند ، پیش رهبر رفتند و گفتند میخواهیم در مشهد جامعه قاریان راه بیندازیم و رهبر هم موافقت کردند و اینگونه قدرت خود را به رخ گروه مقابل کشیدند . البته بعدها این بحثها به گونه ای همسو شدند ولی اصل ماجرا این بود . برای مثال خدمتتان عرض کنم که این دو قاری ، دو پایگاه بزرگ قرآنی داشتند . مسجد کرامت و تکیه خیاطها . شاگردان این دو هرگز پایشان را به آن یکی دیگر نمیگذاشت .
بنده در جریان کامل آن هستم . این گفتار تا حدودی درست هستند ولی اصل ماجرا چیز دیگری است . ماجرا برمیگردد به زمانی که دو تا از قاریان بزرگ مشهد با یکدیگر مشکل داشتند و هر دو از اساتید بزرگ بودند و شاگردان خودشان را داشتند که در مسابقات کشوری شرکت میکردند . بقدری دعوای این دو بالا گرفته بود که حتی خبر آن در شهرهای دیگر هم پیچیده بود . آقایان سرابی و داوودآبادی و سیدجواد فاطمی از شاگردان و دوستان و بستگان یکی از این دو قاری این بودند . یکی از این دو قاری ، دوست و یار صمیمی و قدیمی رهبر بود و برای اینکه به گونه ای قوی در مقام قاری دیگر و شاگردانش بایستند ، پیش رهبر رفتند و گفتند میخواهیم در مشهد جامعه قاریان راه بیندازیم و رهبر هم موافقت کردند و اینگونه قدرت خود را به رخ گروه مقابل کشیدند . البته بعدها این بحثها به گونه ای همسو شدند ولی اصل ماجرا این بود . برای مثال خدمتتان عرض کنم که این دو قاری ، دو پایگاه بزرگ قرآنی داشتند . مسجد کرامت و تکیه خیاطها . شاگردان این دو هرگز پایشان را به آن یکی دیگر نمیگذاشت .
جبهه سهمیه‌بندی نیست 
پرورش ۲۰۰ حافظ قرآن 