سماورسازی دیگر طالب ندارد 
تهپل محله کوچه بزرگان مشهد بود 
کوهشار، چشم‌اندازی بکر رو به شهر
ماجرای ساخت بوستان کوهشار به سال۱۳۹۹ بازمی‌گردد و تنها یک سال زمان برد تا این پروژه به ثمر بنشیند و بوستانی به وسعت چهل هکتار آماده پذیرایی از شهروندان شود و حالا از پاتوق‌های تفریحی بکر مشهد‌ی‌هاست.
کافی است پایتان به بولوار شهدای ارتش برسد، یا حتی از تقاطع بولوار نماز، نگاهی به‌سمت کوه‌های پیش رو بیندازید تا در دل چشم‌اندازی خشک و سنگی، منظره‌ای خیره‌کننده و زیبا، شما را متوقف کند؛ آبشاری تماشایی که انگار تکه‌ای از طبیعت ناب را به میانه شهر آورده است.
بوستان کوهشار، حال‌وهوای متفاوتی به کمربند جنوبی شهر داده است؛ آن‌قدر که نه‌تنها چهره کوه را دگرگون کرده، بلکه باعث آبادانی و رونق این بخش از شهر شده است. کوهشار ترکیبی دل‌نشین از دو کلمه «کوه» و «آبشار»؛ جایی میان سنگ، سبزه و صدای آب است.
ماجرای ساخت این بوستان به سال۱۳۹۹ بازمی‌گردد؛ زمانی‌که مدیریت شهری با هدف افزایش سرانه فضای سبز و ساخت فضایی برای تفریح، آرامش و کوه‌پیمایی شهروندان، اجرای پروژه «کوهشار» را در محله آبشار آغاز کرد؛ پروژه‌ای که ساخت بزرگ‌ترین آبشار مصنوعی کشور، با ارتفاعی به بلندای ۱۹۸متر، در قلب آن قرار داشت.
تنها یک سال زمان برد تا این پروژه به ثمر بنشیند و بوستانی به وسعت چهل هکتار آماده پذیرایی از شهروندان شود و اکنون پس از گذشت حدود ۴ سال یکی از پاتوق‌های تفریحی بکر مشهد‌ی هاست.
۲ دریاچه، یک آبشار، جایی برای تنفس
همین که وارد بوستان شوید، حال‌وهوایتان عوض می‌شود. صدای شرشر آب از دور شنیده می‌شود و نسیمی خنک، صورتتان را نوازش می‌دهد. در همان ابتدای مسیر و به فاصله‌ای کوتاه، دریاچه‌ای آرام و درخشان به چشم می‌خورد؛ آب این دریاچه، زلال است و رنگ آبی روشنی دارد و انعکاس نور آفتاب روی سطحش، چشم را خیره می‌کند.
دریاچه اول بوستان قرار دارد و نرده‌هایی دورتادور آن کشیده شده است تا فضایی ایمن برای تماشای منظره اطراف فراهم شود. نیمکت‌هایی نیز در سایه درختان اطراف دریاچه قرار گرفته‌اند؛ جایی برای نشستن، تماشای منظره و شنیدن صدای دل‌نشین آب.
اما صدای آب، تنها از همین دریاچه شنیده نمی‌شود. یک طرف دریاچه، راهی پلکانی و طرف دیگرش سطح شیب‌داری دارد که بازدیدکنندگان را به‌سمت ارتفاعات هدایت می‌کند. این مسیر از دل کوه می‌گذرد؛ راهی سنگ‌فرش‌شده و دل‌انگیز که در آن نیمکت‌هایی چوبی برای استراحت گذاشته شده است.
در طول مسیر نیز پل‌هایی با کف‌پوش چوبی و نرده‌های ساده به چشم می‌خوردکه عبور از روی جریان آب را لذت‌بخش‌تر می‌کند. فاصله بین دریاچه اول و دوم نزدیک است و خیلی زود روی مسیر پلکانی می‌توان به دریاچه دوم رسید.
هرچه بالاتر می‌روید، صدای آب واضح‌تر و پررنگ‌تر می‌شود. پله‌ها به‌تدریج کوتاه‌تر و رفت‌وآمد آسان‌تر می‌شود. با عبور از کنار دریاچه دوم، از ارتفاع می‌توان دریاچه اول را دید که همچون آینه‌ای آرام، در پایین‌دست به چشم می‌خورد.
با کمی کوه‌پیمایی و بالا‌رفتن از صخره‌های طبیعی و بکر در‌نهایت به سرچشمه می‌رسید؛ آبشاری که از بلندترین نقطه کوه جاری می‌شود و در سه سطح مختلف به پایین می‌ریزد.
آب از دل صخره‌ها می‌جوشد و با شکوهی خاص، روی سنگ‌ها می‌لغزد. آن را «آبشار خط‌الرأس» می‌نامند؛ زیرا از بلندترین نقطه کوه به پایین سرازیر می‌شود. این آب، ابتدا به دریاچه دوم، سپس به‌شکل پلکانی به دریاچه اول می‌ریزد و جریانی زنده، طبیعی و هماهنگ به بوستان می‌بخشد.
اگر در همان بالا لحظه‌ای بایستی و چشمانت را به دوردست بدوزی، پاداش این مسیر را خواهی دید؛ گنبد طلایی حرم مطهر رضوی میان ساختمان‌های شهر می‌درخشد. اگر بعد‌از غروب آفتاب در بوستان باشی، منظره تماشایی‌تر است و چراغ‌های ریز و درشت شهر در دل تاریکی شب روشن‌اند و چشم‌اندازی چشم‌نواز ایجاد می‌کنند؛ گویی بر بام آرام مشهد ایستاده‌ای.
مسیری محبوب برای کوه‌نوردی
چند‌دقیقه‌ای به ساعت ۶ صبح مانده است که حامد بزرگمهر به‌همراه دوستش، سهیل بنکدار، با کوله‌پشتی‌ای سبک از سطح دریاچه دوم پایین می‌آیند. آنها صبحانه را بالای قله خورده و حالا راه برگشت را در پیش گرفته‌اند.
حامد می‌گوید: کوه‌نورد حرفه‌ای نیستم، اما علاقه زیادی به کوه‌پیمایی دارم. هفته‌ای چند‌روز همراه دوستم به بوستان‌های مختلف مشهد مثل کوهسنگی، خورشید، کوه‌پارک و کوهشار می‌رویم.
او درباره دلیل انتخاب بوستان کوهشار می‌گوید: مزیت اصلی اینجا، بکر‌بودنش است. معمولا افراد کمتری صبح زود به اینجا می‌آیند و شاید همین خلوت‌بودن باعث احساس آرامش و راحتی بیشتر ما می‌شود.
سهیل نیز به زیبایی‌های مسیر آبشار اشاره می‌کند؛ «در پاییز و زمستان یک جور زیبایی دارد، در بهار و تابستان جور دیگر. شنیدن صدای همین آب، انگار روح آدم را تازه می‌کند.»
جای بعضی امکانات خالی است
منیره میرزایی که همراه با خواهر و فرزندانش به بوستان کوهشار آمده، کنار یکی از صندلی‌های پارک زیراندازی پهن کرده و همان‌طور که در‌حال نوشیدن چای و گفت‌و‌گو هستند، نگاهشان مراقب بازی بچه‌هایشان نیز هست.
او فضای بوستان را برای خانواده‌ها مناسب و دل‌نشین توصیف می‌کند و می‌گوید: یادم است قبل از اینکه پارک ساخته شود، هر موقع از این مسیر رد می‌شدیم، یک طرف فقط کوه بود و طرف دیگر هم ساختمان‌های مرتفع در‌حال ساخت. اما حالا یک دریاچه بسیار زیبا وجود دارد که تماشای آن حس آرامش به آدم منتقل می‌کند.
او طبیعی و بکر‌بودن فضای بوستان را یکی از ویژگی‌های مثبت این مجموعه می‌داند، اما به نبود امکانات تفریحی هم اشاره می‌کند؛ «در این بوستان وسایل بازی برای کودکان وجود ندارد. به نظرم اگر تعدادی تاب و سرسره در بخشی از پارک گذاشته شود، بهتر است. بچه برای همین وسایل بازی دوست دارد به پارک بیاید.»
ساخت این بوستان یکی از نیاز‌های مردم منطقه بود، به‌ویژه در این دود و شلوغی زندگی شهری،به این فضا‌ها نیاز است
میرزایی همچنین نبود آبخوری را از دیگر کمبود‌های مجموعه می‌داند؛ «ما وسایل پیک‌نیک همراه داشتیم، اما وجود آبخوری در نقاط مختلف بوستان، یکی از نیاز‌های اساسی است که باید به آن توجه شود.»
علی رمضانی که به‌تنهایی مشغول پایین‌آمدن از کوه است، با اشاره‌به اینکه خانواده‌اش در قسمتی از پارک نشسته‌اند و او تصمیم گرفته از کوه بالا برود، می‌گوید: خانه‌مان در سیدی است. گاهی به باغ گیاه‌شناسی یا کوهسنگی می‌رفتیم، اما از وقتی که کوهشار افتتاح شده به اینجا می‌آییم.
تنها اشکال مشخصی که رمضانی از بوستان می‌گیرد، مربوط‌به دسترسی به بوستان است و توضیح می‌دهد: برای کسانی که وسیله نقلیه شخصی ندارند، رسیدن به این بوستان سخت است. اتوبوس‌ها ایستگاهی در محدوده نزدیک بوستان ندارند؛ بنابراین مسیر زیادی باید پیاده طی شود که این کار برای بچه‌ها و سالمندان سخت و خسته‌کننده است.
کوهشار نیاز مردم بود
نوبت دوم که به کوهشار می‌رویم، دو‌ساعتی از غروب آفتاب گذشته است. زن و مرد جوانی بر یکی از نیمکت‌های نزدیک دریاچه اول نشسته‌اند و با لبخند، نظاره‌گر بازی دو فرزند کوچکشان در آبراهه بین دریاچه اول و دوم هستند.
محمدامین یعقوبی که در یکی از مجتمع‌های مسکونی بولوار نماز سکونت دارد، درباره بوستان می‌گوید: نزدیک‌ترین بوستان به خانه ما، کوهشار است. بعضی عصر‌ها برای اینکه بچه‌ها بازی کنند و ما هم هوایی تازه کنیم، به پارک می‌آییم. به‌نظرم ساخت این بوستان یکی از نیاز‌های مردم این منطقه بود، به‌ویژه در این دود و شلوغی زندگی شهری. آدم به این فضا‌ها نیاز دارد.
او ادامه می‌دهد: در فصل بهار، از وقتی هوا تاریک می‌شود تا نیمه‌شب، آن‌قدر بوستان شلوغ می‌شود که جای سوزن‌انداختن نیست!
ناشناخته برای زائر و مسافر
یک زوج جوان هم که از تهران به مشهد سفر کرده‌اند، در‌کنار یکی از پل‌های چوبی بوستان مشغول عکاسی هستند. محمد رشیدی می‌گوید: ما اصلا نمی‌دانستیم چنین جایی وجود دارد. در این ۲۷سالی که از خدا عمر گرفته‌ام، بار‌ها برای زیارت به مشهد آمده‌ام ولی همیشه برای تفریح، یا به کوهسنگی و پارک ملت رفته‌ام یا طرقبه. خیلی تصادفی اسم این بوستان را از یکی از آشنا‌ها شنیدیم و آمدیم.
وقتی به او می‌گوییم که از احداث این بوستان فقط چهار‌سال می‌گذرد، می‌گوید: البته من سال گذشته هم به مشهد آمده بودم و باز هم نمی‌دانستم چنین بوستانی در مشهد هست. پارک واقعا زیبایی است و حیف است که برای مسافران ناشناخته بماند. به فامیل و دوستانم پیشنهاد می‌کنم در سفر به مشهد به این بوستان حتما سر بزنند.
چند خانم و آقا با لباس بلوچی در گوشه‌ای از بوستان نشسته‌اند. زهرا دهواری که همراه خانواده‌اش از شهرستان راسک به مشهد سفر کرده است، می‌گوید: منزل یکی از دوستانمان در همین نزدیکی است و همراه آنها به پارک آمده‌ایم.
او با اشاره‌به اینکه برای کار‌های درمانی پدرش به مشهد آمده‌اند، توضیح می‌دهد: می‌دانستیم که قسمتی از پارک شیب دارد و فضا به شکلی است که پدر پیرم هم می‌تواند همراه ما تا این قسمت (اشاره به دریاچه اول) بیاید و به نظرم اینکه با‌وجود مسیر کوهستانی رعایت حال سالمندان هم شده، نکته مثبت این بوستان است.
چرخش آب، بدون هدررفت
رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه۸ درباره ویژگی منحصر‌به‌فرد این بوستان توضیح می‌دهد: برای اجرای این پروژه، سعی کردیم با کمترین آسیب به طبیعت، لوله‌کشی از دل کوه را انجام دهیم تا آب به‌صورت چرخشی از خط‌الرأس تا دریاچه اول برود و دوباره بازگردد؛ بدون اینکه هدررفت چشم‌گیری داشته باشیم. این آب با سرعتی معادل هشتصد‌مترمکعب پمپاژ می‌شود و بزرگ‌ترین اتاق تأسیسات آبشار کشور هم همین‌جاست.
سید محمد ثریایی درباره تأمین منابع آبی آبشار بوستان می‌گوید: منبع تأمین آب بوستان از چاه‌های بولوار شهید‌نامجو و میدان حافظ است. البته با توجه‌به شرایط آبی در تابستان، ناچاریم آب مسیر خط‌الرأس را قطع کنیم و فقط دریاچه‌ها فعال بمانند. دریاچه اول حدود ۴هزار مترمکعب و دریاچه دوم ۴ هزارو ۸۰۰ مترمکعب ظرفیت دارد. آب از دریاچه دوم به اول با اختلاف ارتفاعی حدود دو متر، مثل آبشار سرازیر می‌شود.
پارک واقعا زیبایی است و حیف است که برای مسافران ناشناخته بماند. پیشنهاد می‌کنم به این بوستان سر بزنید
رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه ۸ همچنین به منظره منحصر‌به‌فرد این بوستان اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از مزیت‌های مهم کوهشار، مسیر ۸.۴کیلومتری سطح دریاچه اول تا حرم مطهر است که باعث می‌شود از طبقات بالای هتل‌های اطراف حرم، منظره آبشار خط‌الرأس کاملا دیده شود.
کمترین دخالت، بیشترین زیبایی
ثریایی درباره فضای سبز مجموعه توضیح می‌دهد: در این بوستان، گیاهانی که نیاز به آبیاری کمتری دارند از‌جمله زبان‌گنجشک، سرو، ارغوان، ابریشم، طاووسی، نخل مرداب کاشته شده است. همچنین امکانات رفاهی مناسبی مانند پارکینگی با ظرفیت ششصدخودرو، ۴۵چشمه سرویس بهداشتی، نمازخانه، بوفه و کافه در مجموعه تعبیه شده است.
او تأکید می‌کند: کمترین دخل‌و‌تصرف در طبیعت، وجه تمایز اصلی این بوستان با بوستان‌های دیگر مشهد است. اینجا خبری از آسفالت یا ساختمان‌های بتنی نیست. نمازخانه، اتاق مدیریت و حتی کافه‌ها همگی کانکسی هستند.
رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه ۸ یادآور می‌شود: از چهل‌هکتار وسعت بوستان، چهارده‌هکتار به فضای سبز اختصاص یافته است و در‌صورت تأمین آب، ۲۸هکتار دیگر هم از پایین‌دست به مجموعه اضافه خواهد شد.
محدودیت تأمین آب شرب
ثریایی در پاسخ به برخی از گلایه‌ها توضیح می‌دهد: نصب آبخوری به‌دلیل نبود شبکه آب شرب در این محدوده امکان‌پذیر نیست. حتی همکاران ما که به‌صورت روزانه در بوستان مستقر‌ند، آب آشامیدنی را همراه خودشان می‌آورند.
او می‌افزاید: این محدوده کوهستانی و بکر نگهداری شده است و امکان نصب وسایل بازی در آن وجود ندارد. تنها بخش مسطح بوستان، محدوده دریاچه اول است که در آنجا فضای استراحت برای خانواده‌ها در‌نظر گرفته شده است.
رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه ۸ همچنین به فراهم‌بودن مسیر دسترسی برای برخی گروه‌ها اشاره می‌کند: در قسمت شرقی بوستان، فضا‌های شیب‌دار و رمپ‌هایی طراحی شده که امکان تردد برای سالمندان یا افرادی را که کالسکه دارند، فراهم کرده است. این مسیر از مسیر پلکانی جداست و تا سطح دریاچه دوم ادامه دارد؛ بنابراین بازدیدکنندگان می‌توانند با سهولت بیشتری از فضای بوستان استفاده کنند.
به گفته ثریایی، از برگزاری برنامه‌های فرهنگی در این بوستان استقبال می‌شود و پیش‌تر نیز در مناسبت‌های مختلف، برنامه‌هایی در این فضا برگزار شده است. او می‌گوید: برای نمونه در میلاد امام‌رضا (ع)، غرفه‌ای برای پخش شربت و شیرینی در نظر گرفته شد که با استقبال خوبی همراه بود.
* این گزارش سه‌شنبه ۱۴ مرداد ۱۴۰۴ در شماره ۶۲۲ شهرآرامحله منطقه ۷ و ۸ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
