امیریه31 با 24مجتمع مسکونی از پرجمعیت‌ترین کوچه‌های مشهد است

یکی از مناطق جدید مشهد که در سال‌های اخیر رونق خاصی گرفته و هنوز در‌حال رشد است، منطقه نوین‌شهر الهیه است. این محدوده در طول بزرگراه آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی کشیده شده است و از یک سو به میدان نمایشگاه و از سوی دیگر به جاده مشهد-قوچان منتهی می‌شود. 

اواسط دهه‌70 بیشتر اراضی محدوده الهیه در این قسمت، زیر کشت بود و کاربری کشاورزی داشت. به‌مرور و برای گسترش شهر، این زمین‌ها با تغییر کاربری، به اراضی مسکونی و خدماتی تبدیل می‌شود و اکنون یکی از بولوارهای مهم این محدوده «امیریه» نام دارد. 

در  خیابان وسیع امیریه31بیشترین تعداد مجتمع با بلوک‌های فراوان ساخته شده و جمعیت زیادی را در خود جای داده است. به این محل آمده‌ایم تا از نزدیک با روند شکل‌گیری این محدوده آشنا شویم و داستان ساکنان اینجا را از ساخت مجتمع‌ها بشنویم.

24 مجتمع مسکونی در یک خیابان

ایمان، ترمه، زمرد، آرمان، سلیم، نرگس، امیرالمومنین(ع)، نگین، امید و سازمان نظام مهندسی، نام فقط تعدادی از مجتمع‌های خیابان امیریه31 است.  این معبر به اسم شهیدحسین آراسته نام‌گذاری شده است. ایمان و ترمه، اولین مجتمع‌هایی هستند که در دو سوی این خیابان واقع شده‌اند. ایمان، نمای سنگی دارد و سنگ‌ها به رنگ کرم و قهوه‌ای تیره است و ترمه با نمای آجر سه‌سانت خودنمایی می‌کند. نمای استفاده‌شده در بیشتر مجتمع‌ها آجر سه‌سانت و سنگ در رنگ‌های متنوع است. 

تعدادی از این مجتمع‌ها قدمت بیشتری دارند و چندتایی هم در سال‌های اخیر ساخته شده‌اند. مجتمع‌های درحال ساخت نیز در انتهای این خیابان‌ دیده می‌شود. به‌طور متوسط این مجتمع‌ها از 120 تا 700واحد دارند و جمعیت این محدوده به‌طور متوسط 15هزار نفر است که با اتمام ساخت  مجتمع‌های جدید به 20هزار نفر نیز می‌رسد.

نرسیده به تقاطع خیابان امیریه31 و خیابانی که به بولوار صادقیه منتهی می‌شود، روی زمینی بایر، تعدادی نهال کاشته‌اند که نوید ایجاد یک فضای سبز کوچک و دنج در آینده‌ای نزدیک را می‌دهد.
 

امیرالمومنین(ع )، از قدیمی‌ترین مجتمع‌ها

در تقاطع خیابان امیریه31 و بولوار صادقیه، سوله مدیریت بحران قرار دارد که هم‌اکنون محل فعالیت خانه دوام ثامن و سالن ورزشی است و ساکنان اطراف برای ورزش به این سالن می‌آیند و ساعاتی در آن ورزش می‌کنند. کنار سوله بحران، فضای سبز این محدوده را می‌بینیم که بوستان اقاقیا نام دارد. روبه‌روی بوستان، مهدکودک و دبستان غیرانتفاعی واقع شده و بعد از آن هم مسجدامیرالمومنین‌علی(ع) است که با کمک و همت اهالی و خیران درحال ساخت و تکمیل است.

از ابتدا تا انتهای امیریه29 تا 31 مجتمع به چشم می‌‌خورد. پشت بوستان اقاقیا، یکی از قدیمی‌ترین مجتمع‌های این خیابان یعنی امیرالمومنین(ع) قرار گرفته که نمای آجر سه‌سانت دارد، سقف آن شیروانی سفید است، دودکش بخاری‌ها در یک راستا قرار گرفته و جلوه خاصی به آن بخشیده است. ورودی این مجتمع از خیابان امیریه‌37 است. این مجتمع چهارسایت مختلف دارد که هر سایت شامل شش‌بلوک و 120‌واحد است و مجتمع در‌مجموع 480واحد دارد.

جمعیت این محدوده به‌طور متوسط 15هزار نفر است که با اتمام ساخت  مجتمع‌های جدید به 20هزار نفر نیز می‌رسد

حبیب‌الله مهدوی از ساکنان قدیمی این مجتمع و از فعالان فرهنگی است و در یکی از مغازه‌های مسجد، مغازه نوشت‌افزار دارد. او درباره گذشته و قدیم این بخش از بولوار امیریه می‌گوید: از اوایل دهه‌80 بسیاری از ارگان‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌ها به‌صورت تعاونی در این محدوده شروع به مجتمع‌سازی کردند. مجتمع امیرالمومنین(ع) را شرکت مرمر‌بتن ساخت و اقشار مختلف در آن ساکن شدند. 

برای ساخت مجتمع امیرالمومنین(ع) از سال‌77 پروانه گرفته شد اما در ساخت آن وقفه افتاد. دوباره از سال‌82 ساخت‌وساز آغاز شد و تعدادی از ساکنان از سال‌87 اینجا سکونت دارند. ما اواخر دهه‌80 به اینجا آمدیم و توانستیم یک واحد‌ آن را خریداری کنیم.

ساخت مجتمع از دهه 90 ازسوی سازمان‌های مختلف

کم‌کم سازمان‌ها و ارگان‌هایی مثل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی انتظامی، حوزه علمیه، ادارات برق، آب و فاضلاب، علوم پزشکی، آموزش‌وپرورش، دانشگاه آزاد اسلامی، نظام‌مهندسی شروع به ساخت مجتمع در امیریه۳۱ کردند و تا اواسط دهه‌90 مجتمع‌های بسیاری ساخته و کارکنانی از همین ارگان‌ها و سازمان‌ها در این خیابان ساکن شدند. البته هم‌اکنون، بیشتر ساکنان اولیه، واحد خود را فروخته و به دیگر قسمت‌های الهیه یا سایر مناطق شهر رفته‌اند. 

زمانی‌که آقای مهدوی در اینجا ساکن شد، هنوز بولوار امیریه تا انتهای آن آسفالت نشده و این قسمت خاکی بوده است. او می‌گوید: بولوار امیریه تا نزدیکی بولوار صادقیه آسفالت داشت، اما معابر اینجا خاکی بود و رفت‌وآمد را سخت‌تر می‌کرد؛ حتی بخشی از بزرگراه آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی که در گذشته به آن میثاق می‌گفتند، خاکی بود. معابر روشنایی نداشت و مغازه و بازاری هم نبود. 

کسانی که وسیله نقلیه داشتند، شرایطشان بهتر بود اما آن‌ها که وسیله نداشتند، کارشان خیلی سخت بود؛ چون هنوز وسایل حمل‌ونقل عمومی هم اینجا فعالیت نمی‌کردند. بعد از مجتمع امیرالمومنین(ع)، مجتمع امید، سبحان امام‌رضا(ع) و زمرد یک، قدیمی‌ترین مجتمع‌های اینجا هستند که بین 120 تا 300‌واحد دارند. بیشتر مجتمع‌ها چهار‌طبقه و بعضی شش‌طبقه هستند. اکثر مجتمع‌های جدید آسانسور دارد اما بعضی از مجتمع‌های قدیم آسانسور ندارند.

زمین مسجد، هبه شهرداری

غلامعلی بصیری‌زاده یکی دیگر از قدیمی‌های اینجا و فعال فرهنگی است. او حدود شصت‌سال دارد و از سال‌90 در مجتمع امید سکونت دارد. می‌گوید: مجتمع امید را که 10بلوک و 120واحد دارد، شرکت برق ساخته و ناجا آن را خریده است. وقتی ما به اینجا آمدیم، هنوز زمین‌های کشاورزی اینجا مشهود بود و درختان توت قدیمی را کنار جوی‌های آب بولوار صادقیه می‌دیدیم. 

بسیاری از ساکنان قدیمی اینجا برای مدرسه فرزندانشان با مشکل روبه‌رو بودند و البته این مشکل همچنان هم وجود دارد. مهدکوک و دبستان غیرانتفاعی اینجا هم با پیگیری‌های فراوان ساکنان ساخته شد. آقایان مهدوی، رضاپور، نجیب، صادقی، موسوی، صارمی  و... برای پیگیری مشکلات کفش آهنین به پا کردند و سراغ سازمان‌های مختلف رفتند. یکی از خاطرات ما قدیمی‌ها به زمین همین مسجد امیرالمومنین(ع) برمی‌گردد. 

نبش خیابان آراسته7 زمین بایری است که کاربری مذهبی داشت. فردی خیر از شرکت آبادگران مسکن الهیه آن را خرید و وقف حسینیه کرد اما شهرداری برای حسینیه پروانه ساخت نداد و اینجا بدون مسجد ماند. با کمک ساکنانی که نامشان را بردم، برای زمین کنونی مسجد و مهدکودک به شهرداری رفتیم و متوجه شدیم که کاربری آموزشی دارد و تصمیم گرفتیم آن را بخریم اما  فهمیدیم زمین متعلق‌به شهرداری است و شهردار آن زمان منطقه، زمین مسجد و مهد کودک را به ساکنان اینجا هبه کرد‌.

خانه صلوات، برکت محله

چهارصدمتر از زمین را برای ساخت مهدکودک در نظر می‌گیرند و هزارمتر را با کمک خیران، مسجد می‌سازند.  بصیری می‌گوید: ساکنان قدیمی اینجا یک‌سال‌ونیم برای این موضوع دویدند و در‌نهایت شهریور‌1396 کلنگ ساخت مسجد امیرالمؤمنین‌علی(ع) به زمین خورد و حالا شبستان آن راه‌اندازی شده است. اگر سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط کمک کنند، این مسجد زودتر ساخته می‌شود و با نقشه‌ای که برای آن داریم، بسیاری از نیازهای ساکنان  همین‌جا رفع می‌شود. 

طبقه بالای شبستان را برای کتابخانه و منزل خادم و روحانی در نظر گرفته‌ایم. بخشی از طبقه همکف نیز اداری است که می‌تواند در خدمت پزشک و امور اداری قرار گیرد و زیرزمین مسجد هم آشپزخانه و سالن خواهد شد. البته جمع‌شدن این ساکنان قدیمی و فعالیت‌های آن‌ها حول خانه صلوات شکل گرفت. 

اگر سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط کمک کنند، این مسجد زودتر ساخته می‌شود و بسیاری از نیازهای ساکنان  همین‌جا رفع می‌شود

خانه صلوات، یک خانه مسکونی پنج‌واحدی و متعلق‌به آقای فروتن است که سال92 پارکینگ مسکونی خود را نمازخانه کرد. این خانه نبش شهید  نجفی‌8 قرار دارد و محور فعالیت‌های اصلی محله است. خانه صلوات، منبع برکت برای محله شد. رابط خیر مسجد هم شوهر‌خواهر آقای فروتن هستند که تاجرند و هزینه‌ها را با کمک دیگر خیران تأمین می‌کنند.

محدوده‌ای بدون سرانه تحصیلی

زمین‌های بایر کنار بوستان و نمای پشت مجتمع امیرالمومنین(ع) هم داستان خودش را دارد که   مهدوی برایمان روایت می‌کند و می‌گوید: اینجا حدود 5‌هزار خانوار دارد که اگر هرکدام را سه نفر حساب کنید، حدود 15هزارنفر جمعیت می‌شود و اگر مجتمع‌ها کامل شود، جمعیت تا 20‌هزارنفر هم می‌رسد. 

این محدوده با این تعداد جمعیت در هیچ مقطع تحصیلی، مدرسه ندارد؛ در چندسال اخیر، تنها یک مدرسه غیرانتفاعی ساخته شده که پاسخ‌گوی همه دانش‌آموزان نیست و والدین کودکان به‌ویژه مادرها مجبورند هر‌روز صبح و ظهر فرزندانشان را به مدرسه‌های بولوار صادقیه ببرند و برگردانند. یک زمین خالی کنار بوستان است که کاربری آموزشی دارد. 

حدود سال‌1396 یک شرکت‌ فرش به‌عنوان خیر وارد کار شد و با هماهنگی آموزش‌وپرورش ناحیه‌7 شناژ مدرسه را ریخت؛ بعد از آن، تفاهم‌نامه‌ای بین آموزش‌وپرورش ناحیه و اداره نوسازی امضا و قرار شد اداره نوسازی آن را بسازد، اما اعتبار نداشتند و شرکت آبادگران مسکن الهیه طبق قوانینش، زمین را به شخص دیگری واگذار کرد.

همراه با این دو ساکن قدیمی از مجتمع امیرالمؤمنین(ع) و دیگر قسمت‌‌‌های محله بازدید می‌کنیم. مجتمع امیرالمؤمنین(ع) ساکنان فعالی دارد. مراسم افطاری در ماه مبارک رمضان، روضه‌ها و صندوق‌های وام خانگی در سایت‌ها و بلوک‌های مختلف این مجتمع برگزار می‌شود. 

آقای مهدوی می‌گوید: تا قبل از کرونا این فعالیت‌ها بیشتر بود و در فضای باز مجتمع برگزار می‌شد. زمانی که شهرداری سالن بحران و بوستان را تأسیس کرد، تا هزار نفر هم در ایام و مناسبت‌های خاص مهمان داشتیم و با کمک خیران و اهالی، برنامه برگزار می‌کردیم و شهرداری هم همیشه  همراهی کرده است.

نیاز به مرکز خدمات درمانی، بانک، بازار تجاری و میوه

این محدوده هنوز کمبودهای بسیاری دارد؛ مراکز خدمات درمانی، بانک و بازارهای تجاری و میوه و تره‌بار، بخشی از این‌نیازهاست. بصیری می‌گوید: اینجا بازار هم ندارد و فقط چند مغازه شخصی در چند سال اخیر راه‌اندازی شده است. بازار شهرداری هم در خیابان اقدسیه‌43 واقع است و در منطقه ما نیست. البته در گذشته شرایط سخت‌تر بود؛ چون همین  چندمغازه هم نبود. 

قبلا مجبور بودیم برای خرید به خیابان الهیه25 برویم که فروشگاه شهروند آنجا بود. زمین‌های رها‌شده بین خیابان‌های شهید‌آراسته‌7 و 9 کاربری تجاری و بازار محله دارد. این زمین را هم شخصی خریده اما رها کرده است؛ در‌حالی‌که می‌توان انواع واحدهای تجاری در آن ساخت و مشکل شهروندان درزمینه کمبود بازار را رفع کرد. 

تعداد نانوایی هم در منطقه ما کم است و کیفیت نان آن تعداد محدود نیز چندان مطلوب نیست. ابزار‌فروشی نداریم و از بازار روز میوه هم خبری نیست. اینجا با این تعداد جمعیت، مانند یک شهرستان کوچک است و باید سازمان‌ها و ارگان‌ها بیشتر به آن توجه کنند. یکی دیگر از مشکلات محله ما، امنیت کم و فساد اخلاقی  است. 

تعدادی از مجتمع‌هایی بودند که چاه‌هایشان پر شده بود و فاضلاب بالا می‌زد و تبدیل به معضل شده بود

از سال‌94 تا 97 به‌دنبال آن بودیم که در این محدود، یک کانکس نیروی انتظامی راه‌اندازی شود اما پیگیری‌ها به نتیجه نرسید، در‌‌حالی‌که امنیت حق مردم اینجاست. در این محدوده، سگ‌گردانی زیاد دیده می‌شود و خیلی‌ها هر روز سگ‌هایشان را به بوستان می‌آورند. خریدو‌فروش مواد مخدر هم متأسفانه زیاد انجام می‌شود و همین باعث شده است بیشتر مردم نتوانند از بوستان‌ها بهره ببرند، در‌حالی‌که خانواده‌ها به‌ویژه کودکان به فضای بازی و تفریح نیاز دارند.

به نزدیک بوستان می‌رسیم؛ جز تعدادی جوان و بازنشسته، فرد دیگری را در بوستان نمی‌بینیم. قسمت بازی کودکان تاب و سرسره دارد. چند وسیله ورزشی هم در حاشیه بوستان نصب شده اما بدون‌استفاده مانده است.

پایانی خوش با همدلی ساکنان

اجرای طرح اگو برای خیابان‌های امیریه‌31 تا 37 هم داستان خودش را دارد؛ کار به جایی می‌رسد که تعدادی از ساکنان مجتمع‌ها جمع می‌شوند و با یک اتوبوس به شرکت آب و فاضلاب در بولوار فلسطین می‌روند و موضوع را پیگیری می‌کنند تا بالاخره  شرکت آب و فاضلاب با آستان قدس به تفاهم می‌رسند و مشکل ساکنان رفع می‌شود. 

آقای مهدوی می‌گوید: آستان قدس یک زمین معارض در انتهای خیابان شهیدآراسته‌5 داشت و برای اجرای طرح اگو، باید به سازمان آب و فاضلاب اجازه حفاری می‌داد. باران، امام‌رضا(ع)، امیرالمؤمنین(ع) و الزهرا(س)، تعدادی از مجتمع‌هایی بودند که چاه‌هایشان پر شده بود و فاضلاب بالا می‌زد و تبدیل به معضل شده بود؛ حتی در طبقات همکف و اول، فاضلاب وارد خانه‌ها می‌شد. 

یک روز اتوبوس گرفتیم و به شرکت آب و فاضلاب در بولوار فلسطین و آستان قدس رفتیم و موضوع را مطرح کردیم تا بعد‌از شش‌ماه، دو سازمان با هم به توافق رسیدند و انتهای خیابانشهید  آراسته‌5 برای گودبرداری باز شد. کار خیلی سختی بود، اما با همدلی و دلسوزی ساکنان به نتیجه رسید.

آقای مهدوی و بصیری معتقدند در این قسمت از الهیه، روابط همسایگی نسبت‌به سایر بخش‌ها بهتر است و ساکنان بلوک‌ها از حال یکدیگر باخبرند. آن‌ها می‌گویند که در‌مجموع، محله خوب و همدلی دارند و امیدوارند به‌زودی با همین همراهی و همدلی سایر مشکلات را رفع کنند و روزهای بهتری کنار هم داشته باشند.