مرحوم کوزهکنانی که یکی از تاجران بزرگ مشهدی در اواخر قاجاریه بهشمار میرفته، این خانه را در سال۱۲۷۰ هجریشمسی بنا کرده است.
از سال ۱۳۱۳ مردم مشهد بخش شرقی کوچه آخوندخراسانی ۷را کوچه پشت کنسولگری نامگذاری کردند و بخش غربی را در آخوند خراسانی ۸ کوچه خواجهروشنایی.
عباس شیخالاسلامفاضل، پنجمین نسل از خاندان جواهرچی است، کسی که جد بزرگش در دربار قاجار سازنده کمربندهای جواهرنشان بود و پدرش دانشمندی بود که به لقب «شیخالاسلام فاضل» مفتخر شد.
مهمترین ویژگی خانه تاریخی ناظران وسعت زیاد و قدمت آن است. از ویژگیهای بارز خانه تاریخی ناظران موقعیت قرارگیری آن در سایتی باارزش و راسته تاریخی بین عباسقلیخان تا خیابان نواب صفوی ۱۱ است.
فتحعلی شاه بهرسم سپاس از دوراندیشی اسماعیلخان، هموزنش به او طلا اهدا میکند. این سردار، طلاها را صرف ساختن سنگاب حرم رضوی میکند.
آجرهای نقشدار در نمای بنای خانه تاریخی پریشانی و شیوههای اجرای متنوع آنها، نشانگر ذوق سرشاری است که هنرمند معمار در اجرای ساختمان بهکار گرفته است
خانه اردکانیان دارای دو قسمت تابستاننشین در جنوب و زمستاننشین در شمال است. در قسمت زمستاننشین پهنای اتاقها کم است و علتش این است که آفتاب تا انتهای عمق اتاق نفوذ کند.