باغبان‌ها برف‌ تکانی را دوست دارند

وقتی از سرباغبان کهنه‌کار می‌خواهیم که خاطره‌ای خوب از روز‌های برفی تعریف کند، بدون درنگ می‌گوید: باغبان‌ها تکاندن برف درختان را دوست دارند. چون در هنگام تکاندن، برف‌ها روی سرمان می‌ریزد و گاهی هم توی لباسمان و برای لحظاتی تمام سرما به بدنمان نفود می‌کند.

چندروز پس از برف سنگین مشهد، راهی بوستان ششصددستگاه در محله ارشاد می‌شویم تا از نزدیک فعالیت چند باغبان شهرداری منطقه را ببینیم و با آن‌ها درباره بارندگی اخیر گفتگو کنیم. در زمان بارندگی باغبان‌ها و پاک‌بانان شهرداری فعالیت‌های مختلفی به انجام می‌رسانند. از رفتن برف کوچه‌ها و جمع‌آوری برف گرفته تا تکاندن برف درختان و جمع‌آوری درختان شکسته.

محمد چنارانی سرباغبان کهنه‌کار شهرداری منطقه یک، این برنامه را هماهنگ کرده است. به‌گفته او در بارندگی اخیر، بوستان ششصددستگاه به دلیل داشتن درختان فراوان، از بخش‌های دیگر منطقه آسیب‌پذیرتر بوده است.

امید است این گزارش، تقدیری باشد از این سرباغبان قدیمی که ۳۷ سال در منطقه یک زحمت کشیده است و به قول خودش تمام منطقه را مثل کف دستش می‌شناسد. او که این روزها، در انتظار حکم بازنشستگی خود است. 

محل قرار ما با تیم آقای چنارانی بوستان ششصددستگاه و دهخدای ۱۱ است. جایی که محل جمع‌آوری شاخه و تنه‌های بریده درختان سطح منطقه یک است که به هر دلیلی شکسته می‌شوند.

تنه‌ها و شاخه‌ها به شکل منظمی روی هم تقسیم‌بندی شده‌اند تا خودرو‌های باری، آن‌ها را به مکان بازیافت اصلی درختان مشهد در جاده نیشابور منتقل کنند. علاوه براین، باغبان‌ها با خودرو‌های باری پر از شاخه‌های شکسته می‌رسند و بار خود را خالی می‌کنند.  

تاثیر هرس به‌موقع درختان 

آقای چنارانی تصمیم می‌گیرد که پس از خالی‌کردن بار، به سمت دهخدای‌چهار حرکت کنند. جایی که چند درخت شکسته باید بریده شود و بار خودرو. ما هم به همراه این باغبانان زحمت‌کش که همه سن و سالی بین آن‌ها دیده می‌شود، راهی می‌شویم.

نکته درخور توجه، سال‌ها همکاری این باغبانان با آقای چنارانی است؛ بنابراین به‌خوبی یکدیگر را می‌شناسند. البته همه آن‌ها از مدیریت قوی سرباغبان منطقه می‌گویند. اینکه حضور و انرژی او باعث می‌شود، هیچ‌گاه از کار خسته نشوند.

به محل درختان شکسته می‌رسیم. بیشتر آن‌ها چنار هستند. تنه‌ها بعد از شکسته‌شدن روی درختان کوچک‌تر افتاده‌اند و باعث شکسته‌شدن آن‌ها یا کج‌شدنشان نیز شده‌اند. آقای چنارانی می‌گوید هرس‌نشدن به موقع درختان، باعث می‌شود که درخت سنگین شود و با نشستن برف روی شاخه‌های آن، خطر شکستنش وجود دارد. وی ادامه می‌دهد: درخت چنار تمام سال برگ دارد و برف به‌خوبی روی برگ‌های آن می‌نشیند و سنگین‌ترش می‌کند؛ بنابراین رسیدگی به درختان در فصل هرس، تأثیر زیادی در حفظ آن‌ها دارد. 

باغبانی اره به دست سراغ تنه شکسته‌ای می‌رود و آن را از چندبخش می‌برد تا حمل آن آسان‌تر شود. دیگر باغبان‌ها نیز کمک می‌کنند و آن‌ها را به روی برف می‌کشند و به سمت خاور می‌برند. آقای چنارانی بر تمام مراحل کار نظارت دارد.

حتی چگونگی روشن‌کردن اره‌برقی. می‌گوید: اگر ناظری بالای سر باغبان‌ها نباشد، ممکن است اتفاقات ناگوار بیفتد. مثلا پیش آمده به دلیل ناتوانی در اداره خوب اره برقی، پای کسی قطع شده است. چون اره به‌شدت تیز و برنده است و کار خود را ‌می‌کند.  اما در میان این همه برف، اداره اراه برقی نیز کار آسانی به نظر نمی‌رسد و هوشیاری باغبان‌ها برای حفظ جان خودشان ضروری است.  

عاشق کارم هستم

امروز دوشنبه مشهد پس از بارندگی اخیر، هوای بسیار خوبی را تجربه می‌کند و برف‌ها در حال آب‌شدن هستند. به‌ویژه برف‌های روی درختان. سعید پوریزدی یکی از باغبانان بسیار متعهد است که ۳۱ سال دارد. او در حال کشیدن شاخه‌های درختان روی برف است.

بهترین لذت او از روز‌های برفی، تکاندن درختان است. آقای چنارانی در تکمیل این حرف او می‌گوید: یکی از خاطرات خوب باغبان‌ها از بارندگی، تکاندن برف درختان است. اصلا این کار را دوست دارند. چون برف داخل لباس آدم می‌رود و احساس شادی می‌کنی.

باغبان جوان می‌گوید: از کارم راضی هستم و از همان زمان ورود به کار، عاشقش شدم. چون با گل و گیاه سر و کار داریم و از دیدن شوق و ذوق مردم هم لذت می‌بریم. اصلا مردم اصل کار هستند.  
هر کدام از باغبان‌هایی که امروز با آن‌ها گفتگو می‌کنیم، ویژگی‌های خاصی دارند که آقای چنارانی از آن‌ها برای ما می‌گوید. به‌گفته او پوریزدی جوان بسیار قابل اعتماد است و ارتباط خوبی با مردم می‌گیرد.

آقای چنارانی اشاره می‌کند که ارتباط خوب باغبان‌ها با مردم بسیار مهم است. اینکه صبورانه حرف مردم را گوش کنند و با راهنمایی درست، جوابگوی ایراد‌های آن‌ها باشند.  

برای خوشحالی مردم

محدتقی احمدی زهان در حال بریدن شاخه‌ها با اره برقی است. او ۵۲ سال دارد و ۲۸ سال از فعالیتش به عنوان باغبان منطقه می‌گذرد. او حرف خاصی ندارد و فقط می‌گوید که دلش به کارش خوش است؛ و از اینکه در کنار آقای چنارانی کار کرده، احساس رضایت دارد.

درباره برف اخیر می‌پرسیم. می‌خندد و می‌گوید: شب تا صبح کار می‌کردیم. اصلا مگر آقای چنارانی می‌گذاشت کسی بخوابد و از زیر کار دررود.  
بعد هم آقای چنارانی می‌گوید: من سرپرست ۱۰۰ نیرو بودم که همه مانند یک خانواده در کنار هم کار می‌کردیم. این آقای احمدی نیز سرعت بالایی هنگام کارکردن دارد و بیل‌زدنش بسیار عالی است.

او به آقای حسین‌علی جلایر هم اشاره می‌کند که سرعت بالایی در کار دارد و آنقدر به او اعتماد دارد که هیچ‌گاه مجبور نبوده برای سرکشی کار او وقت بگذارد. آقای جلایری هم باور دارد که برای خوشحالی مردم، زحمت می‌کشند.  

سه‌شبانه‌روز هم کار کند، آخ نمی‌گوید

به نظر می‌رسد حاج آقای عامری با ۶۰ سال سن، مسن‌ترین باغبان حاضر در این جمع باشد. مسن‌ترین، اما قبراق‌ترین. او به سرعت چوب‌ها را از زمین بلند می‌کند و بار خاور. می‌گوید: هفت‌سال از کارکردنش در شهرداری مشهد می‌گذرد و پیش از این در شاهرود کشاورز بوده است. منتها به دلیل نداشتن کارگر مناسب و دشواری کار، زمین‌هایشان را می‌فروشند و به مشهد می‌آیند

حرف از کارگر مناسب که می‌شود، آقای چنارانی می‌گوید: این آقای عامری، اگر دو تا سه‌شبانه‌روز کار کند، آخ هم نمی‌گوید. او در ۲۵ دقیقه می‌تواند یک خاور بار بزند. در حالی که سه‌کارگر هم در نیم‌ساعت نمی‌توانند کار او را انجام دهند.  خوش هم می‌گوید که در زمین‌های شاهرود، ۴۰ هکتار زمین را به‌تن‌هایی در سه‌شبانه روز آبیاری می‌کرده است.  

از معدن زغال‌سنگ تا برف‌روبی

به پایان گفتگو‌ها نزدیک می‌شویم که یکی از باغبان‌ها از ما می‌خواهد، از ابوالفضل حاجی که روی بار خاور و روی برگ‌ها و شاخه‌های شکسته، نشسته است، عکس بگیریم. تصویر بسیار خوبی است.  او ۲۶ سال دارد و بعد از سه‌سال کارکردن در معدن زغال‌سنگ طبس و تعدیل نیرو، حالا چندماهی است که به عنوان نیروی پشتیبان در شهرداری خدمت می‌کند.  

نگهبان  شب

 محمد چنارانی خطری بیخ گوش شهروندان متخلف در زمینه فضای سبز و حتی پیمانکاران شهرداری است. افرادی که کارشان را به درستی انجام نمی‌دهند. او سال‌هاست به عنوان سرباغبان و نیروی گشت در شب، با موتورش در منطقه دور می‌زند و از رفتار‌های متخلفان عکس می‌گیرد.

به قول خودش همه جا هست و طی ۳۷ سال کار باغبانی و گشت‌زنی، حالا چشم‌بسته هم می‌تواند در منطقه یک دور بزند و کوچه به کوچه منطقه را می‌شناسد. او در این باره تعبیر جالبی دارد: «منطقه یک در مغز من است». درختان بسیاری در منطقه ما به دست او کاشته شده‌اند. نمونه‌اش سرو‌های نقره‌ای بولوار خیام است. درختان بسیاری را هم از خطر قطع‌شدن یا آفت، نجات داده است.

علاوه براین بسیاری از شهروندان منطقه شماره تماس او را دارند و به محض دیدن تخلف‌هایی مثل قطع درختان با او تماس می‌گیرند. او هم هر وقت روز یا شب باشد، خودش را می‌رساند و از خاطیان عکس می‌گیرد و بعد هم با زبان خوش از این کار بازشان می‌دارد.

او زندگی سخت و پرزحمتی داشته که فقط با کارکردن گره خورده است. گرچه برگ برنده او در قوی و سالم نگه‌داشتن بدنش، ورزش است. این روز‌ها درحال گرفتن حکم بازنشستگی خود است. با اینکه دلش نمی‌خواهد هنوز بازنشسته شود، اما به گفته خودش برای دریافت سنوات کاری و رهایی از خانه اجاره‌ای و خرید خانه‌ای در گلبهار، باید خود را بازنشسته کند. البته می‌گوید که بازهم کار در فضای سبز را ادامه خواهد داد.  


* این گزارش شنبه ۷ اسفند ۱۳۹۵ در شماره ۲۳۵ شهرآرا محله منطقه یک چاپ شده است.