محله رسالت؛ یادگار قلعه صحرایی

تاریخچه

بخشی از محدوده‌ای که امروز محله رسالت نامیده می‌شود، پیش از انقلاب اسلامی روستا یا قلعه صحرایی نام داشته است. بنا به کتاب «جغرافیای تاریخی شهر مشهد»، نوشته مهدی سیدی، این روستا پیش‌تر‌ها چهار قلعه به نام‌های خُردو، کرمانی‌ها، کاشانی‌ها، قاینی‏‌ها (یا کل برات) داشته و در آن صد خانوار زندگی می‌کردند. آن‌ها با هشت جفت گاو در دو صحرا و ۹۰ هکتار زمین آن زراعت می‌کردند.

از آنجایی که این قلعه موقوفه نبوده است، جست‌وجو در اسناد برای یافتن نام و نشانی از آن در تاریخ به نتیجه نرسید. بااین‌حال، بنا به نوشته عبدالحمید مولوی در پیش‌نویس فهرست موقوفات آستان قدس رضوی، قلعه صحرایی در جوار موقوفات آستان قدس رضوی بوده است و مسئولان وقت آستان قدس در سال ۱۳۴۴ بخشی از قلعه صحرایی شامل قلعه قاینی‌ها را از آقای محمدحسن بهادرزاده قندهاری خریدند.

به این ترتیب در کنار سایر زمین‌های آستان قدس برای خانه‌سازی در اختیار مردم قرار دهند. این قلعه در حوالی سال‌۱۳۵۵ ضمیمه شهر مشهد شد. بااین‌حال تا سال ۱۳۷۳ آثار قلعه‌های آن باقی بود.

بافت

محله رسالت حدود ۱۰۰ هکتار است و در هر هکتار آن ۲۷۷ نفر سکونت دارند که نسبت به میانگین شهر مشهد بسیار بیشتر و نشان‌دهنده تراکم شدید جمعیت در این محله است. ۸۳ درصد مساحت محله را خانه‌های مسکونی تشکیل می‌دهند و بعد از آن واحد‌های تجاری و مراکز صنعتی قرار می‌گیرند که نشان‌دهنده شهری‌بودن محدوده این محله است.

جوانان ۲۵ تا ۳۵ ساله و همچنین کودکان کمتر از ۴ سال بیشترین جمعیت محله رسالت را تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده جوانی و زیادبودن نرخ باروی در این محله است. بیشتر خانه‌های محله رسالت ساختمان‌های یک تا سه‌طبقه هستند و به‌ندرت می‌توان ساختمان‌های چهارطبقه و بیشتر در آن یافت.

دسترسی

محله رسالت از سمت بولوار طبرسی به خط ۲ مترو مشهد در ایستگاه نبوت دسترسی دارد. خودرو‌های شخصی نیز از طریق بزرگراه شهید میرزایی و بولوار‌های طبرسی جنوبی و رسالت به‌راحتی می‌توانند به مرکز شهر بروند. پراکندگی خطوط اتوبوس در محله نسبتا خوب است و از هر نقطه محله تا ایستگاه اتوبوس به‌طور میانگین ۱۸۵ متر راه است.

امکانات فرهنگی و رفاهی

• بیشتر مغازه‌های راسته خیابان مقداد پاتوق خدمات خودرو است و مخاطبانی از سراسر شهر دارد.
• در سایر راسته‌های تجاری محله رسالت انواع مغازه‌های تجاری وجود دارد که نیاز‌های روزمره اهالی را برطرف می‌کند.
• محله رسالت چهار دبستان، یک درمانگاه عمومی و ۱۰ مسجد دارد.
• نبود فضای سبز در محله رسالت که بیش از ۲۸ هزار نفر جمعیت دارد، از مشکلات مهم این محله است.

حدود جغرافیایی

محله رسالت در محدوده شرقی شهر مشهد است و از شمال به بزرگراه شهید میرزایی، از غرب به بولوار رسالت، از جنوب با بولوار مقداد و از شرق به بولوار طبرسی جنوبی محدود شده است. محله رسالت با محله‌های عباس‌آباد، دروی، مسلم، خیرآباد و فجر همسایه است.