تاریخچه

محله اقبال لاهوری در محدوده زمین‌های کشاورزی متعلق به اهالی روستای پاچنار قرار دارد. اصل روستای پاچنار که از روستا‌های قدیمی مشهد است در حدود سال ۱۳۶۰ تقریباً ۱۵ خانوار جمعیت داشت و هنوز بقایای مظهر قنات و یکی دو باغ آن در انتهای بولوار اقبال لاهوری و انتهای لادن ۲۱ باقی مانده است.

زمین‌های این محدوده در سال ۱۳۵۹ توسط شرکت ناسیونال (تعاونی قطعات ایران خودرو) خریداری و به‌طور اقساط در اختیار کارکنان این شرکت قرار گرفت. پس از انقلاب نیز بخشی دیگر از این اراضی توسط شهربانی سابق به پرسنل خود واگذار شد. به همین دلیل تا سال‌ها به این محدوده شرکت شهربانی نیز می‌گفتند. اما نام کنونی این محله برگرفته از نام شاعر بلند آوازه پارسی، اقبال لاهوری است که هم‌اکنون نام اصلی‌ترین بولوار محله نیز همان است. 

محله اقبال لاهوری تا سال ۱۳۷۵ جز محدوده شهری مشهد محسوب نمی‌شد و پس از آن به تدریج وارد محدوده شد. 

بافت

محله اقبال لاهوری ۱۵۸ هکتار مساحت دارد و بیش از ۲۴ هزار نفر را در خود جای داده است. به طور متوسط در هر هکتار این محله ۱۴۰ نفر سکونت دارند که می‌توان گفت این محله جزو محلات با تراکم متوسط مشهد است. 

حدود ۷۳ درصد از اراضی محله کاربری مسکونی دارد. پس از آن اراضی بایر و واحد‌های تجاری با حدود ۱۲ و ۵ درصد بیشترین سهم را در این محله دارند. تجاری‌های محله بیشتر در خیابان‌های اصلی واقع شده‌اند ولی به بعضی از کوچه پس کوچه‌ها هم راه یافته‌اند.

هرچه از بلوار وکیل‌آباد فاصله بگیرید و به بلوار پیروزی نزدیک‌تر شوید تراکم جمعیت بیشتر و بافت محله نیز نوسازتر و آپارتمان‌های چند طبقه بیشتر می‌شود. ساختمان‌های چهارطبقه بیشترین فراوانی را در بافت محله اقبال دارند. 

عمر بیشتر ساختمان‌های محله اقبال لاهوری از ۱۵ سال عبور کرده است که نشان از اوج گرفتن موج نوسازی در این محله در دهه هشتاد دارد. در حاشیه بلوار شهید برونسی و حاشیه بلوار وکیل‌آباد هنوز ردپای ساختمان‌های قدیمی یک و دو طبقه محکم است. ساختمان‌های ویلایی با زمین‌هایی که حداقل ۲۰۰ متر متراژ دارند و یاد خانه‌های قدیمی با حیاط‌های دلباز را هنوز در ذهن قدیمی‌ها زنده نگه می‌دارد.

اقبال ۵ پررفت و آمدترین کوچه محله اقبال است که بیش از ۱۰۰ واحد تجاری در آن مستقر است. وجود بوستان آبرود در ابتدا و ۴ مدرسه در انتهای این کوچه آن را به یکی از کوچه‌های محوری محله تبدیل کرده است. 

دسترسی

اگرچه این محله در گوشه جنوب غربی مشهد واقع است و به نظر می‌رسد که از مرکز شهر دور باشد ولی وجود مترو کار را برای اهالی آسان کرده است. اهالی این محله در ایستگاه‌های نمایشگاه، اقبال و صیاد شیرازی می‌توانند سوار خط یک مترو شوند و با فاصله زمانی کم به مرکز شهر برسند.

ایستگاه‌های اتوبوس در بولوار‌های وکیل‌آباد، شهید برونسی، پیروزی و صیاد شیرازی در مرز‌های محله قرار دارند و بنابراین دسترسی به آنها برای کسانی که در بلوار‌های میانی محله ساکن هستند کمی دشوار است. با این حال اگر بخواهیم میانگین فاصله مکانی را در نظر بگیریم حدود ۲۱۳ متر با ایستگاه‌های اتوبوس از هر نقطه محله فاصله است.

امکانات فرهنگی رفاهی

• پارک آبرود، مجتمع عقیق، سازمان تامین اجتماعی، مجتمع تجاری فیروزه، اداره کل ثبت احوال مشهد و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی از مراکز مهم و شاخص محله اقبال لاهوری است.
• مراکز آموزشی دبستان با میانگین فاصله مکانی ۳۰۰ متر برای دانش‌آموزان محله اقبال در دسترس است.
• ۵ بوستان محلی در محله اقبال قرار دارد که اهالی با پیمودن متوسط ۲۰۰ متر می‌توانند در آن پیاده روی کنند. البته محله اقبال به بوستان‌های بزرگ مانند چهل بازه و پارک جنگلی وکیل‌آباد نزدیک است.
• دو درمانگاه عمومی در محله اقبال و دو درمانگاه در مجاورت این محله وجود دارد که سه تا از آنها در حاشیه بلوار وکیل آباد و دیگری در بلوار پیروزی قرار دارد؛ بنابراین برای کسانی که در حد فاصل بلوار صیاد شیرازی تا بلوار اقبال قرار دارند دسترسی به مراکز درمانی به راحتی فراهم است، اما برای کسانی که پس از بلوار اقبال لاهوری ساکن هستند این فاصله به نزدیک ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ متر می‌رسد که به نظر می‌رسد فاصله زیادی باشد.
• ۴ مسجد در این محله و ۴ مسجد در همسایگی این محله قرار دارد که که فقط ۳ دقیقه زمان لازم است که از هر نقطه محله به آنها رسید.
• سالن ورزشی صیاد شیرازی در تقاطع بلوار پیروزی و صیاد شیرازی تنها مجتمع ورزشی این محله است. البته سه مجتمع ورزشی در همسایگی این محله قرار دارد که دسترسی ساکنان را به مراکز ورزشی عمومی آسان کرده است.
• یکی از جذابیت‌های محله وجود هتل میثاق در این محله که شهرت بسیاری دارد. مجموعه تفریحی هتل میثاق با داشتن کافی شاپ و کافه سنتی، رستوران زمین بازی، دریاچه زیبا و محیط بزرگ و پارکینگ اختصاصی، فضای مناسبی را برای علاقه‌مندان به وجود آورده است.

حدود جغرافیایی

این محله با پنج محله ولیعصر، لادن، آب و برق، شریف و فارغ‌التحصیلان همسایگی دارد. این محله از یک سو با بلوار وکیل‌آباد مشهد محصور و از سه طرف دیگر توسط بلوار شهید برونسی، بلوار پیروزی و بلوار شهید صیاد شیرازی احاطه شده است.