چاپخانه محله بهشت نیم قرن قدمت دارد

 شنیده‌ایم «تلاش است که از انسان نابغه می‌سازد»، شاید همان چیزی که در جوانان امروز کمتر دیده می‌شود و همه به دنبال رسیدن یک شبه به آرزو‌های خود هستند.

اما نمونه بارز تلاش مداوم برای رسیدن به اهداف، در مصطفی مزینانی مصداق پیدا کرده است. او در کودکی با از دست‌دادن پدر و مادرش، مسیر زندگی خود را تغییر و با تلاش و پشتکار به درس خواندن ادامه می‌دهد تا اینکه پس از دریافت مدرک کارشناسی در رشته فلسفه و تاریخ از دانشگاه فردوسی، برای امرار معاش وارد عرصه تبلیغات و بازاریابی می‌شود و بعد از فعالیت چندین ساله با کسب مجوز‌های لازم، مدیریت یکی از چاپخانه  شهر را برعهده می‌گیرد.

درِ کوچک چاپخانه در حاشیه خیابان قائم (عج)، اصلا به چشم نمی‌آید و نشان نمی‌دهد که با پایین‌رفتن از چند پله، وارد فضای گسترده‌ای خواهی شد و دنیایی کاملا متفاوت از آن بالا را خواهی دید. بخش‌های مختلف چاپخانه اعم از حسابداری، طراحی، لیتوگرافی، چاپ، بسته‌بندی و دیگر قسمت‌ها به وسیله پارتیشن و اتاق‌های مختلف از یکدیگر جدا شده‌اند. اتاق مدیریت نیز در قسمت انتهایی سالن و در طبقه بالا قرار دارد. اتاقی با طراحی و تزئیناتی متفاوت که سلیقه زیبا و خاص مدیر مجموعه را نشان می‌دهد.

دورتا‌ دور انبوهی از کاغذ‌ها و بسته‌های چاپی روی هم انباشته شده است. سرو صدای کارکردن دستگاه‌های مختلف چاپ، شور و هیجان خاصی را در فضا منعکس کرده. اینجا هم زندگی در جریان است.

به سراغ مزینانی در محل کارش می‌رویم، فردی موفق و کاردان که هیچ‌وقت پشت میزش نیست. او را در کارگاه با آستین‌های بالازده و مشغول به فعالیت می‌یابیم و با اصرار پشت میز می‌نشانیم و به گفتگو می‌نشینیم.

نیم‌قرن فعالیت

مصطفی مزینانی این‌گونه شروع می‌کند: بعد از چندین سال تلاش مداوم درباره بازاریابی چاپ، از سال ۸۱ به لطف خداوند، به صورت حرفه‌ای وارد صنعت چاپ شدم و با تمام سختی‌ها و مشقت‌هایی که پشت سر گذاشتم، توانستم آنچه را از یک مجموعه چاپی توقع داشتم، برآورده کنم و به دنبال آن رضایت مشتریان نام آشنای صنایع مختلف را به دست بیاورم.

او اکنون ۳۷‌سال دارد و با همکاری همسرش که مترجم و نویسنده است، انتشاراتی با عنوان «اسپندگان» را راه‌اندازی کرده‌اند که سالانه حدود ۱۰‌عنوان کتاب به چاپ می‌رسانند. مزینانی در حوزه چاپ به صورت تجربی، مهارت کسب کرده و به شکل آکادمیک دوره‌ای را نگذرانده است.

او با اشاره به اینکه چاپخانه تحت مدیریتش از قدیمی‌ترین چاپخانه‌های استان خراسان است و سابقه آن به دهه ۴۰‌می‌رسد و از سال ۸۸ مدیریت آن بر عهده وی گذاشته شده به تشریح بخش‌های مختلف چاپخانه می‌پردازد و می‌گوید: بخش لیتوگرافی که مستقل از چاپخانه فعالیت می‌کند، قسمت چاپ افست و بخش خدمات پس از چاپ را داریم که در این مرحله سلفون‌کشی، Uv، قالب‌زنی و اقدامات بعدی چاپ صورت می‌گیرد.

مزینانی درباره مراحل چاپ نیز توضیح می‌دهد: مرحله نخست آماده‌سازی طرح یا فایل است که به بخش طراحی مربوط می‌شود و طراحان براساس خواسته مشتری، طراحی را انجام می‌دهند و کار را آماده و تبدیل به فایل چاپی می‌کنند و سپس به واحد لیتوگرافی تحویل می‌دهند. در این بخش نیز پلیت گرفته می‌شود (به ورقه فلزی تولید شده از طرح در لیتوگرافی در حالت اول زینک و در حالت دوم پلیت گفته می‌شود).

این پلیت‌ها شامل ۴ رنگ اصلی است که در مرحله بعد، پس از انتقال به بخش چاپ افست روی دستگاه‌های ۴ رنگ نصب و کار، چاپ می‌شود. البته قبل از چاپ مرحله آماده‌سازی کاغذ را داریم که با توجه به خواسته مشتری کاغذ تهیه می‌شود و در فرآیند چاپ قرار می‌گیرد.

حفظ بازار کار

او با اشاره به اینکه مشکلات چاپخانه ۲ دسته کلی و جزئی است، ادامه می‌دهد: تهیه مواد اولیه، بی‌ثباتی قیمت مواد اولیه و مستهلک‌بودن دستگاه‌های چاپی، مشکلاتی کلی است که گریبانگیر تمامی چاپخانه‌هاست. اما از مهم‌ترین مشکلاتی که چاپخانه ما با آن مواجه است، دریافت نکردن تسهیلات دولتی است که متأسفانه هنوز ما نتوانستیم آن را به دست بیاوریم.

مزینانی می‌گوید: در سال جاری افزایش قیمت مواد اولیه به شدت در روند کار چاپی تأثیرگزار بوده است، اما ما توانسته‌ایم حجم سفار‌ش‌ها را نسبت به سال گذشته تا ۳ برابر افزایش دهیم. برای رسیدن به این مهم که ناشی از رضایتمندی مشتری است، بخشی را به عنوان کنترل کیفی فعال کرده ایم و  فردی با تخصص بالا در حوزه فرآیند چاپ بر کیفیت چاپ نظارت دارد.

مزینانی می‌گوید: آنچه در ساختار اقتصادی کنونی کشور، مجموعه‌ها را با مشکل جدی رو‌به‌رو کرده، بحران سرمایه در گردش است. در این بین، حتی اگر نرخ سود و نرخ کارگر هم ثابت بماند، بازهم ما دچار بحران نقدینگی می‌شویم و از طرفی برای حفظ شرایط ایده‌آل خود برای رقابت در بازار کار و عرصه سفارش‌ها مجبور شدیم خدمات بیشتری به مشتری بدهیم یعنی طی مدت زمان بیشتری با آن‌ها تسویه کنیم.

از سوی دیگر از طرف دلالان به شدت تحت فشار قرار گرفته‌ایم، چون ما برای حفظ بازار کار خود باید به صورت نقدی با آن‌ها معامله کنیم و این یعنی اینکه ما از هر دو طرف فشار زیادی را متحمل می‌شویم که این شرایط یک مجموعه صنعتی را دچار بحران می‌کند. دراین شرایط ما مجبور شدیم سهمیه در گردشمان را از طریق دریافت وام‌های بانکی و فروش مستغلات تأمین کنیم.

ایجاد ۳۰ فرصت شغلی

این مدیر جوان درباره مهم‌ترین هدف خود از اداره چنین مجموعه‌ای در شرایط کنونی اقتصاد کشور، می‌گوید: ایجاد کار و اشتغال‌زایی از افتخارات من است. اینکه در شرایط کنونی توانسته‌ام ۳۰‌فرصت شغلی با عنوان فعال اقتصادی ایجاد کنم، همچنین همکاری حدود ۱۰۰‌نفر هم به صورت غیرمستقیم با ما را افتخار می‌دانم.

زمانی را برای آموزش نیرو‌های انسانی اختصاص می‌دهم که ان‌شاء‌ا... بتوانیم در سال‌های آینده نیز مازاد بر‌این نیروها، پرسنل بیشتری را وارد بازار کار کنیم. بسیار خرسندم از اینکه با تمام محدویت‌هایی که در جامعه ما وجود دارد، دیدگاه ما سودانگارانه نبوده است و سعی کرده‌ایم در راستای خدمت به کشور هرآنچه که در توانمان بوده است به کار ببندیم.

رمز موفقیت

او رمز موفقیت خود را مطالعه مستمر در حوزه علوم انسانی و حوزه چاپی می‌داند و می‌افزاید: پشتکار عامل دیگر موفقیت چاپخانه ما بوده است. مجموعه ما در طول این ۱۶‌سال به صورت مداوم مشغول به فعالیت بوده است و من به یاد ندارم تاکنون کمتر از ۱۳‌ساعت در روز کار کرده باشم. ما هدف بزرگی را در پیش داریم و برای رسیدن به آن تمام تلاش خود را می‌کنیم.

مزینانی به ارائه خدمات به مشتریان اشاره می‌کند و می‌گوید: بخشی را به عنوان آتلیه طراحی و عکاسی صنعتی ایجاد کرده‌ایم. در بخش دوم ما خدماتی در حوزه چاپ کارت ویزیت، کاتالوگ، بروشور، سربرگ و ... ارائه می‌دهد و بخش دیگر ما مربوط به بسته‌بندی می‌شود. هم‌اکنون در این چاپخانه ۶‌دستگاه فعال داریم، اما به صورت کلی در مجموعه‌هایی که به صورت موازی همکاری می‌کنیم نیز بالغ بر ۲۰‌دستگاه در بخش‌های مختلف وجود دارد.

از دیدگاه مزینانی نبود بخش طراحی در برخی از چاپخانه‌های سطح شهر، در طی فرآیند چاپی با ایجاد مشکلات، روند تحویل کار را زمان‌بر کرده است. او در‌این‌باره تأکید می‌کند: ما سعی کردیم برای حل این معضل هم نقش کانون آگهی تبلیغات را ایفا کنیم و در چاپخانه خدمات هم ارائه بدهیم. یعنی درواقع گسست و شکافی را که در این قسمت وجود دارد پر کنیم و کار مشتری در زمان کوتاهی به دستش برسد. 

 وی به موقعیت مکانی چاپخانه و تأثیر آن در پذیرش سفارش‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: حجم بیشتری از مشتریان ما را پزشکان، کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها تشکیل می‌دهند و بخش دیگر آن کسبه و بازاریان همین محله هستند و در‌نهایت تعدادی از کارخانه‌های صنعتی شهر نیز با ما همکاری دارند.

او در‌نهایت اضافه می‌کند: دوران چاپ و صحافی در بیغوله‌های تاریک و نمور سپری شده است و بر همین اساس این مجموعه همواره از لحاظ دانش، سخت‌افزار و امکانات در حال به روز شدن است و سعی ما بر این است که به انتظار و تعجیل مشتری خود پاسخ مقتضی بدهیم، اما به یاد داشته باشیم چاپ و صحافی فقط یک فن نیست بلکه هنر هم است همان دقت ریاضی، ظرافت، ذوق و عشقی که یک هنرمند خلاق در کار خود به کار می‌بندد در کار ما نیز تجلی دارد.

با همراهی مدیر مجموعه وارد کارگاه چاپخانه می‌شویم تا گپ وگفتی با کارگران زحمت‌کش این بخش داشته باشیم، کسانی که بخش زیادی از زندگی روزمره خود را در چاپخانه می‌گذرانند تا برای امرار معاش خود رضایت مشتری را جلب کنند.

چاپخانه محلی

محسن ثابتی که طراح مجموعه است، می‌گوید: حدود ۲ سال است که در این چاپخانه مشغول به فعالیت هستم و در این مدت ویژگی بارزی که این مجموعه را از دیگر مجموعه‌های این‌چنینی متمایز می‌کند، مشتری‌مداری آن است و این امر علاوه بر جلب رضایت مشتری سبب ترغیب ما برای ارائه خدمات با کیفیت بالاتر می‌شود.

او به تأثیر مکان چاپخانه بر فعالیت‌های آن اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: اکثر چاپخانه‌ها از مرکز شهر دور هستند و رفت و آمد برای مشتری سخت و زمان‌بر است، اما اینجا به دلیل اینکه در موقعیت مکانی خوبی واقع شده، بر افزایش سفارش‌ها و جذب مشتری تأثیرگزار است و شاهد استقبال خوب مردم هستیم.

ثابتی لیسانس گرافیک است و ۳۲‌سال سن دارد و از ساعت ۸‌صبح تا ۴‌بعدازظهر در چاپخانه کار می‌کند. او تنها گلایه‌اش از شرایط کاری را این‌گونه بیان می‌کند: متأسفانه در شرایط بد اقتصادی قرار داریم که مشکلات مالی ممکن است کمی ما را از تعلق به نوع فعالیتمان دور کند.

خوابم برد

جلال علیزاده حدود ۱۳‌سال سابقه کار دارد و مسئول سیستم برش و سلفون است. او ادعا می‌کند که از کودکی در فضایی مرتبط با چاپ و صحافی رشد کرده و به همین دلیل به این رشته علاقه‌مند شده و تحصیلات خود را در حوزه چاپ گذرانده است.

علیزاده که ۲۹ ساله است، به خاطرات کودکی‌اش اشاره می‌کند و می‌گوید: از دوران دبستان دفتر‌های خودم را صحافی می‌کردم. حتی کمی که بزرگ‌تر شدم مجله بایت روزنامه خراسان را تهیه می‌کردم و هرچند شماره یک‌بار آن‌ها را صحافی می‌کردم و در قالب کتابچه‌هایی در نمایشگاه مطبوعات به روزنامه تحویل می‌دادم و آن‌ها در قبالش اشتراک یک‌ساله به من می‌دادند.

او ۵ سال است که در این مجموعه کار می‌کند و تنها مشکلش را این‌گونه بیان می‌کند: متأسفانه اکنون نیروی چاپ، حق فنی کمی دریافت می‌کند که نسبت به فعالیتی که انجام می‌دهد مبلغی بسیار ناچیزی است. این در حالی است که برای همین نیرو در کشور‌های همسایه دستمزد خوبی پرداخت می‌شود.

این کارگر سخت‌کوش از سختی‌های کارش خاطره‌ای جالب برای ما تعریف می‌کند: یادم هست در زمان انتخابات اخیر به قدری سرمان شلوغ بود که ۴ روز از چاپخانه خارج نشدیم. بعد از این مدت زمانی که به سمت منزل بازمی‌گشتم در اتوبوس خوابم برده بود و اصلا متوجه نشدم که اتوبوس مسیر ابتدا تا انتهای خط را ۳ بار رفته و برگشته است.

دقت کاری

سعید عمرانی مسئولیت نظارت چاپ چاپخانه و هماهنگی امور چاپی آن را برعهده دارد و ۳۷‌ساله است. قبلا در حوزه طراحی و گرافیست فعالیت می‌کرده، اما اکنون به دلیل علاقه اش به صنعت چاپ وارد این حوزه کاری شده است.

او برخورد مناسب با پرسنل را از مزیت‌های کاری در این مجموعه بیان می‌کند و می‌گوید: دقت کاری در این چاپخانه بسیار بالاست و خیلی روی کیفیت چاپ حساسیت به خرج داده می‌شود.

هر طرح یا فایلی که قرار است در روند چاپ قراربگیرد، در ابتدا برای من ارسال می‌شود تا از همه لحاظ از جمله کیفیت رنگ، وضوح تصویر و ... کنترل شود و سپس به بخش چاپ انتقال می‌یابد. عمرانی به عمده‌ترین مشکل در حال حاضر صنعت چاپ اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: متأسفانه نبود انسجام کاری در بین فعالان چاپی در ارائه قیمت‌ها و نبود نظارت کافی بر این حوزه مشکلات بسیاری به وجود آورده است.

همچنین کیفیت چاپی مشهد در مقایسه با تهران و اصفهان که من در این شهر‌ها نیز فعالیت داشتم پایین است. اما مجموعه ما تلاش دارد که به صورت علمی‌تر خدمات ارائه دهد. به طوری که از صفر‌تا‌صد امور چاپی در همین چاپخانه و با سرعت و کیفیت بالا ارائه می‌شود.

* این گزارش شنبه ۱۰ شهریور ۹۷ در شماره ۳۰۵ شهرآرا محله منطقه یک به چاپ رسیده است.