معلولیت برای یحیی توکلی، شروع زندگی دوباره بود 
مدرسه ششصد ساله «دو‌در» مرمت شد 
محله وکیل‌آباد، یادگاری حاج حسین‌آقا ملک برای کشاورزانش
هسته اصلی قلعه وکیل‌آباد مربوط به حداقل یک قرن پیش است که در دوران ارباب - رعیتی دارای برج و بارو و حتی استحکامات نظامی و دفاعی بوده است و مدافعان قلعه که همان کشاورزان بودند، در آنجا سکونت داشتند.
محله وکیل‌آباد قدیمی‌ترین محله بخش متصل منطقه ۱۲ شهرداری مشهد است که آخرین محله در انتهای بولوار وکیل‌آباد و در مسیر ییلاقات اطراف مشهد همچون طرقبه، شاندیز و زشک قرار دارد. این محله از حدود ۱۲۰ سال پیش میزبان کشاورزان، باغبانان و دامداران حاج حسین آقا ملک بوده است.
هسته اصلی قلعه وکیل‌آباد مربوط به حداقل یک قرن پیش است که در دوران ارباب - رعیتی دارای برج و بارو و حتی استحکامات نظامی و دفاعی بوده است و مدافعان قلعه که همان کشاورزان بودند، در آنجا سکونت داشتند و حد فاصل این منطقه تا میدان پارک را زمین‌های کشاورزی آن‌ها تشکیل می‌داده است.
قلعه وکیل‌آباد از سه قلعه اصلی تشکیل شده بود، قلعه اربابی که داروغه، سرسالار، میرآب و مشاوران ارباب درآن ساکن بودند، بزرگترین قلعه و دارای ستون‌ها و تزیینات گچ‌بری زیبایی بود. بزرگترین و زیباترین اتاق این قلعه مخصوص ارباب بود، هر وقت حاج حسین ملک برای بازدید اراضی و حساب و کتاب به قلعه می‌آمد در این اتاق مجلل و زیبا ساکن می‌شد.
قلعه دوم که متعلق به رعایا و کشاورزان بود، شباهت زیادی به قلعه نداشت و از خانه‌های‌گنبدی و یک طبقه تشکیل شده بود. بیشتر این خانه‌ها دوبخش به هم چسبیده داشتند که در بخشی حیوانات و احشام نگهداری می‌شدند و در بخش‌دیگر کشاورز و خانواده‌اش زندگی می‌کردند.
قلعه سوم کاروان‌سرایی بود که در حاشیه روستا قرار داشت و مسافران و زائرانی که قصد رفتن به شهر مشهد را داشتند در آنجا استراحت می‌کردند. کاروان‌سرا قدمت زیادی داشت و مشخص نبود چه کسی آن را ساخته، بعضی‌ها می‌گفتند: این کاروان‌سرا را پدر حاج حسین ملک ساخته و به دستور او از زائران رضوی پذیرایی می‌شده است.
پیرمرد‌ها می‌گفتند: کاروان‌سرا در اصل یک قلعه نظامی بوده که در دوره شاه عباس یا نادرشاه برای محافظت از قلعه در برابر متجاوزان به ویژه ترکمنان ساخته شده است. روی هر‌کدام از این سه قلعه برج‌هایی قرار داشت که رعایا هنگام حمله سارقان و متجاوزان در آن سنگر گرفته و به مبارزه با متجاوزان می‌پرداختند.
یکی از مکان‌هایی که حاج حسین ملک سند آن را به نام مردم زده، قلعه وکیل‌آباد است. این بار مردم کشاورزانی بودند که جوانی و عمر خود را برای آبادی املاک وی خرج کرده بودند. «هم‌زمان با آغاز تقسیمات اراضی در سال۱۳۴۲، عده‌ای از طرف اداره کشاورزی وقت به قلعه آمدند و از رعایا خواستند که حق خود را بگیرند.
اما رعایا به دلایل مختلف از‌جمله احترام و علاقه به حاج حسین ملک، حرفی نزدند. بعد از این ماجرا یک روز حبیب بهاری وکیل حاج حسین ملک به قلعه وکیل‌آباد آمد و اعلام کرد که حاج حسین ملک برای تشکر، خانه‌های این قلعه را به رعایا بخشیده است. بعد هم سندی را که خود حاج حسین ملک آن را امضا کرده بود، به مردم تحویل داد.
درباره نامگذاری وکیل‌آباد دو روایت وجود دارد؛ یکی روستای قدیمی وکیل‌آباد است که در همین محله واقع بوده است و گفته می‌شود به همین دلیل این محله، «وکیل‌آباد» نام گرفته است. روایت دیگر مستند بر گفته‌های دختر مرحوم حسین‌آقای ملک (واقف زمین‌های زیادی در مشهد بوده است) است.
او می‌گوید: زمانی‌که پدر ما این ده را از آقازاده حاج محمد کفایی (وکیل مجلس در دوره مشروطیت و پسر آخوند خراسانی) خریده بود، نام وکیل‌آباد بر این ده بوده است.
به نظر می‌رسد نام وکیل‌آباد برگرفته از خانواده کفایی‌ها باشد که وکیل مجلس بودند؛ حسین ملک، ده وکیل‌آباد را از کفایی‌ها خریده و بعد شروع به ساخت باغی در آن کرده است و، چون نام ده وکیل‌آباد بوده، ایشان نام باغ و بعدها نام قلعه و محله وکیل‌آباد را هم از آن برگرفته است.
ده وکیل‌آباد هنوز هم در آخر بولوار وکیل‌آباد و سمت راست باغ وکیل‌آباد قرار دارد و اراضی آن تا هاشمیه کنونی ادامه دارد.
مرحوم حسین‌آقای ملک، اراضی باغ وکیل‌آباد را در سال ۱۳۴۸ وقف مردم کرد. البته این باغ اکنون در محدوده محله وکیل‌آباد قرار ندارد. محله وکیل‌آباد همچنین دارای چند اصله درخت توت قدیمی است که بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارند و به دست سید حسین حسینی که باغبان حاج حسین ملک بوده، کاشته شده‌اند.
بافت
وسعت محله وکیل‌آباد، ۸۷ هکتار و جمعیت آن ۳۷۸۱ نفر است که تنها در محدود ه مرکزی آن سکونت دارند. تراکم جمعیتش حدود ۴۳ نفر در هکتار است که با توجه به غیرمسکونی بودن بخش زیادی از محدوده محله وکیل‌آباد از میانگین تراکم جمعیتی شهر مشهد کمتر است. بیشترین جمعیت ساکن در محله وکیل‌آباد در محدوده مرکزی آن سکونت دارند.
کاربری اصلی این محله که در جنوب‌غربی شهر مشهد قرار گرفته مسکونی و ورزشی است. فضا‌های باز و سبز همگانی نیز به‌صورت خطی و پراکنده در این محله به چشم می‌خورد.
میانگین فاصله مکانی تا نزدیکترین فضای سبز در محله وکیل‌آباد، ۶۵۴ متر است. برای پیمودن این مسافت دست‌کم ۸ دقیقه و ۱۱ ثانیه زمان را باید پیش‌بینی کنید.
کال مسیل چهل‌بازه از جمله محور‌های مهم و طبیعی موجود در وکیل‌آباد است که از سمت غربی وارد محله شده و از شمال‌شرقی خارج می‌شود. چهل‌بازه چشم انداز ویژه‌ای به این محله بخشیده است.
بخش زیادی از محله وکیل‌آباد، اراضی بایر است، اما در بافت مسکونی، ساختمان‌های یک تا سه طبقه به چشم می‌خورد و خبری از بلندمرتبه‌سازی در این محله نیست.
یکی از بزرگترین مشکلات محله وکیل‌آباد «فریز» بودن محله بود که حدود سی سال این محله به عنوان بافت فرسوده شناخته شد و اجازه ساخت و ساز و بلندمرتبه سازی به ساکنان این محله داده نمی‌شد و به همین خاطر بخش انتهایی بولوار وکیل آباد نسبت به سایر محلات بولوار وکیل‌آباد عقب ماند و ظاهری روستایی داشت.
آبان ۱۴۰۳ پس‌از کش‌وقوس‌های فراوان، طلسم ساخت‌و‌ساز شکسته شد. شهرداری طرح تفصیلی را آماده کرد و به تصویب رساند، طرحی که مطابق نظر مردم تهیه شد و از طرف دیگر مجوز انتشار اوراق مشارکت برای آبادانی این محدوده نیز گرفته شده است. بر اساس طرح جدید ساکنان اجازه ساخت واحد‌های ۲ تا ۶ طبقه را دارند.
دسترسی
وکیل‌آباد جزو محله‌هایی هست که ساکنانش از نعمت وجود قطار شهری بهره‌مند هستند. این محله از جهت جنوبی در بزرگراه وکیل‌آباد به ایستگاه «کوهستان» خط یک مترو دسترسی دارد. علاوه بر این از نظر دسترسی‌های درون‌شهری نیز تردد خودرو‌های سواری به بزرگراه وکیل‌آباد امکان‌پذیر است.
از نظر پراکندگی ایستگاه‌های اتوبوس نیز شرایط به‌گونه‌ای است که از هر نقطه محله خواسته باشید به نزدیکترین ایستگاه اتوبوس برسید، باید دست‌کم میانگین ۳۱۱ متر مسافت را طی کنید؛ میانگین زمانی نزدیک به ۴ دقیقه را برای این منظور در نظر بگیرید.
امکانات فرهنگی و رفاهی
- مسجد صاحب‌الزمان (عج) تنها مسجد وکیل‌آباد است که همچنان ساختمان آن نیمه‌ساز است. قدمت این مسجد بیش از ۵۰ سال است و به همین دلیل یکی از کاربری‌های شاخص محله به شمار می‌آید.
- مدرسه ابتدایی شرافت که به صورت دوشیفته فعالیت می‌کند نیز تنها کاربری آموزشی این محله و جزو مکان‌های شاخص آن محسوب می‌شود. میانگین فاصله مکانی برای رسیدن به مراکز آموزش ابتدایی در این محله، ۱۹۷ متر است که ۲ دقیقه و ۲۸ ثانیه زمان برای پیمودن این مسافت کافی است.
- زورخانه مولای المتقیان (ع) در وکیل‌آباد ۸۹ نیز از مراکز شاخص محله وکیل‌آباد محسوب می‌شود. شعاع دسترسی به سالن و مجتمع ورزشی در این محله، ۲۶۵ متر است. میانگین زمانی پیمودن این مسافت، ۳ دقیقه و ۱۹ ثانیه است.
- با توجه به کمبود‌هایی که وجود دارد، اهالی محله وکیل‌آباد درخواست ایجاد فضا‌های مذهبی، فرهنگی، تفریحی و اجتماعی جدیدی در این محله را دارند.
حدود جغرافیایی
وکیل‌آباد در همسایگی دو محله فارغ‌التحصیلان و ولیعصر (عج) قرار دارد. شرق این محله، بزرگراه نمایشگاه و جنوب آن، بزرگراه وکیل‌آباد وجود دارد.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
