تنها مرکز خیریه دانشجویی کشور در محله سیدرضی مشهد

«اگر...»؛ نباید ساده از کنار این کلمه گذشت. این واژه خیلی وقت‌ها پشت خودش یک دنیا «حسرت» پنهان کرده است. هزاران اگر به خودمان می‌گوئیم در طول عمرمان. 

اگر‌هایی که اگر می‌شدند یا نمی‌شدند، امروز جای بهتری ایستاده بودیم. همه ما در این کلمه شریکیم و البته در حسرت هایش، حسرت‌هایی که می‌شود گاهی، پیش از آن که کهنه‌زخمی شوند التیام نیافتنی، مرهمی بر آن بود.

یکی از این حسرت‌های بزرگ که کم هم نیستند کسانی که دردش را در دل دارند و با خود این‌طرف و آن طرف می‌کشند، فرصت تحصیل است؛ این حسرتی است که بار‌ها از زبان کسانی شنیده‌ایم که «اگر می‌توانستم درسم را ادامه دهم»، «اگر دانشگاه رفته بودم» و اگر‌هایی از این دست.

از این میان خیلی‌ها خودشان به اصطلاح لگد به بخت خودشان زده‌اند و قید درس و دانشگاه را زده‌اند و آینده و تصوراتشان را جایی دیگر سراغ گرفتند و بعد از گذشت چند سال به این نتیجه رسیدند که اگر درس را رها نکرده بودند، حال و روزشان بیش از چیزی که هست، می‌توانست بر وفق مرادشان باشد.

اما حسرت‌های دردناک در دل کسانی است که دل‌شان برای درس و کلاس غنج می‌رفته، استعداد و هوشش را هم داشته‌اند، اما به دلایلی، که می‌شود مهمترین آنها را، مشکلات مالی دانست، از ادامه تحصیل بازمانده‌اند.

اینجاست که نقش آدم‌های خوب ماجرا، آنانی که دست‌شان به کار و پای‌شان به راه خیر می‌رود به میان می‌آید.    

«موسسه خیریه همیاری دانشجویان مهرآفرین» در محله سیدرضی مشهد، کسانی از این جنس را دور هم جمع کرده است. خیریه‌ای که بنیان و پایه آن بر نیت و هدف کمک به دانشجویان مستضعف و نیازمند شکل گرفت.

جالب است که بدانید تمام اعضای هیئت موسس و هیئت مدیره این موسسه از استادان دانشگاه هستند، افرادی که به طور مستقیم و مداوم با دانشجویان در ارتباط‌اند و از کمترین فاصله مشکلات آنان را می‌بینند و لمس می‌کنند.

ترک تحصیل یک دانشجو، انگیزه شروع یک کار خیر

دکتر قربانی، رئیس هیئت مدیره موسسه خیریه همیاری دانشجویان مهرآفرین، در خصوص شکل‌گیری و انگیزه راه اندازی موسسه چنین می‌گوید: در سال ۱۳۸۲ تاسیس شد و در سال ۱۳۹۲ تغییراتی داشتیم و با نام جدید مجوز‌های لازم را از سازمان بهزیستی گرفتیم.

هسته اولیه این خیریه را جمعی از دانشجویان تشکیل دادند و انگیزه ایجاد آن هم دانشجویی بود که به دلیل فقر مالی مجبور به ترک تحصیل شد.

در برخی خانواده‌ها افراد نخبه‌ای هستند که به دلیل مشکلات مالی نمی‌تواند ادامه تحصیل بدهد 

در آن جمع دانشجویی  که بودیم صحبت کردیم که به چه طریق می‌توانیم این کار را بکنیم که کسی به دلیل مشکلات مالی ترک تحصیل نکند، این شد که به فکر راه اندازی خیریه افتادیم.

او در ادمه می‌گوید: کار را از اوایل دهه ۱۳۷۰ شروع کردیم و با گسترش فعالیت‌ها و افزایش دانشجویان تحت پوشش و خیران، نسبت به دریافت مجوز اقدام کردیم و در سال ۱۳۸۲ مجوز موسسه را از سازمان بهزیستی دریافت کردیم.

وی یادآور می‌شود: ما خانواده‌هایی داریم که به دلیل فقر مالی نمی‌توانند هزینه تحصیل فرزندان‌شان را تامین کنند و چه بسا در همین خانواده‌ها افراد نخبه‌ای باشند که به دلیل همین مشکلات نتواند ادامه تحصیل بدهد و این یعنی نخبه‌سوزی و این اتفاق نباید بیفتد.

این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: خیلی‌ها فکر می‌کنند دانشجویان نیازمند نیستند، ولی این تصور درستی نیست، ما دانشجوی نیازمند کم نداریم، تنها فرق‌شان با افراد دیگر این است که به زبان نمی‌آورند و به خودشان اجازه نمی‌دهند که بروز بدهند.  

قربانی می‌گوید: اگر دانشجویی ترک تحصیل کند مشکل ساز است، هم برای خودش و هم برای خانواده‌اش و هم برای جامعه. شما در نظر بگیرد کسی که می‌توانسته در زمینه‌ای متخصص شود و با بار علمی خود کمکی به جامعه بکند، به دلیل مشکلات مالی هم خودش محروم شده است و هم جامعه.

او یکی دیگر از اهداف این موسسه را استعدادیابی از میان افراد تحت پوشش عنوان می‌کند: در کنار کار اصلی، یعنی کمک به محصلان نیازمند، قصد داریم دانش‌آموزان و دانشجویان را هم خلاقیت سنجی کنیم.

ما روی افراد مستعد سرمایه‌گذاری می‌کنیم تا از میان همین دانشجویان کسی که به عنوان مثال در رشته ریاضی یا زبان یا رشته‌های دیگر قوی است، به خیریه‌های دیگر معرفی کنیم تا به مددجویان آنها کمک آموزشی بدهد. این تنها یکی از نتیجه‌های خلاقیت‌سنجی می‌تواند باشد.

وی اظهار می‌کند: کار ما تنها ارائه خدمات مالی نیست، در موارد زیادی ما افراد تحت پوشش را به پزشک، بانک، خوابگاه، مرکز مشاوره و مواردی از این دست معرفی می‌کنیم و به عنوان مثال دانشجویی که ما به پزشک معرفی می‌کنیم، به صورت رایگان ویزیت می‌شود و باید بگوئیم بخشی از کمک‌های ما غیر مستقیم است.  

مشکل اصلی، نداشتن مکان مناسب

وی به مشکلات پیش روی خیریه هم اشاره می‌کند و می‌گوید: ما برای ارائه خدمات بهتر نیازمند مساعدت و همراهی خیران هستیم، مشکل اصلی ما در حال حاضر نداشتن مکان مناسب است.

مکان فعلی خیریه در بلوار معلم، از نظر جغرافیایی به دلیل نزدیکی به دانشگاه‌های مهم و اصلی شهر، جای مناسبی است، اما به دلیل کمبود فضا، با مشکل جدید مواجهیم و اگر کسی بتواند در این زمینه ما را یاری کند، کمک بزرگی به خیریه شده است.

قربانی تصریح می‌کند: البته این را هم باید اضافه کنم که کار ما تنها محدود به دانشجویان مشهد نمی‌شود و از دیگر شهر‌ها و شهرستان‌های استان هم افرادی را که توسط شورای شهر، آموزش و پرورش، بخشداری و... معرفی شده‌اند را تحت پوشش قرار داده‌ایم.

او خاطرنشان می‌کند: حتی همین هیئت موسس و هیئت مدیره هم از استادانی تشکیل شده‌اند که از شهر‌های مختلفی هستند، از جمله از درگز، شیروان، بیرجند و سبزوار هستند.

هدف، حمایت از دانشجویان نیازمند

دکتر شکیبامنش در معرفی این موسسه می‌گوید: موسسه خیریه همیاری دانشجویان مهرآفرین همچون سایر سازمان‌های مردم نهاد و موسسه‌های خیریه، در راستای اساسنامه خود به امر کمک‌رسانی به افراد نیازمندِ تحت پوشش در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، مالی و... می‌پردازد.  

او ادامه می‌دهد: اساس کار این خیریه بر مبنای کمک به دانشجویان و دانش‌آموزان مستعد و نیازمند تشکیل شده است.

از آنجا که بیشتر اقشار نیازمند از جمله ایتام و بی‌سرپرستان و سایر محرومان توسط موسسات خاصی حمایت می‌شوند و تحت پوشش قرار می‌گیرند، موسسان این خیریه مردم نهاد که از استادان دانشگاه هستند، بر آن شدند تا این موسسه خیریه بتواند دانشجویانی که به دلیل نیاز مالی و مشکل اقتصادی برای ادامه تحصیل با مشکل مواجه‌اند را تحت پوشش قرار دهد.  

این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: این موسسه خیریه اولین و تنها موسسه خیریه دانشجویی است که تاکنون خدمات و مساعدت‌های فراوانی در راستای اساسنامه و نیاز دانشجویان به افراد تحت پوشش خود ارائه کرده است.

مطلب مرتبط دکتر مینو خانه‌اش را وقف فردوسی کرد

فعالیت‌های خیریه دانشجویان

شکیبامنش در بخشی از صحبت‌هایش به فعالیت‌های این خیریه اشاره می‌کند و می‌افزاید: نمونه‌ای از فعالیت‌های برای افراد تحت پوشش شامل پرداخت کمک هزینه تحصیلی، تهیه و توزیع مواد غذایی و البسه، پرداخت بخشی از هزینه اسکان دانشجویان، پرداخت هزینه درمان دانشجویان، پرداخت وام بلاعوض و وام قرض‌الحسنه است.

همچنین برگزاری همایش‌های دانشجویی با توجه به مناسبت‌های مختلف، معرفی دانشجویان به مراکز درمانی، ارائه خدمات مشاوره‌ای، حقوقی، اجتماعی و خانواده و اطعام دانشجویان تحت پوشش، برگزاری اردو‌های فرهنگی تفریحی و تهیه خوابگاه برای دانشجویان خواهر از دیگر فعالیت‌های این مرکز است.

وی خاطرنشان می‌کند: لازم به ذکر است که در گذشته موسسه همیاری دانشجویان فقط به امر خدمات‌دهی و کمک در زمینه‌های مختلف به دانشجویان نیازمند می‌پرداخت، اما مدتی است که از سوی هیئت مدیره و هیئت موسس تصمیم گرفته شده است که دامنه فعالیت خیریه و خدمات‌دهی آن علاوه بر حوزه دانشجویی، به سایر اقشار نیازمند نیز گسترش یابد و افراد بیشتری را تحت پوشش قرار دهد.

شکیبامنش اظهار می‌کند: در این راستا اهداف کلان‌تری را برای خدمات دهی بهتر و بیشتر به افراد تحت پوشش مد نظر داریم که از آن جمله می‌توان به احداث خوابگاه دانشجویی، ایجاد و تجهیز کتابخانه، احداث کلینیک درمانی اختصاصی خیریه، تلاش در جهت ایجاد اشتغال و کارآفرینی و معرفی افراد تحت پوشش به سازمان‌ها ادارات، کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید و. اشاره کرد که البته تمام اهداف ما با همکاری و حضور خیران انجام پذیر است.

اهمیت کار خیر فرهنگی

شکیبامنش در بخش دیگری از صحبت‌هایش به اهمیت حمایت از دانشجویان نیازمند اشاره می‌کند: ما اینجا با قشری در ارتباط هستیم که غالب آنان دانشجو هستند که می‌تواند اثرات گسترده‌ای در جامعه داشته باشد.

این به این معنا نیست که به دیگر نیازمندان نباید توجه شود، ولی نگاه ما این است که اگر به دانشجویی برای ادامه تحصیل کمک کنیم، و فرض بگیرد به عنوان دکتر از دانشگاه فارغ التحصیل شود، به یقین آثار و برکاتش بیشتر از این است که یک نفر را فقط سیر کرده باشیم.  

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: ما اینجا افراد زیادی داریم که وسع مالی ضعیفی دارند، اما به محض اینکه به مقطع ارشد وارد می‌شود و وسعی پیدا می‌کنند، علاوه بر اینکه خودش را تامین می‌کند، می‌تواند دست افراد نیازمند دیگری را هم بگیرد.

نباید فراموش کنیم که این افراد به بدنه علمی جامعه برمی‌گردند و خیلی آثار فراوانی می‌توانند داشته باشند، چه بسا این افراد استادان آینده این کشور خواهند شد یا مناصب مملکتی را به دست بگیرند و وقتی چنین افرادی به بازدهی برسند، قطعا ثمرات زیادی برای جامعه خواهند داشت.

او خاطرنشان می‌کند: باید به این طیف که تا به حال مغفول مانده‌اند رسیدگی شود. الان اگر موسسات مردم نهاد این کار را نکنند، چه کسی باید این کار را بکند، معلوم است دیگر، دولت؛ دولت هم باید از اعتبارات دولتی این کار را بکند. هر موسسه مردم نهادی که در این وادی قدم می‌گذارد، به دولت کمک می‌کند.  

وی در پایان به اهمیت حمایت مردم اشاره می‌کند و بیان می‌کند: نیازمند به مساعدت مردم هستیم و کسانی که می‌توانند کمک کنند، این موسسه را همراهی کند تا کمک‌های آنان را به نحو مطلوبی به آدم‌ها نیازمند توزیع شود و ما هم با حساب و کتاب، می‌توانیم ریال به ریال بیلان ارائه دهیم تا خیران محترم بدانند کمک‌هایشان در چه راهی استفاده شده است.

کمکی که اگر دیر می‌رسید...

دکتر پورافشاری، از اعضای هیئت مدیره این موسسه خیریه نیز با بیان خاطره‌ای از یکی از دانشجویان نیازمند، به اهمیت حمایت از دانشجویان و فعالیت چنین خیریه‌هایی اشاره می‌کند: دانشجویی داشتیم که دو ترم مشروط شد و تا پای اخراج هم رفت.

وفتی به درس من رسید فهمیدم دانشجوی مستعد و باهوشی است، اما به دلیل نداشتن ماشین حساب –به این خاطر که در رشته مهندسی درس می‌خواند و بیشتر دروس این رشته، محاسبات پیچیده ریاضی دارد- به چنین وضعی دچار شده است.

او ادامه می‌دهد: بعد از این ماجرا ما تعدادی ماشین حساب تهیه کردیم و توی گروه گذاشتیم و اعلام کردیم هر دانشجویی که نیاز دارد می‌تواند از ماشین حساب‌های گروه استفاده کند.

نتیجه هم همان چیزی بود که حدس می‌زدیم، آن دانشجو با معدل خوب فارغ‌التحصیل شد و حالا در دانشگاه تهران در حال گذراندن مقطع کارشناسی ارشد است، در صورتی که ممکن بود به دلیل نداشتن یک ماشین حساب، برای همیشه از درس و دانشگاه بیفتد.  

این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: کار با دانشجو ظرافت خاصی را می‌طلبد، چرا که آنان به دلیل شانی که دارند که البته با حفظ و رعایت هم بشود، نمی‌آیند مشکل‌شان را واضح مطرح کنند، همین دانشجو هم به هیچ کس نگفته بود ماشین حساب ندارد و ما اتفاقی متوجه شدیم.

حضوری از دانشجویی تا استادی 

دکتر بیگ‌زاده از دیگر اعضای هیئت موسس این خیریه است، او همکاری‌اش را با این موسسه از بیش از ۲۰ سال پیش و از دوران دانشجویی آغاز کرده است و در حال حاضر با مدرک دکترا به عنوان مدرس دانشگاه مشغول تدریس است. 

او می‌گوید: همکاری را از سال ۱۳۷۱ شروع کردیم، البته آن زمان موسسه هنوز گسترش پیدا نکرده بود، اما در سال ۱۳۸۲ که با دریافت مجوز‌های لازم، موسسه را به ثبت رساندیم، کار را جدی‌تر دنبال کردیم.  

وی می‌افزاید: در حال طراحی سایتی هستیم که هم دانشجویان دانشگاه‌های مختلف و هم خیران بتوانند ارتباط بهتر و بیشتری با خیریه داشته باشند و با موسسه و فعالیت‌هایش بیشتر آشنا شوند.

 
* این گزارش پنج شنبه، ۳۰ بهمن ۹۳ در شماره ۱۳۶ شهرآرامحله منطقه ۱۱ چاپ شده است.