یاد شهدا در بهشت رضای مشهد

غروب پنجشنبه‌ها، بهشت‌رضا مملو از شهروندانی است که با بغضی نهفته در گلو و غمی نشسته بر سینه بر سر مزار عزیزان از دست رفته خود نشسته و برای آنان از خداوند طلب بخشش و رحمت می‌کنند.

اما در قسمتی از بهشت رضا که گلزار شهدا در آن واقع شده، وضعیت برخلاف این است. آنجا بغض‌ها برای زنده‌هاست نه برای کسانی که زیر خاک آرمیده‌اند. در عصری که یاد شهدا در حال فراموشی است عده‌ای عاشق و شیفته شهیدان در قالب پویشی مردمی با نام «سراج» تلاش و همت می‌کنند تا هر عصر پنجشنبه مزار شهدای آرامستان امام رضا (ع) خالی از زائران مشتاق نباشد.

هر وقت دلتان گرفت و عصر پنجشنبه گذرتان به بهشت شهدای مشهد افتاد سراجی‌ها در حسینیه شهدا برنامه‌ای برایتان چیده‌اند که می‌توانید از آن بهره‌مند شوید.

ادای دین به خانواده شهدا

مریم ثانی، یکی از شرکت‌کنندگان در «پویش مردمی سراج»، از نحوه آشنایی‌اش با این برنامه می‌گوید: ۵ ماه پیش پدرم درگذشت. در تمام این مدت تلاش کردم پنجشنبه‌ها به سر مزارش بیایم.

چند ماه پیش پنجشنبه غروب دلم گرفته بود، در حال رفتن به سر مزار پدرم در بلوک ۹ بودم که متوجه صدای این مراسم شدم. رفتم آنجا تا ببینم چه خبر است که دیدم عده‌ای به داخل حسینیه شهدا می‌رفتند.

من هم پشت سر آن‌ها رفتم و در مراسم شرکت کردم. از حضور در این برنامه لذت بردم و حس خوبی به دست آوردم. بار دوم که آمدم نیز اتفاقی بود. چند هفته‌ای می‌شد که فراموش کرده بودم تا اینکه ۳ ماه پیش داشتم از سر مزار پدرم باز می‌گشتم که صدای این مراسم به گوشم رسید و به حسینیه آمدم.

از هفته بعد مدام تلاش می‌کنم پنجشنبه‌ها در حسینیه گلزار شهدا حاضر شوم، چرا که احساس ادای دین نسبت به شهدا و خانواده‌های آن‌ها می‌کنم و از شهدا نیز می‌خواهم برای پدرم شفاعت کنند.

ثانی با اشاره به رنج‌های خانواده شهدا ادامه داد: تمام ما به شهدا و خانواده آن‌ها مدیون هستیم. من الان ۴۰ سال دارم، ایام دفاع مقدس و تنهایی خانواده شهدا را با چشمان خودم دیدم.

اینکه اینجا در حضور خانواده شهدا و دوستداران آن‌ها هستم احساس خوبی پیدا می‌کنم. این برنامه را به دیگران نیز معرفی کردم و تعدادی از دوستان من همراهم به اینجا آمدند.

وی در انتها خطاب به مسئولان این برنامه پیشنهاد می‌دهد: قبل از آغاز برنامه خانواده‌های شهدایی که برای شرکت در این برنامه آمدند، دقایقی در مراسم خاکسپاری افرادی که تازه از دنیا رفته‌اند، شرکت کنند.

درست است که به زحمت می‌افتند، اما در جذب و تأثیرگذاری روی مخاطبان بسیار موفق خواهند بود. مجید عطایی، نوجوان ۱۵ ساله‌ای است که به همراه مادر خود به این مراسم آمده است.

او از آموخته‌هایش در این مراسم می‌گوید: این سومین هفته است که در این برنامه شرکت می‌کنم. بار‌ها در تلویزیون و فیلم‌ها مسائل زیادی درباره جنگ دیدم راستش گاهی باور مسائلی که در فیلم‌ها گفته می‌شود برایم سخت است.

در تحقیقی که کرده بودم دیدم بسیاری از آن‌ها واقعیت نداشته است. اما زمانی که در این برنامه روایتگری راویان جنگ را شنیدم توانستم به درک واقعی از شرایط آن سال‌ها دست یابم. این برنامه کار مثبتی است که دست اندرکاران آن همگی جوان هستند و من ضعفی تاکنون در آن ندیده‌ام.

ساعت ۱۵، حسینیه شهدا

۲ ساعت مانده به گلبانگ اذان مغرب مردم از سرتاسر شهر مشهد وارد حسینیه گلزار شهدای بهشت رضا می‌شوند. اغلب هفته‌ها شاهد پر شدن این حسینیه هستیم. اولین بار با دیدن این جمعیت ناخودآگاه یاد سخن معمار کبیر انقلاب افتادم که فرمودند: «از هر قطره خون شهید ما که به زمین می‌ریزد، انسان‌های مصمم‌تر و مبارزی به وجود می‌آیند.»

خادمان شهدا که  بیشترشان جوان هستند مدت‌ها قبل از شروع برنامه برای بهتر اجرا شدن برنامه تلاش می‌کنند و به انتظار مردمی می‌ایستند که برای پاسداشت مقام شهدا دوری راه را تحمل می‌کنند و خود را به بهشت رضا می‌رسانند.

مسئولان این برنامه در تمام مدت اجرای آن به دور میهمانان شهدا می‌گردند و تلاش می‌کنند بهترین خاطرات را در ذهن شرکت کنندگان به یادگار بگذارند، حتی کودکان از این امر مستثنا نیستند.

در قسمت انتهایی حسینیه قسمتی آماده شده تا از کودکان به بهترین نحو پذیرایی شود تا علاوه بر اینکه خانواده‌های آن‌ها بتوانند با خیال آسوده از مراسم بهره ببرند به بچه‌ها نیز خوش بگذرد.

ارتباط با شهدا

به سراغ حجت الاسلام سید یوسف خلیلی، مسئول فرهنگی پویش مردمی سراج، می‌رویم و از او می‌خواهیم علت برگزاری این برنامه و تأثیرات و استقبال مردم از آن را برای ما بازگو کند.

خلیلی درباره اهداف اجرای این برنامه می‌گوید: این برنامه به این هدف شکل گرفت که یک ارتباطی بین مردم و شهدا برقرار کند. این برنامه مردمی است و با محوریت شهدا و فرهنگ شهادت برگزار می‌شود. تلاش ما در واقع این است که از همین برنامه سرباز برای سپاه امام زمان (عج) آماده کنیم.

این خادم شهدا از چگونگی شکل‌گیری این برنامه می‌گوید: ایده اولیه این برنامه از سوی آقای مهدی قرآنی از فعالان رسانه‌ای شهر داده شد و رفته رفته خادمان شهدا دور هم جمع شدند و این برنامه سازماندهی شده را از حدود ۷ ماه پیش آغاز کردیم.

در طول این مدت هر وقت نیاز به حمایت و کمک سازمان‌های دیگر داشتیم از ما دریغ نکردند و ما را حمایت کردند مانند شهرداری که اتوبوس در اختیار ما قرار داد.

برای بچه‌ها برنامه داریم

خلیلی به قسمت‌های مختلف برنامه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: برنامه با قرائت قرآن، سرود ملی، زیارت خاصه امام رضا (ع) و دعای فرج امام زمان (عج) آغاز می‌شود و با پخش کلیپ‌های مرتبط با شهدا ادامه پیدا می‌کند.

بخش دیگر ما هر هفته سخنرانی و روایتگری رزمندگان دفاع مقدس است که به این جهت ما از راویان جبهه و جنگ برای سخنرانی دعوت می‌کنیم تا با روایتگری آن‌ها با حال و هوای شهدا و ۸ سال دفاع مقدس ما و شهروندان حاضر در این برنامه آشنا شویم.

در آخر برنامه همراه با شرکت‌کنندگان بر سر مزار یکی از شهدای عزیز حاضر می‌شویم و پس از غبارروبی مزار وی و ذکر مصیبت از خانواده آن قهرمان وطنی تقدیر و تشکر می‌کنیم و در انتها برنامه را با برگزاری نماز مغرب و عشا به اتمام می‌رسانیم.

این خادم شهدا به برنامه ویژه‌ای که برای کودکان در نظر گرفته شده است، اشاره می‌کند و بیان می‌دارد: با توجه به اینکه بیشتر خانواده‌هایی که به این برنامه می‌آیند همراه با فرزندان خود هستند، قسمتی را در حسینیه به کودکان اختصاص دادیم.

بچه‌ها برنامه ویژه خودشان را دارند و در مدت اجرای مراسم از کتاب‌های داستان، دفتر‌های نقاشی و لوازم بازی که برایشان مهیا کرده‌ایم، استفاده می‌کنند. حتی در بعضی مواقع از بین نقاشی آن‌ها قرعه‌کشی می‌کنیم و به برنده جوایزی اهدا می‌کنیم.

سرویس برای گروه‌ها

مسئول فرهنگی پویش سراج به نحوه اطلاع رسانی این برنامه اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: اطلاع رسانی برنامه ما بیشتر دهان به دهان بین دوستداران شهدا می‌چرخد و به تعدادمان افزوده می‌شود.

از طریق کانال‌های متعدد در فضای مجازی که به نام پویش سراج فعال هستند و همچنین از طریق پیامک نیز تبلیغ برنامه را انجام می‌دهیم. حجت الاسلام خلیلی در پایان به آمادگی پویش سراج برای ایاب و ذهاب مشتاقان شهدا خبر داد و افزود: پویش سراج این آمادگی را دارد برای تمام افرادی که می‌خواهند به طور گروهی به مراسم شهدا تشریف بیاورند سرویس رفت و برگشت رایگان در هر کجای شهر که هستند، فراهم کند. تنها شرط این است که تعداد آن‌ها بیش از ۳۵ نفر باشد.

حاج مرصاد، میهمان ویژه

میهمان ویژه این هفته پویش سراج معروف به حاج مرصاد یکی از رزمندگان جبهه مقاومت است. زمانی که از رشادت‌های هم‌رزمانش در سوریه می‌گوید بسیاری از چشمانی که به او خیره شده بودند، نمناک می‌شود.

او  که از سال ۹۴ همراه با دیگر مدافعان حرم از حریم اهل بیت (ع) محافظت می‌کند، برگزاری این مراسم را بسیار مثبت توصیف کرده  و می‌گوید: امروز حلقه اتصال جامعه به شهدا گم شده است به همین دلیل شاهد انحرافاتی در جامعه هستیم.

این برنامه‌ها همان حلقه گمشده‌ای است که باعث پیوند جامعه با شهدا می‌شود. به عنوان یک رزمنده زمانی که می‌بینم جوانان به یاد هم‌رزمان شهید من هستند لذت می‌برم. خون هم‌رزمان من به روی خاک غربت ریخته شد، اما حالا مشاهده می‌کنم آن خون در وطن شهیدان به ثمر نشسته است.

وی افزود: راستش را بخواهید شرکت کردن در برنامه‌هایی که برای شهدا برگزار می‌شود برای من دشوار است چرا که حسرت و دلتنگی هم‌رزمان شهیدم مرا اذیت می‌کند. پس از حضور در این مراسم حس حسرت و اندوه تا چند روز در من باقی می‌ماند.

مدام می‌روم عکس‌ها و فیلم‌های آنان را نگاه می‌کنم. تقدیر از خانواده شهدا خیلی خوب و لازم است. خانواده آن‌ها اجرشان اندازه شهید است. ریشه یک شهید در خانواده به بار نشسته است وقتی ما به سوریه می‌رویم احتمال شهید شدنمان ۹۰ درصد است. خانواده شهدای مدافع حرم کار بزرگی می‌کنند و وظیفه ماست از آن‌ها تقدیر کنیم.

آسمان نزدیک زمین

حاج مرصاد، ایرانی است که همراه با چندین نفر دیگر به لشکر فاطمیون پیوسته است و چهار بار نیز مجروح شده، اما هربار بعد از بهبود به سوریه بازگشته است. او درباره دلیل رفتن به میدان جهاد می‌گوید: من شیعه هستم.

من را از کودکی به روضه‌های اباعبدا... بردند و چای امام حسین (ع) را خوردم و با عشق سالار شهیدان بزرگ شدم. همیشه می‌گفتم‌ای کاش در زمان امام حسین بودم و در لشکرش می‌جنگیدم.

خب الان همان زمان است. نسل به جا مانده از یزیدیان آمدند تا دوباره کاروان اسرای اهل بیت پیامبر (ص) را راه بیندازند. ما وظیفه‌ای به گردن داریم. باید کاری کنیم.

به همین دلیل بود که با وجودی که ایرانی‌ها را در لشکر فاطمیون نمی‌پذیرفتند خودم را جای مهاجران جا زدم و توانستم به عضویت این لشکر دربیایم و برای انجام وظیفه‌ای که به گردن داشتم اعزام شوم. گویا آسمان در سوریه به زمین بسیار نزدیک‌تر است.

آنجا رفقای شهید من هرچه از خداوند خواستند به آن‌ها داده است. برخی از رفقای من آرزو داشتند که شبیه حضرت زهرا (س) به شهادت برسند تا همان لحظه بگویند یا زهرا، همان اتفاق برایشان افتاد.

یکی به یاد علی اصغر امام حسین (ع) بود و دیگری می‌خواست پیکرش بازنگردد و ... تمام این‌ها به وقوع پیوست. همین باعث شد با وجودی که ۴ بار مجروح شدم به جبهه بازگردم.

خلوتِ دل

مهدی قرآنی، دبیر اجرایی پویش سراج، هم درباره شکل‌گیری این پویش می‌گوید: ما در ابتدا یک گروه را تشکیل دادیم که نقش اتاق فکر را داشت. در مشهد برنامه‌های فراوانی برای پاسداشت مقام شهدا برگزار می‌شود، اما ما به دنبال نیاز جامعه بودیم.

یکی از برنامه‌هایی که ما در حوزه فرهنگی و مذهبی نیاز داریم خط دهی به نوجوانان و جوانان است. برای ما این مهم است که کسانی که به اینجا می‌آیند دست پر خارج شوند.

می‌خواهیم به او کمک کنیم تا حداقل اگر مانند ما در مسائل فکری و اعتقادی اشتباه می‌کنند به یک تجدید نظر دست پیدا کنند و متوجه فاصله خود با خداوند بشوند و بدانند شهدا چه کاری کردند که به این مقام دست پیدا کردند.

البته ما در وهله اول از خودمان شروع کردیم و همچنان برای ساخت خود در تلاشیم. باید خودمان را اول بسازیم. اول خودسازی، بعد انسان سازی. مرحله دوم جریان سازی است به نظر من ما در شرایط بد اقتصادی، فرهنگی و سیاسی هستیم.

این وسط شاید فرموده‌های رهبر انقلاب گاهی آن طور که باید دیده نشود. ما تلاش می‌کنیم بگوییم رهبر انقلاب از ما چه می‌خواهند. اگر رهبری می‌فرمایند روی تقوا کار کنیم باید این جمله ایشان را بی‌کم و کاست انجام بدهیم چرا که راه رستگاری هم همین موضوع است.

از همه مهم‌تر این است که ما یک مکانی داشته باشیم که حداقل بتوانیم یک مقداری با خودمان خلوت کنیم و چه جایی بهتر از مزار شهدا. چرا که خانه آخر همه ما این مکان است پس چه بهتر که به شیوه شهدا از دنیا برویم.

هدف ما در پویش سراج این است که افراد دلسوزی را برای جامعه تربیت کنیم. تأثیر این برنامه روی مردم با وجود تعداد زیاد شرکت‌کنندگان هنوز تا ایده‌آل ما فاصله دارد.

ایده‌آل ما این است که دو سوم شرکت‌کنندگان در این برنامه جوانان باشند. دوم این است که ما هنوز نتوانستیم برنامه خودمان را به طور کامل به خانواده شهدا معرفی کنیم و سوم اینکه هنوز نتوانستیم پای مسئولان را به این برنامه باز کنیم.

خشنودی دل خانواده شهدا

وی درباره میهمانانی که هر هفته در این پویش حضور دارند، نیز می‌گوید: هر هفته از یک خانواده شهید دعوت می‌کنیم تا در این برنامه حضور داشته باشند که بسیاری از آن‌ها از دیدن این برنامه خشنود می‌شوند.

مادر یکی از شهدا به من می‌گفت «تاکنون برای پسرم برنامه این‌چنینی برگزار نکردیم.» همین برای ما بسیار خوب بود. شهدا رفتند تا آب در دل پدر و مادر‌های ما تکان نخورد حالا ما وظیفه داریم که در این شرایط نگذاریم آب در دل پدر و مادر شهیدان تکان نخورد.

حالا نوبت ماست که کارمان را بکنیم. ما با برگزاری این مراسم به خانواده شهدا می‌گوییم به یاد شما هستیم. البته این وظیفه ماست که به خانواده شهدا سربزنیم و اگر کمکی از ما برمی‌آید برای آن‌ها انجام بدهیم.

دبیر اجرایی پویش مردمی سراج به برنامه‌های دیگری اشاره کرد که با الگو برداری از این پویش شکل گرفته است و می‌گوید: تعدادی از دوستان ما در آرامستان خواجه ربیع و در شهرستان اسفراین در مزار شهدا برنامه مشابه‌ای را مانند ما آغاز کردند و ما در حد توان به آن‌ها کمک کردیم. تعدادی از جوانان شیرازی نیز که در برنامه ما حضور پیدا کرده بودند در حال تدارک اجرای برنامه‌ای مانند ما در این شهر هستند.

آرزوی خادمان

وی در پایان از آرزویی که در سینه خادمان شهداست خبر می‌دهد: آرزوی تمام خادمانی که در اینجا زحمت می‌کشند این است که یک روز رهبر انقلاب را ببینند که در برنامه ما حضور پیدا کردند و ایشان ببینند ما پیرو دستورات ایشان در حال تلاش هستیم و حتی نام این برنامه را ما از فرمایش رهبری که فرمودند شهدا همچون ستاره هستند و با نگاه به آن‌ها می‌توان راه درست را پیدا کرد انتخاب کرده‌ایم. به همین خاطر نام سراج به معنی نور را روی این پویش نهادیم.




* این گزارش سه شنبه ۲۱ اسفند سال ۱۳۹۷ در شماره ۳۲۶ شهرآرامحله چاپ شده است.