از «بهارآباد» تا «بحرآباد»؛ روایتی از ماجرای عجیب الحاق روستای بهرآباد به شهر مشهد

جاده قدیم قوچان که امروز بخش زیادی از آن جزو شهر مشهد شده است، تا کمی پیش از انقلاب و حتی بعدترش بیشتر از چند روستای کوچک نبود: زرکش، نوده، تُخمَرز، مشهدقلی، مهدی‌آباد، بحرآباد... حتی همین قاسم‌آباد خودمان تا قبل از دهه هفتاد قریه‌ای خوش آب و هوا در منطقه یوسفیه بود. اهالی این روستاها بیشترشان کشاورزانی بودند که روی زمین‌های اربابی کار می‌کردند و با آنکه اصلاحات ارضی دهه 40، ماجرای ارباب و رعیتی را برچیده بود، اما بسیاری از اربابان جاده قدیم توانسته بودند با ترفندهایی زمین‌هایشان را نگه دارند. 

روستای بحرآباد یا آنچنان‌که بومی‌های قدیمی آن می‌گویند «بهرآباد» یا «بهارآباد»- وجه تسمیه آن به علت آب و هوای خوش و قنات‌های متعددی بوده که داشته است- یکی از همان روستاها بود که اربابش، محمد حبیب‌اللهی، توانست قبل از انقلاب سفید شاه تمام 1100 هکتار «بهرآباد» را قطعه‌بندی و از اصلاحات ارضی حفظ کند. حبیب‌اللهی از اولاد حاج میرزا حبیب‌ا... مجتهد معروف خراسانی و از رهبران دینی معروف مشهد در عصر مشروطه بود. میرزا حبیب‌ا... که مردم مشهد مریدش بودند و به او آنچنان احترام می‌گذاشتند که با تأکید او شبیه‌خوانی، تعزیه‌گردانی و برخی رسم‌های غلط را کنار گذاشتند، نسبش به میرزا مهدی خراسانی (۱۲۱۸-۱۱۵۲ ه‍ . ق) می‌رسید و در همین روستای بهرآباد از دنیا رفت (۱۲۸۷ ه‍ . ش). 

روستایی پرجمعیت‌تر و اصیل‌تر در مقایسه با روستاهای اطرافش که یک سرش شهرک امام هادی امروز بود، سر دیگرش شهرک شهید غلامی و مرکز آن هم تقریبا خیابان شهید قربانی فعلی. نوادگان میرزا حبیب‌ا... در اربابی‌گری روی زمین‌های ارثیه‌شان، راه و رسم جدشان را در مردم‌داری و رسیدگی به امورات مردم پیش گرفتند. برق‌کشی روستا در سال 52 به همت مهندس شفیع (پسر محمد حبیب‌اللهی)، که آن زمان رئیس شرکت برق مشهد بود، انجام شد، در حالی‌ که در آن سال‌ها در خود مشهد هم بسیاری از کوچه‌ها و خیابان‌ها هنوز برق‌کشی نشده بود. 

برق‌کشی روستا در سال 52 به همت مهندس شفیع (پسر محمد حبیب‌اللهی)، که آن زمان رئیس شرکت برق مشهد بود، انجام شد، در حالی‌ که در آن سال‌ها در خود مشهد هم بسیاری از کوچه‌ها و خیابان‌ها هنوز برق‌کشی نشده بود

با این حال هنوز بهرآباد روستایی بود که هفت هشت کیلومتری با شهر مشهد که آخرش دروازه قوچان بود، فاصله داشت و به منطقه شهری الحاق نشده بود. بعد از انقلاب گروهی از جوانان این روستا که نقش مهمی در جریان انقلاب اسلامی در مشهد و آگاه‌سازی و سازمان‌دهی مردم روستا در تظاهرات علیه شاه داشتند، هسته اولیه انجمن اسلامی بهرآباد را با سردستگی شهید غلامحسین گذری که آن وقت‌ها طلبه جوانی بود، تشکیل دادند. 

انقلاب با شعار حمایت از مستضعفان به پیروزی رسیده بود و انجمن که اعضایش روستاییان انقلابی و حزب‌اللهی بودند، همه هم و غم خود را روی پیگیری مشکلات مردم و رفع و رجوع امورات آن‌ها از اداره‌های دولتی گذاشته بود. مشکلات هم که کم نبود. تلاش‌های این گروه از ایجاد شبکه لوله‌کشی آب شروع شد و با خیابان‌کشی و آسفالت کردن آن‌ها، برق‌‌رسانی به کل روستا، گازرسانی و رفع و تأمین نیازهای رفاهی منطقه ادامه یافت تا اینکه در نهایت با پیگیری‌های مکرر توانستند بهرآباد را به منطقه شهری الحاق کنند.

علی‌اصغر تشکری‌راد از اهالی قدیمی بهرآباد و از اعضای اصلی این انجمن می‌گوید: « آن زمان همه مردم در شهر و روستا دنبال آب و برق و گاز در اداره‌های دولتی بودند، ما هم می‌رفتیم ولی مشکل این بود که ما نه مرغ بودیم و نه شترمرغ! امکانات شهری به ما نمی‌دادند و می‌گفتند شما جزو روستا هستید و امکانات روستایی هم که می‌خواستیم بگیریم می‌گفتند شما جزو شهر هستید.»

این وضع نه مرغ و نه شترمرغ بودن و کلنجار رفتن اهالی با شهرداری و شرکت‌های خدماتی دولتی ادامه داشت و اعضای انجمن در پیگیری‌های خود برای رفع مشکلات اهالی به شهرداری منطقه2 ارجاع داده می‌شدند، تا دهه شصت که قاسم‌آباد تازه داشت شکل می‌گرفت و خیابان‌هایش کشیده می‌شد. 

بهرآباد همچنان روستا بود که یکی از اعضای انجمن اسلامی به نام محمد میرزایی که جزو یگان حفاظت از شخصیت‌ها بود از رابطه‌اش استفاده کرد و شهردار وقت مشهد، اکبر صابری‌فر، را به خانه‌اش دعوت کرد. تشکری‌راد آن میهمانی شام را هنوز به خاطر دارد: «گفتیم آقا به داد ما برسید، وضعیت ما این‌طوری است. صابری‌فر بنده خدا گفت منطقه شما برای شهرداری هیچ عایدی ندارد. باید از قاسم‌آباد بگیریم و اینجا هزینه کنیم. گفتیم: خدا خیرتان بدهد شما بولوارهای آنچنانی در قاسم‌آباد می‌کشید، نگاهی هم به این طرف بیندازید. سر فلکه فردوسی تابلو می‌زدیم «شهرک شهید گذری»، شهرداری می‌آمد جمع می‌کرد و می‌زد «جاده قدیم، بحرآباد.» می‌خواستیم بین مردم جا بیفتد».

کار مهم دیگری که در جریان الحاق بهرآباد به شهر تأثیرگذار بود، حضور شخصیت‌های سیاسی در منطقه به دعوت اعضای انجمن اسلامی بحرآباد بود که بعد از شهادت اولین رئیس آن یعنی حجت‌الاسلام غلامحسین گذری، به انجمن اسلامی شهید گذری تغییر نام پیدا کرده بود. اعضای انجمن که حالا بیشترشان عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جزو یگان حفاظت از شخصیت‌ها بودند، هر وقت گذر یکی از شخصیت‌های سیاسی به مشهد می‌افتاد، از آن‌ها می‌خواستند سری هم به بهرآباد بزنند و از نزدیک با مشکلات مردم این منطقه آشنا شوند. 

از جمله افرادی که به دعوت انجمن در آن سال‌ها به بحرآباد آمدند نمایندگان مجلس بودند. افرادی مانند مرحوم فردوسی‌پور و مرحوم طباطبایی. همچنین در اولین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) دختر بزرگ امام نیز به بحرآباد آمد و با اهالی محل دیدار و گفت‌وگو کرد. نهایت اینکه در دهه 70 و بعد از همه این رفت‌وآمدها و پیگیری‌های زیاد اعضای انجمن و مردم، درست همان موقع که شهرداری منطقه10 تأسیس شد، روستای بهرآباد هم به این منطقه پیوست و شهرداری‌ سهوا در اسناد خود اینجا را به نام «شهرک بحرآباد» ثبت کردند.