رسوم نوروزی بلوچ‌ها؛ قوم خوش پوش مشهد
زابلی‌ها، سیستانی‌ها و بلوچ‌ها در برهه‌های مختلف به‌دلیل خشک‌سالی و برخی نیز اقتصادی به مشهد مهاجرت کردند.
زابلی‌ها، سیستانی‌ها و بلوچ‌ها در برهه‌های مختلف به‌دلیل خشک‌سالی و برخی نیز اقتصادی به مشهد مهاجرت کردند و در محله‌های شهرک شهید رجایی، شهرک باهنر، اسماعیل‌آباد، کلاته برفی (بولوار شاهنامه)، کوی امیر و محمدآباد ساکن شدند.
این گروه جزو معدود اقوامی هستند که ارتباطات قومی و لباس محلی‌شان را حفظ کرده‌اند، به انجام رسوم و آیین‌های شهرشان پایبندند و هنوز نزدیک یکدیگر و در همین محله‌ها زندگی می‌کنند.
سالی پررونق با خوردن «چَلبَک»
خدارحم گزمه که حدود سی سال پیش همراه خانواده اش به محله شهرک شهید باهنر مشهد مهاجرت کرده است، اجرای تعداد زیادی از آداب‌ورسوم نوروزی سیستانی‌ها و بلوچ‌ها را وابسته به حضور در صحرا و دامداری یا رفتن به کنار دریا و ماهیگیری می‌داند.
جشن بهارگاهی، بهارچرانی (بردن گوسفندان با پشم‌های رنگ‌شده به صحرا)، هُلَک‌لدیی (جابه‌جایی چادر عشایر)، کاشت درخت خرما (هدیه‌دادن نهال نخل به کودکان) و... ازجمله رسوم نوروزی است که هنوز در محدوده سیستان‌وبلوچستان رایج است؛ اما در مشهد به‌دلیل نبود قابلیت اجرا از یاد‌ها رفته است.
بااین‌حال، هنوز برخی رسوم که به فضای خاصی نیاز ندارند، نزد سیستانی‌ها به‌قوت خودش برجاست: «نزدیک عید نوعی نان روغنی به‌نام «چَلبَک» درست می‌کنیم. همچنین، در بهار از کوه و دشت شلغم (اسفناج) جمع می‌کنیم و نانی مثلثی‌شکل به‌نام «بورَک» درست می‌کنیم.» تجگی یا سمنوی سیستانی یکی‌دیگر از غذا‌هایی است که دسته‌جمعی و برای سفره هفت‌سین تهیه می‌شود.
سرمه، هدیه‌ای به سوی چشم
چندده‌سالی می‌شود که جشن نوروز کمتر در میان قوم بلوچ جدی گرفته می‌شود. برگزاری جشن‌های مذهبی فطر و قربان برای بلوچستانی‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است. بااین‌حال، هنوز آن‌ها برخی آداب‌ورسوم پیشینیانشان را حفظ کرده‌اند.
«سرمه‌سایی» یکی از این آیین‌هاست که مردان و زنان بلوچ اهتمام جدی به اجرای آن دارند. آن‌ها معتقدند سرمه به سوی چشم کمک می‌کند و برای بینایی خوب است. زنان بلوچ سنگ سرمه را روی سنگی که وسط آن گود است، می‌سایند و در روز اول بهار آن را به دختران هدیه می‌دهند.
گرچه سرمه‌سایی اکنون دیگر در مشهد اجرا نمی‌شود، بسته‌های آماده آن در بازار تاجرآباد مشهد پرطرف‌دار است. گزمه می‌گوید: «مردان، زنان، دختران و پسران بلوچ مقیم مشهد از سرمه استفاده می‌کنند. دختران و زنان سیستانی مقیم مشهد هم از سرمه استفاده می‌کنند، اما دیگر این رسم میان مردان سیستانی مقیم مشهد رایج نیست.»
یک بده‌بستان خوش‌مزه
قراردادن سیستانی‌ها، زابلی‌ها و بلوچ‌ها در یک گروه، شاید چندان صحیح نباشد، زیرا با وجود اشتراکات زیاد (به‌ویژه از نگاه بیرونی)، تفاوت‌های بسیاری میان آیین و آداب‌ورسوم اهالی محدوده سرحد (زاهدانی‌ها و به‌عبارتی سیستانی‌ها و زابلی‌ها) با مَکرانی‌ها (چابهاری‌ها و سراوانی‌ها و بلوچ‌ها) وجود دارد.
بااین‌حال، این اقوام سال‌هاست در کنار هم زندگی می‌کنند و دادوستد‌های فراوانی باهم دارند. یکی از این بده‌بستان‌های خوش‌مزه در ایام نوروز انجام می‌شود.
عبدالسلام بزرگ‌زاده، در مقاله‌ای درباره آداب و رسوم بلوچ‌ها می‌نویسد: «سیستانی‌های دامدار روز اول بهار کره و خامه هایشان را به روغن حیوانی تبدیل می‌کنند و تفاله و ته‌مانده آن را با آرد گندم و ذرت خردشده و خرمایی که از طرف دوستان و آشنایان مکرانی به‌عنوان هدیه نوروزی فرستاده شده است، مخلوط و حلوای مخصوص به‌نام «مَدَر» درست می‌کنند و سپس مقداری از این حلوا را به‌عنوان عیدی نوروزی برای آشنایان مکرانی‌شان‌می‌فرستند.»
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
اشعار شاهنامه ورد زبان پهلوانان است 
اولویت کسب و کار حاج اکبر، کرامت زائران است 