خیریه منتظرین ولیعصر (عج)، ازجمله خیریههای نام آشنا و فعال در مشهد است که از سی سال قبل، همزمان با ساخت مسجد المنتظر در محله استادیوسفی، فعالیتش را آغاز کرده است.
ایجاد اشتغال برای زنان سرپرست خانوار، زیرپوشش قراردادن خانوادههای بیبضاعت، درمان محرومان، ارائه خدمات آموزشی و فرهنگی در حاشیه شهر، پرداخت وام، ارائه مشاوره، تهیه مسکن، توزیع کالاهای معیشتی، تهیه جهیزیه و سیسمونی، ارائه وام قرضالحسنه، نگهداری از دختران و پسران بیسرپرست، از مهمترین فعالیتهای این خیریه است؛ خدماتی که توسط گروههای مردمی و با کمکهای خیّران ارائه میشود.
حدود صد نیرو که بیشتر آنان را بانوان شامل میشوند، داوطلبانه و بدون دریافت حقوق، کارهای خیریه را پیش میبرند. این خیریه که سنگبنای آن را صغرا زارع (معروف به حاجخانم عمیدی) از اهالی همین محله در سال ۱۳۷۲ گذاشته، امروز به جایی رسیده که هزارو ۸۵۲ نفر را زیر پوشش دارد؛ همچنین ۵۰۰ مورد خرید، رهن، اجاره و تهیه امتیاز مسکن، حدود ۹۰۰ مورد تهیه جهیزیه و سیسمونی، توزیع بیشاز ۱۲۳ هزار سبد کالا، پوشاک و نوشتافزار، پرداخت مداوم کمک هزینه به ۴۱۰ خانواده در هر ماه، ایجاد ۸۰۰نمونه فرصت شغلی، آموزش مهارتهای خیاطی، سرمهدوزی و کامپیوتر به حدود هزارنفر در کارنامه خیرخواهانه این نهاد مردمی ثبت شده است.
شهرآرامحله به بهانه فرارسیدن ۱۴ اسفند و آغاز هفته احسان و نیکوکاری بهسراغ این خیریه رفت؛ تشکلی مردمی که شروع کارش با کمک مسجدهای محله و فروش یک النگو بوده، اما حالا با گذشت بیشاز دو دهه، شعبههای دیگری در محدوده طلاب، کال زرکش و الهیه راهاندازی کرده تا از همین راه از نیازمندان دستگیری کند.
حاجخانم عمیدی، بانی اصلی خیریه منتظرین ولیعصر (عج)، قصه ایجاد مکان خیریه را در خیابان استادیوسفی ۲۴ اینگونه برایمان میگوید: «سال ۱۳۷۲ که کلنگ ساخت مسجد المنتظر به زمین خورد، فعالیت خیریه هم زیر یک شیروانی از محوطه مسجد شروع شد.
همان سالها با کمکهای اهالی محله بهخصوص نمازگزاران، جهیزیه مختصری درست کردیم و تحویل خانواده نیازمندی دادیم؛ بعد از آن، نامهای از یک خانم به دستم رسید که حاشیه شهر زندگی میکرد و درخواست کمک کرده بود.
یادم است در نامه نوشته بود که شوهرش در زندان است، خودش به سوپرمارکت محلهشان، ۳۰ هزارتومان بدهکار است و یخچال فریزرشان بهخاطر ندادن اجارهخانه، درگرو صاحبخانه است. نامه را در یکی از جلسات روضه، برای خانمها خواندم که همانجا دختری از جمع بلند شد و النگویش را برای کمک درآورد و داد.
النگو را فروختم و قرضهای این زن را دادم. این اتفاق باعث شد تصمیم جدی بگیرم تا خیریهای برای رفع مشکل نیازمندان راهاندازی کنم. اینطور شد که سال ۷۸، خیریه را در سازمان بهزیستی و سال۸۴ در فرمانداری به ثبت رساندیم.
در این سالها نیروهای مردمی داوطلبانه به کمکمان آمدند؛ تاجایی که درحالحاضر، بیشاز صدنفر، در این خیریه، در دو نوبت صبح و بعدازظهر کار میکنند و از بین آنها فقط کمتر از ۱۵نفر درحد رفتو آمد حقوق میگیرند و بقیه بدون عوض خدمت میکنند.
یکی از مهمترین اقدامات این خیریه، راهاندازی محلی با عنوان «خانه فرزندان گلستان مهدی منتظر (عج)» بوده است که حاجخانم عمیدی در توضیح آن میگوید: «به پیشنهاد پسرم علی که از نزدیک، وضعیت دختران بیسرپرست را دیده بود، منزلی را نزدیک خیریه اجاره کردم.
یکی از مهمترین اقدامات این خیریه راهاندازی محلی برای نگهداری دختران بیسرپرست است
هشت دختر را به این خانه آوردم و بعداز مدت کوتاهی، خودم سرپرستی آنها را برعهده گرفتم. درحالحاضر، ششدختر ازدواج کردهاند و افراد دیگری را سرپناه دادهایم که درمجموع تعدادشان ۱۰نفر است. آنها مثل دختران دیگر محله درس میخوانند، مدرسه و دانشگاه میروند و زمان ازدواجشان هم که میرسد، خودم زمینه آن را فراهم میکنم. سه مربی هم درنظر گرفتهام که درزمینههای فرهنگی، آموزشی، تفریحی و تربیتی به دختران، آموزش میدهند.
علیمحمد انتظاریزدی، رئیس هیئتمدیره این خیریه باوجود اینکه خودش شرکت ساختمانی دارد، بخشی از فعالیتهای روزانهاش را بهصورت داوطلبانه صرف خیریه میکند. او که پیشنهاددهنده راهاندازی خیاطخانه برای زنان سرپرست خانوار بوده، در توضیح این طرح میگوید: «درحالحاضر دو مرکز آموزش و کارگاه خیاطی، در محدوده کالزرکش (با ۴۰ چرخ) و همچنین طلاب (با ۲۰ چرخ)، برای آموزش و خوداشتغالی نیازمندان راهاندازی کردهایم.»
در این مکانها با هدف خودکفایی مددجویان در ابتدا به آنان، آموزش خیاطی داده شده و بعد از این دوره، چرخ و لوازم خیاطی دراختیارشان گذاشته میشود تا مشغول بهکار شوند؛ «در این طرح تاکنون ۱۷۸ خانم با پرداخت کمترین هزینه و تعدادی هم بهصورت رایگان خیاط شدهاند.
۶۰ نفر از آنها در خود کارگاه، کار میکنند و بقیه هم با گرفتن چرخ و لوازم خیاطی از خیریه، در خانههای خود، مشغول به فعالیت هستند. خیریه برای اینکه این افراد، بعداز مهارتآموزی بیکار نمانند، لباسهای برشزده را به آنها تحویل میدهد که بدوزند و درقبال آن دستمزد بگیرند. بهتازگی هم موفق شدهایم قرارداد دوخت ۶ هزار مانتوی مدرسه را ببندیم که بازار کار جدیدی درراستای خودکفایی زنان سرپرست خانوار است.»
شعبه سوم آموزش و کارگاه خیاطی زنان سرپرست خانوار بهزودی با کمک خیّران و با ۴۰چرخ جدید، در میدان فهمیده راهاندازی خواهد شد و این خیریه آمادگی پذیرش سفارشات خیاطی را برای این تولیدیها دارد. انتظاریزدی به ارائه وام قرضالحسنه به نیازمندان نیز اشاره میکند و میگوید: «با کمک خیّران توانستهایم سرمایهای جمع کنیم و در چند موسسه بگذاریم که از همین محل، به نیازمندان وام میدهیم.»
محبوبه گوهری، بانوی خانهداری است که از همان سالهای ابتدایی تشکیل خیریه، فعالیتش را در این مرکز شروع کرده و در حال حاضر نیز مدیرعامل خیریه است. او به بخش دیگری از فعالیتهای این تشکل مردمی اشاره میکند و میگوید: «در بحث مسکن، خرید، رهن و اجاره منزل و نیز خرید امتیازات آب، برق و گاز را برای نیازمندان داریم.
همچنین تاکنون ۱۳ واحد خانه خریداری شده که فقط در چهار مورد آن، خود صاحبان خانه، کمک ناچیزی کردهاند. علاوهبراین، تاکنون ۳۵۶ واحد که شامل رهن، اجاره یا تعمیر منزل بودهاند، دراختیار نیازمندان قرار داده شده است.»
گوهری، یکی از مهمترین فعالیتهای خیریه را زیرپوشش قراردادن افراد نیازمند و فرزندان یتیم میداند و میگوید: «این خیریه در سه شعبه خود، واقعدر طلاب، قاسمآباد و الهیه ۵۸۵ خانواده کمبضاعت را که شامل هزارو۸۵۲ نفر میشود، در حمایت خود قرار داده است.
بیشترین افراد تحت پوشش را خانوادههای ازکارافتاده تشکیل میدهند و بین آنها فرزندان یتیم، بدسرپرست و زنان سرپرست خانوار نیز هستند. درمجموع برای این فرزندان یتیم، ۳۰۰ حامی پیدا شده که هرماه، مبلغی را برای گذران زندگی آنها اختصاص میدهند.»
طبق گفتههای گوهری، درحالحاضر بیشاز ۶۰۰ کودک بد و بیسرپرست شناساییشده توسط خیریه برای تامین مخارج زندگی خود، نیاز به حامی دارند. خیریه برای گرهگشایی از کار این کودکان، به کمک خیّران نیاز دارد.
از شیرینترین فعالیتهای خیریه، بخشی به نام واسطهگری ازدواج، تهیه جهیزیه و سیسمونی برای خانوادههای کمبضاعت است که ۴۵۰ مورد همسریابی تاکنون ثبت شده است.
مدیرعامل خیریه منتظرین ولیعصر (عج) در توضیح بیشتر این موضوع عنوان میکند: «جهیزیه نو برای افراد تحت پوشش و با کمکهای مردمی تهیه میشود؛ حتی برای برخی از زوجها که توان مالی برگزاری مراسم عروسی را ندارند، از سوی خیّران مراسم هم گرفته میشود.
آمار جهیزیه تهیهشده و برگزاری مراسمها، درمجموع بیشاز ۵۲۰ مورد بوده است. برای تهیه سیسمونی نیز بانوی خیّری پیدا شده که با سه چرخ خیاطی که در دفتر مرکزی خیریه قرار دارد، پوشاک نوزادان را داوطلبانه و کاملا رایگان تهیه و بستهبندی میکند. سایر وسایل هم از سوی خیّران، تهیه و به خانوادههای کمبضاعت تحویل داده میشود که تاکنون آمار آنها به بیشاز ۳۶۰ مورد رسیده است.»
توزیع اقلام معیشتی از آن دست کارهای بزرگی است که خیریه در طول سال، چند نوبت آن را برای نیازمندان انجام میدهد. گوهری میگوید: «براساس توان خیّران، بستههای آذوقه بین افراد زیرپوشش و به مناسبتهای مختلف، بهخصوص در ایام عید نوروز و ماه مبارک رمضان توزیع میشود. خود نیازمندان زمان توزیع را میدانند و در همان زمان به شعبه قاسمآباد مراجعه میکنند.»
تامین هزینههای تحصیل ۱۵دانشجو، ایجاد بیشاز ۷۰۰ فرصت شغلی، کمک به ترک اعتیاد افراد ازطریق معرفی آنان به مراکز درمانی و ارائه مشاوره، از دیگر خدمات ارائه شده توسط این خیریه است.
پزشکان جزو اقشار خدماترسان خیریه منتظرین ولیعصر (عج) بهشمار میآیند که تعدادشان به ۱۳۰ نفر میرسد. این افراد ویزیت، درمان و توزیع داروی رایگان را برای نیازمندان انجام میدهند. این خیریه همچنین با دو داروخانه، قرارداد بسته تا افراد بیبضاعتی که با معرفینامه به این دو محل، مراجعه میکنند، داروها را رایگان یا با تخفیف ویژه دریافت کنند. همچنین بیماران نیازمند معرفیشده ازسوی خیریه میتوانند به بیمارستانقائم (عج)، امامرضا (ع) و هاشمینژاد مراجعهکنند و تخفیف، شامل حال آنان شود.
گوهری دراینباره میگوید: «از پزشک عمومی تا فوقتخصص و دندانپزشک با این مجموعه همکاری میکنند. خیریه تاکنون پیگیر درمان بیشاز هزارو۵۰۰ بیمار، از سرطانی گرفته تا بیماران کلیوی، اماس، دیابتی و... شده، همچنین ۲۰۰ کارتن داروی رایگان بین این بیماران توزیع شده است.»
فاطمه عرفانیجاهد، یکی دیگر از بانوان خیّر و فعال این منطقه است که از چندسال قبل بهصورت داوطلبانه، کارش را در این خیریه آغاز کرده و بیشتر فعالیتهایش را به محدوده حاشیهنشین و کمبرخوردار کال زرکش اختصاص داده است.
او میگوید: «در محدوده کال زرکش، موسسه فرهنگی گلنرگس را ویژه بانوان راهاندازی کردهایم که در این مکان، برای افراد تحت پوشش و همچنین سایر افراد کمبضاعت، کلاسهای آموزش خیاطی، قرآن، سوادآموزی، مشاوره، سرمهدوزی، بافتنی، گلسازی، امداد و نجات و زبانانگلیسی، با دریافت مبلغ بسیار ناچیزی برگزار میشود. تعدادی از افراد، بعداز آموزش در این موسسه، در همین محل، مشغول بهکار خیاطی میشوند تا بتوانند زندگیشان را بچرخانند.»
او به بانوی خیّری که در کال زرکش، ملکش را به این خیریه بخشیده است، اشاره میکند و میگوید: «نورجهان ایزانلو، خانمی است که خودش در یک اتاق کوچک، زندگی میکند و ملکش را با وسعت ۴۵۰ متر از چند سال قبل، دراختیار خیریه گذاشته است.
هماکنون در ۶۰ متر از این فضا، کلاسهای آموزشی برای نیازمندان محدوده کال زرکش برگزار میشود؛ ازآنجاکه نیازمندان زیادی در این محدوده ساکن هستند و خیریه، مکانی برای فعالیت در این قسمت ندارد، خود خانم ایزانلو اعلام آمادگی کرده تا در مابقی ملکش (بهجز حسینیه)، ساختمانی برای فعالیت خیریه و برگزاری کلاسهای بیشتر ساخته شود.
در حال حاضر، پروانه برای ساخت پنجطبقه گرفته و نقشههای ساختمان نیز آماده شده که اگر خیّری برای ساختوساز آن پیدا شود، بخش بزرگی از نیازهای مردم را میتوان در همین محل پاسخگو بود.»
عمیدی: خیریه را خدا راه انداخت و خودش هم به اینجا رساند. اگر من در این محل، کاری انجام میدهم، فقط از سر عشق است. ما برای رفع مشکل بندههای گرفتار خدا کار میکنیم و نه برای جمعکردن ثواب آن دنیا.
گوهری: شادی خانوادههای نیازمند، تا به امروز، من را سرپا نگه داشته. یکی از بهترین خاطراتم به سالها پیش برمیگردد. خانواده نیازمندی بودند که دو پسر کوچک داشتند و مرد خانه از کار افتاده بود. منزلی که در آن زندگی میکردند، مربوطبه پدربزرگ و به مرحله تقسیم ارث رسیده بود.
ما با کمک چند خیّر، سهم دیگر وارثان را خریدیم تا این خانواده بیخانمان نشوند. وقتی چندوقت قبل به آنها سر زدیم، متوجه شدیم پسرانش با همه نداریشان، درس خواندهاند و در حال حاضر کارمند هستند. همین موضوع، برای حس رضایتمندی ما کافی است.
عرفانیجاهد: بچههای نیازمند کال زرکش، نام فامیلم را نمیدانند و همیشه خانم خوشاخلاق، صدایم میکنند. من هم با دیدن آنها که حتی با گرفتن یک بسته آذوقه، شاد میشوند، انرژی میگیرم. همین باعث شده از کار داوطلبانه خسته نشوم.
جالبتر این است که چون همسایههایم میدانند در خیریه کار میکنم، بیشتر مواقع، وقتی بهسراغ ماشینم در پارکینگ مجتمع میروم، میبینم که اطرافش پر از کمکهای بستهبندیشده برای همان بچههای نیازمندی است که ماشینم را از دور میشناسند.
* این گزارش چهارشنبه، ۱۲ اسفند ۹۴ در شماره ۱۸۷ شهرآرامحله منطقه ۱۰ چاپ شده است.