
نخستین خلبانان شهید خراسانی که در صحن عتیق آرمیدند
جنگ تحمیلی دوازدهروزه و میدانداری پدافند نیروی هوایی ارتش و هوا فضای سپاه برای دفاع از کیان و تمامیت ارضی کشور و پیروزی درخشان آنها در برابر متجاوزان صهیونیست، روزهایی را به یاد ملت دلیر ایران آورد که در آن، اسلاف این سربازان رشید میهن، در نخستین روزهای هجوم ارتش بعثی عراق، مردانه ایستادند و با شجاعتی مثالزدنی، شگفتیهای بزرگ آفریدند.
روز یکم مهرماه سال ۱۳۵۹خورشیدی، ساعاتی بعد از هجوم سراسری رژیم صدام به مرزهای ایران، خلبانان تیزپرواز ارتش جمهوری اسلامی، با اجرای عملیاتی گسترده موسوم به «کمان۹۹» ضربههای کاری و عمیقی به نیروهای دشمن وارد کردند.
در این عملیات، دویست فروند هواپیمای ایرانی حضور داشت که ۱۴۰ فروند از آنها، از مرز گذشت و بخش اصلی عملیات را اجرا کرد. کمان۹۹، ضربشست فرزندان دلیر ایران به دشمنی بود که گمان میکرد ظرف چند هفته، تهران را اشغال خواهد کرد.
چنین واکنشی در جنگ تحمیلی دوازدهروزه نیز باعث شگفتی جهانیان شد؛ عملیات پدافند هوایی و سپس عملیات نیروی هوافضای سپاه پاسداران و ارتش، عرصه را چنان بر دشمن صهیونیستی تنگ کرد که چارهای جز تقاضای پایان جنگ نداشت. نیروهای مسلح ایران اسلامی، طی ۴۸ سال اخیر، همواره از میدانهای سخت، سرافراز و سربلند بیرون آمده و افتخارات فراوانی خلق کردهاند.
در هفته دفاعمقدس که یادآور آن مجاهدتها و از جانگذشتگیهاست، یادی از سلحشوران نامآوری که آسمان زیر پایشان بود و دشمن، ذلیلِ شجاعت و تهورشان، عین صواب است. در میان خلبانان دلیر ایران و حماسهسازان دوران دفاعمقدس، افرادی حضور داشتند که مفتخر به همسایگی و مجاورت سلطان سریرارتضاء، حضرت علیبنموسیالرضا (ع) بودند. خراسانیهایی که در همان نخستین روزهای جنگ، در کنار دیگر رزمندگان شجاعانه جنگیدند و برخی از آنها، در همان هفتههای نخست دفاع، شربت شهادت نوشیدند.
در این نوشتار به معرفی خلبانانی پرداختهایم که پیکر پاکشان در قطعهای از بهشت، در صحن عتیق (انقلاب) حرممطهررضوی به خاک سپرده شد؛ نخستین خلبانانی که در صحن عتیق آرمیدند.
خلبان علی خوشنیتکاریزبالا
شهید خلبان علی خوشنیت نخستین شهید دفاعمقدس است که در شهر مشهد تشییع شد و پیکرش در صحن عتیق آرام گرفت. شهید خوشنیت در فروردین ۱۳۲۸خورشیدی در تربتحیدریه متولد شد و هنگام شهادت ۳۱ساله بود. او در سال ۱۳۴۹خورشیدی وارد نیروی هوایی ارتش شد و در سال ۱۳۵۳خورشیدی دوره آموزشی پرواز با جنگندههای اف۵ را گذراند.
شهید خوشنیت یکی از شرکتکنندگان در عملیات کمان۹۹ بود. او بلافاصله بعد از شرکت در این عملیات پیروزمندانه، بدون استراحت در مأموریتهای گوناگون شرکت کرد و روز سوم مهرماه سال ۱۳۵۹خورشیدی، درحالیکه از عملیات بمباران نیروهای دشمن، حدفاصل مهران تا دهلران بازمیگشت، در نزدیکی دزفول هدف پدافند هوایی متجاوزان قرار گرفت و به شهادت رسید. پیکر او روز دهم مهرماه سال ۱۳۵۹خورشیدی در مشهد تشییع شد و هزاران نفر از مردم این شهر در آن شرکت کردند.
روزنامه خراسان روز ۱۱مهرماه در گزارشی تفصیلی، با عکس، به روایت مراسم تشییع پرداخت و نوشت: «روز گذشته جنازه شهید سرگرد خلبان علی خوشنیت که در درگیری با نیروهای عراقی شهید شده بود، با شکوه خاصی تشییع شد... ساعت۱۰ صبح روز گذشته تشییع جنازه سرگرد شهیدعلی خوشنیت از بیمارستان لشکر شروع و از خیابانهای بهار، میدان امامرضا (ع) و خیابان امامرضا (ع) عبور داده شد.
در عملیات «کمان۹۹»، دویست فروند هواپیمای ایرانی حضور داشت که ۱۴۰ فروند از آنها، از مرز گذشت
در این تشییع جنازه که با شکوه فراوان و در میان حلقههای گل برگزار شد، استاندار، حجتالاسلام هاشمینژاد، جمعی از روحانیان، سپاه پاسداران، نیروی هوایی و طبقات مختلف مردم شرکت کردند. مردم درحالیکه فریاد میزدند شهیدان زندهاند الله اکبر، به خون آغشتهاند الله اکبر، بهسوی حرم امامرضا (ع) حرکت و سپس در حرم امامرضا (ع) اجتماع کردند.
ابتدا آقای غفوریفرد، استاندار خراسان، سخنانی درباره مقام شهید ایراد کرد و پس از آن، حجتالاسلام هاشمینژاد پشت تریبون قرار گرفت و در گوشهای از سخنان خود گفت: صدام حسین خائن فکر میکرد که میتواند ارتش ایران را شکست دهد و لقمه چربی را برای خود با یک حمله به مرزهای ایران تهیه کند و بعد ژاندارم آمریکای جهانخوار در منطقه شود...
در این مراسم، خانواده شهید نیز شرکت کردند و جنازه سرگرد خلبان علی خوشنیت در مراسم باشکوهی در صحن عتیق حرم امامرضا (ع) به خاک سپرده شد.»
شهید خوشنیت، نخستین شهید دفاعمقدس بود که در مشهد تشییع شد.
خلبان عزیزالله جعفری
شهید خلبان عزیزالله جعفری یکی از توانمندترین خلبانان فانتوم در ایران بود. او فروردین ۱۳۳۱، در شهر نیشابور به دنیا آمد. شهید جعفری بعد از ورود به نیروی هوایی، در سال ۱۳۵۴خورشیدی دوره آموزشی پرواز با فانتوم را آغاز کرد و در سال ۱۳۵۶خورشیدی این دوره را با موفقیت به پایان رساند.
او با اوج گرفتن انقلاب اسلامی به آن پیوست و پس از پیروزی انقلاب، بهعنوان خلبانی شجاع در کردستان حضور یافت و نقشی مؤثر در سرکوب ضدانقلاب داشت. با آغاز جنگ تحمیلی، خلبان عزیزالله جعفری در ردیف نخستین خلبانانی قرار گرفت که برای عملیات کمان۹۹ برگزیده شدند.
شهید جعفری در نُهُم مهرماه سال ۱۳۵۹خورشیدی و بعد از عملیات موفقیتآمیز بمباران مواضع ارتش بعث در داخل خاک عراق، هنگام بازگشت هدف موشکهای پدافند هوایی دشمن قرار گرفت و به شهادت رسید. روزنامه خراسان، روز یازدهم مهرماه۱۳۵۹، گزارشی مبسوط از مراسم تشییع پیکر شهید جعفری منتشر کرد.
روزنامه خراسان در فرازی از این گزارش چنین نوشته بود: «ساعت ۱۰بامداد روز گذشته مراسم تشییعجنازه سروان خلبان عزیزالله جعفری، جمعی پایگاه هوایی دکتر شریعتی مشهد که در راه مبارزه با دشمنان انقلاب اسلامی ایران به درجه شهادت نائل آمده بود، در میان تأثر عمیق هزاران نفر از مردم مبارز و شهیدپرور مشهد از بیمارستان لشکر۷۷ خراسان تا صحن امامخمینی (ره) (رواق امامخمینی (ره) فعلی) تشییع و پس از انجام مراسم مذهبی در صحن عتیق و بارگاه ملکوتی حضرترضا (ع) به خاک سپرده شد....
جنازه آن شهید درحالیکه در پرچم جمهوری اسلامی ایران پیچیده شده بود، بر دوش افراد نیروی هوایی پایگاه شریعتی حمل شد و همه افراد شرکتکننده در این مراسم یکدل و یکزبان شعارهایی از قبیل: جعفری شهیدم/ خلبان رشیدم/ تا آخرین گلوله/ تا آخرین قطره خون/ راهت ادامه دارد.... آنچه که بیش از همهچیز قلب شرکتکنندگان مراسم را میآزرد و بر تأثر همگان میافزود، تاج گلی بود که از طرف همسر و کودک چهلروزه و شیرخوار خلبان شهید به حرکت درآمده بود.»
شهید جعفری، نخستین شهید پایگاه هوایی مشهد بود که در راه دفاع از وطن، در نخستین روزهای جنگ تحمیلی به شهادت رسید.
خلبان عباسعلی جاهدیزاده
خلبانان هوانیروز در نخستین روزهای جنگ تحمیلی با رژیم بعث، نقشی راهبردی در سازمان دفاعی کشور داشتند
شهید خلبان جاهدیزاده یکی از خلبانان شجاع هوانیروز بود، خلبان بالگرد شکاری «کبرا». او در سال ۱۳۳۲خورشیدی در مشهد به دنیا آمد و در بیستسالگی، وارد خدمت ارتش و هوانیروز شد و دوره خلبانی بالگرد کبرا را با موفقیت طی کرد.
خلبانان هوانیروز در نخستین روزهای جنگ تحمیلی با رژیم بعث، نقشی راهبردی و کمنظیر در سازمان دفاعی کشور داشتند؛ قدرت عملیاتی بالای بالگردهای کبرا، مهارت فوقالعاده خلبانان ایرانی و تقابل موفقیتآمیز آنها با تانکهای پرتعداد دشمن، کابوس دهشتناک متجاوزان بود.
شهید خلبان جاهدیزاده بین ۳۱ شهریور تا ۱۱ مهر ۱۳۵۹خورشیدی، پیوسته در مأموریت بود و گاه تا چندبار در روز، عملیات دفاعی انجام میداد تا مانع از پیشروی دشمن شود. حماسهای که او و یارانش در سرپل و کرخهنور آفریدند از حافظه تاریخی ایران پاکشدنی نیست.
شهید جاهدیزاده روز ۱۱ مهرماه سال ۱۳۵۹خورشیدی، درحالیکه با همرزمش، شهید نجاریان، برای جلوگیری از نفوذ تانکها به خطوط دفاعی رهسپار منطقه عملیاتی بود، در جنوب دزفول مورد هجوم پدافند هوایی دشمن قرار گرفت و به شهادت رسید. تشییع پیکر شهید جاهدیزاده روز ۱۴ مهرماه ۱۳۵۹خورشیدی انجام شد.
روزنامه خراسان روز بعد، ۱۵ مهرماه، گزارشی مفصل از مراسم تشییع منتشر کرد که در فرازی از آن آمده بود:
«جنازه عباس جاهدیزاده، ستوان دوم خلبان جمعی گردان هوانیروز اصفهان و خلبان هلیکوپتر شکاری کبری که در حوادث اخیر غرب کشور و تجاوزات بیشرمانه بعث عراق به خاک ایران به درجه رفیع شهادت نائل آمده بود، در میان شور بیشازاندازه گروه کثیری از طبقات مختلف مشهد و بر روی دوش پرسنل هوانیروز از محل مسجد آقاحسین بناها واقع در خیابان خسروی به طرف حرم مطهر امامهشتم حضرترضا (ع) حمل شد...
جنازه آن شهید درحالیکه در پرچم جمهوری اسلامی ایران پیچیده شده بود، در میان صفوف انبوه مردم از خیابانهای خسروی، خسروی نو و امامرضا (ع) گذشت و به صحن امام حمل و پس از انجام مراسم مذهبی در این محل به صحن عتیق، آرامگاه ابدی آن شهید منتقل و در کنار مرقد مطهر حضرترضا (ع) به خاک سپرده شد.»
شهید خلبان جاهدیزاده نخستین شهیدی بود که پیکر وی را از محل مسجد آقاحسین بناها تشییع کردند. این مسجد بعدها به معراج شهدا تبدیل شد و نامش را «مسجد شهدا» گذاشتند.
* این گزارش دوشنبه ۳۱ شهریورماه ۱۴۰۴ در شماره ۴۵۸۱ روزنامه شهرآرا صفحه تاریخ و هویت چاپ شده است.