تماشای پرندگان مهاجر در تالاب کشف‌رود 
امیریه ۳۷ شهر چهار‌هزارنفری 
دختران گلشهر در جشنواره کشوری انجمن نجوم درخشیدند
وجیهه نوری می‌گوید: ما راه سختی رفتیم و دستمان خیلی خالی بود؛ مثلا گروهی در رقابت با ما بود که معلمشان تخصص اختر فیزیک داشت.
دختران موفق دبیرستان «مقتدری طوسی» فقط الگوی مدرسه خود نیستند؛ آن‌ها می‌توانند الگویی برای همه دانش‌آموزانی باشند که به‌خاطر نداشتن امکانات، خودشان را دست‌کم می‌گیرند. ماجرای وجیهه، قدسیه و محدثه از بهمن۱۴۰۰ در محله کم‌برخوردار شهید‌آوینی شروع و مهرماه امسال به رتبه اول کشوری در سومین جشنواره علمی، پژوهشی انجمن نجوم ختم شد. آن‌ها در این مدت، انجمن علمی نجوم را تشکیل دادند، از خواب و خوراکشان زدند و برای هدفشان جنگیدند تا این انجمن، از نظر علمی پربار و پرمایه باشد.
مسیر آنان همانند عبور از یک کهکشان ناشناخته بود و در انتها، همانند یک ستاره درخشیدند. کسب انجمن برتر دانش‌آموزی کشور برازنده این سه نوجوان است.
۳ دوست دوستدار علم
قدسیه اخلاقی، محدثه علوی و وجیهه نوری، دانش‌آموز سال دوازدهم رشته تجربی در مدرسه مقتدری‌طوسی هستند؛ سه رفیق صمیمی که سال دهم در همین دبیرستان با هم آشنا شدند و دوستی‌شان هم از انجمن علمی نجوم شکل گرفت. بهمن سال۱۴۰۰ این سه نفر تصمیم گرفتند به توصیه معلمشان انجمن نجوم مدرسه را افتتاح کنند؛ انجمنی که مسیر زندگی‌شان را به‌کلی تغییر داده است.
هرسه عاشق و فریفته فضا و کائنات هستند. قدسیه در‌این‌باره می‌گوید: از وقتی ده‌ساله بودم، این علاقه قوت گرفت. همیشه مستند‌های نجوم تلویزیون را دنبال می‌کردم. یادم است تلویزیون مستندی را ساعت۱۱ شب پخش می‌کرد و تا آن‌موقع بیدار می‌ماندم تا برنامه را نگاه کنم. برایم هیچ‌چیز جذاب‌تر از این مستند نبود.
محدثه هم سال‌ها رؤیای تحصیل در رشته هوا و فضا را داشته است، اما در حال حاضر علوم تجربی می‌خواند. او تصمیمش را گرفته است و می‌خواهد در دانشگاه وارد دانشکده علوم پزشکی شود. وجیهه هم در ادامه صحبت دوستانش می‌گوید: من، آشنایی چندانی با نجوم نداشتم، اما همیشه عاشق و فریفته ریاضی بودم و می‌خواهم در دانشگاه مهندسی بخوانم.
دنیای بی‌انتهای نجوم
محدثه درباره تصور اولیه‌شان از فعالیت انجمن می‌گوید: روز‌های اول فقط می‌دانستیم که قرار است گروهی ایجاد کنیم و اطلاعات عمومی دانش‌آموزان را درباره نجوم افزایش دهیم. دبیر فیزیک آن‌موقع پیشنهاد کرد که می‌توانیم در‌قالب همین گروه نجوم در مسابقات پژوهش‌سرای آموزش‌و‌پرورش نیز شرکت کنیم؛ مسابقاتی که از منطقه‌ای شروع می‌شود و به استانی و کشوری هم می‌رسد.
قدسیه هم ادامه می‌دهد: زمانی‌که تصمیم به ایجاد این انجمن گرفتیم، لازم بود اطلاعاتمان را افزایش دهیم و شروع به خواندن مطالب مرتبط با فضا کردیم. هرچه بیشتر خواندیم، بیشتر علاقه‌مند شدیم. تعداد و تنوع کتاب‌های فضا و نجوم زیاد است. علاوه‌بر‌این از فضای مجازی و کانال‌های معتبر در همین‌زمینه استفاده می‌کردیم و اخبار و تحلیل‌ها را دنبال می‌کردیم. سایت رسمی ناسا هم منبع اطلاعاتی خوبی بود.
آرایش زیبای اتاق نجوم
متأسفانه اتاق نجوم دیگر وجود ندارد تا آن را ببینیم. بچه‌ها، اما با حسرت از روز‌های خوب این اتاق می‌گویند و درباره تزئین آن توضیح می‌دهند. محدثه می‌گوید: برای تشکیل و اداره انجمن دانش‌آموزی نجوم، شیوه‌نامه‌ای وجود دارد؛ دو شرط داشت که یکی داشتن اتاقی برای انجمن در مدرسه و دیگری کانالی در فضای مجازی داخلی کشور است.
وقتی اتاق را تحویل گرفتیم، می‌خواستیم افلاک‌نمایی درست کنیم و موقعیت ستاره‌ها را به تماشاچیان نشان دهیم، اما شرایط و امکانات نداشتیم و به همین دلیل اتاق نجوم ما به کلاس آموزشی تبدیل شد. در کانال انجمن نیز اطلاعات خودمان یا مطالب علمی و اخبار روز فضا را بارگذاری می‌کردیم. قسمتی از اتاق هم به ماکت‌های موشک، فضاپیما و سیارات اختصاص داشت.
وجیهه هم درباره این اتاق می‌گوید: روی دیوار‌های آن، پوستر‌های مختلفی نصب کرده بودیم؛ مثلا یکی از پوستر‌ها چرخه تشکیل سیاه‌چاله بود یا پوستر دیگر درباره بیگ‌بنگ (انفجار بزرگ) بود. در پوستر‌های دیگر، مفاهیم پایه نجوم و ستاره‌شناسی را توضیح داده بودیم. پوستری درباره موقعیت سیارات منظومه شمسی نصب کرده بودیم؛ قفسه‌ای هم برای کتاب‌های مرتبط با نجوم داشتیم که به‌سختی آن را فراهم کرده بودیم.
جایزه ۱۰ هزار تومانی مسابقات
در فضای مجازی هم گروهی داشتند که نکات آموزشی بیان می‌شد و گاهی هم چالش‌های مربوط‌به اطلاعات نجوم در آن ارائه می‌شد؛ جایزه‌اش هم کد شارژ ۱۰هزار‌تومانی بوده است. هزینه جایزه‌ها را هم این دانش‌آموزان از جیب خودشان پرداخت می‌کردند.
وجیهه از روز‌های سخت افزایش عضوگیری گروهشان در شبکه شاد می‌گوید: برای افزایش اعضای گروه خیلی تلاش می‌کردیم. متأسفانه در ایران، علاقه به نجوم در دانش‌آموزان زیاد نیست و گروه‌هایی با این موضوع، زیاد عضو ندارند. مسابقات مختلفی مثلا درباره شهاب‌سنگ یا سیاه‌چاله‌ها برگزار یا گاهی در گروه نظرسنجی می‌کردیم. البته همه مسابقات مجازی نبود و گاهی در همین مدرسه و اتاق نجوم هم مسابقاتی برگزار می‌کردیم.
تجربه رصد ماه با تلسکوپ
کار در انجمن نجوم حسابی این سه نفر را سر ذوق آورده بود. به خاطر انجمن مجبور بودند اطلاعات خود را هرروز بیشتر و به‌روز کنند. محدثه درباره حضورشان در مجموعه انگاریوم دانشگاه فردوسی و مصاحبه با مسئول آن می‌گوید: چندباری به مجموعه انگاریوم رفتیم و با آقای طباطبایی، مسئول آنجا، گفتگو کردیم.
او درباره روند کاری آنجا و برنامه‌های آموزشی مجموعه‌شان توضیح داد. حتی یک نوبت، ماه را رصد کردیم که تجربه فوق‌العاده‌ای بود. چندباری هم به محل رصدخانه آستان قدس رضوی رفتیم که در دبیرستانی پسرانه واقع بود. همه این بازدید‌ها را به‌صورت زنده در گروه اطلاع‌رسانی می‌کردیم تا اعضا هم از آن استفاده کنند. علاوه‌بر این عکس و فیلم هم بارگذاری می‌کردیم. خوشبختانه خانواده‌های این سه‌دانش‌آموز در فعالیت‌های انجمن یار و همراهشان بودند و حتی چند نوبت، مادر محدثه آن‌ها را به رصدخانه برده است.
گروهی که در اوج پاک شد
آن‌ها در اوج فعالیتشان به حدود هزار عضو فعال در گروه مجازی انجمن رسیدند، اما با یک بد‌بیاری ساده، گروه از دست رفت. گروه را مدیر مدرسه خانم جمالی ایجاد کرده بود، اما به‌دلیل اختلالی در نرم‌افزار شاد او از برنامه حذف شد و متعاقب آن، همه گروه‌هایی که او ایجاده کرده بود، نیز پاک شد. این‌طور شد که مجبور شدند از ابتدا شروع کنند.
درباره علت اینکه چرا گروه از بین رفته، حرف و حدیث زیاد است؛ شاید به این‌دلیل که همان موقع ابلاغیه‌ای صادر شد و از فعالیت گروه‌هایی که دانش‌آموزان دختر و پسر در آن فعالیت داشتند، ممانعت شد. به‌هر‌صورت تنها شانسی که آوردند، این بود که پی‌دی‌اف مورد‌نیاز برای شرکت در جشنواره را پیش از این حاضر کرده بودند.
بعد از این اتفاق، گروه به کانال تغییر پیدا کرد و همه‌چیز دوباره از ابتدا آغاز شد. تا زمان مسابقه پژوهش‌سرا‌ها در اردیبهشت سال بعد کارشان را ادامه دادند، اما با پایان مسابقه هم به‌دلیل علاقه کانال را کنار نگذاشتند. قدسیه می‌گوید: اطلاعات ارزشمندی داخل گروه بود که بسیاری از آن‌ها برای همیشه از دست رفت. با اینکه ناراحت بودیم، ناامید نشدیم.
بیدار‌خوابی‌های گروهی
این یک قانون است؛ موفقیت اتفاقی نیست، به‌ویژه که دانش‌آموز مدرسه‌ای دولتی در محله‌ای کم‌برخوردار باشی. این سه دختر نوجوان هم زحمت بسیار کشیده‌اند؛ از بیدار‌خوابی‌ها‌یشان برای تهیه محتوا و کلیپ بگیر تا تقسیم‌بندی سخت زمان بین درس، مدرسه و فعالیت‌های علمی و پژوهشی. حتی گاهی وقتی مشغول مکالمه و مشورت گروهی از راه دور در شبکه‌های مجازی بودند، یکی‌شان ناخودآگاه خواب می‌رفته است و آن دو نفر دیگر کار را دنبال می‌کرده‌اند.
کارشان خیلی فشرده بوده است، چون کنار درس، مدرسه و تکالیف باید کار انجمن را هم پیش می‌بردند. قدسیه می‌گوید: کلاس‌ها به‌دلیل شیوع کرونا، مجازی و در سامانه شاد برگزار می‌شد. اما هرروز صبح به کتابخانه مدرسه می‌آمدیم تا فعالیت‌های انجمن را پیش ببریم. کرونا هم به‌نوعی مانع‌از فعالیت‌هایمان شد، و‌گرنه خیلی بیشتر از این‌ها پیش می‌رفتیم.
در فرایند کار بار‌ها ناامید شدند. وجیهه می‌گوید: ابتدای سال۱۴۰۱ بعد‌از تعطیلات به ماه رمضان رسیدیم و زمان‌بندی و انرژی‌مان خیلی کم بود؛ به‌طوری‌که از ادامه کار و شرکت در جشنواره پشیمان شده بودیم.
محدثه هم صحبت دوستش را تأیید می‌کند و می‌گوید: در آن مدت امتحان‌های زیادی داشتیم و انگار همه کار‌ها سرمان ریخته بود.
برتری در منطقه و استان
در‌نهایت زمان مسابقات پژوهش‌سرا‌ها فرارسید. شرکت در مسابقه با دو شرط امکان‌پذیر بوده است؛ یکی ارائه پی‌دی‌اف و دیگری ساخت کلیپی سه‌دقیقه‌ای از فعالیت‌ها. قدسیه می‌گوید: پی‌دی‌اف باید ماحصل فعالیت‌های انجمن در طول سال تحصیلی را شامل می‌شد. بعضی گروه‌ها تنها با چند‌هفته فعالیت در مسابقات شرکت کرده بودند و به‌همین‌دلیل امتیاز خوبی نگرفتند. باید یک کلیپ سه‌دقیقه‌ای هم از انجمن ارائه می‌کردیم. آن کلیپ را درباره فعالیت‌های اتاق نجوم مدرسه تهیه کردیم.
محدثه می‌گوید: مرحله داوری ابتدا منطقه‌ای بود که در آن اول شدیم. بعد از آن باید برای استانی آزمون می‌دادیم که سؤالات آن از کتاب نجوم به زبان ساده برای متوسطه دوم انتخاب شده بود. آنجا هم موفق شدیم و در مرحله استانی هم خبر رسید که به‌عنوان انجمن برتر شناخته شده‌ایم.
خودمان را دست‌کم گرفتیم
جشنواره پژوهش‌سرا‌های آموزش‌و‌پرورش کشور در یازده‌رشته برگزار می‌شود و یکی از آن‌ها نجوم است که چند گرایش دارد و انجمن علمی نجوم یکی از مسابقات این بخش است. بچه‌ها تا ابتدای سال تحصیلی در مهرماه انتظار نتیجه اعلام نتایج کشوری را کشیده بودند. آن‌طور که روایت می‌کنند، انتظار نداشتند که در سطح کشوری مقام بیاورند.
قدسیه می‌گوید: کار بقیه کانال‌های انجمن علمی نجوم در سراسر کشور را در سامانه شاد می‌دیدم و مثلا چند انجمن از تهران و شهر‌های دیگر با فعالیت خوب داشتیم؛ طوری شده بود که کار خودمان را دست‌کم می‌گرفتیم.
محدثه هم می‌گوید: خیلی از کانال‌ها عضوهایشان را با هم مبادله کرده بودند، در‌صورتی‌که هرکه عضو گروه و کانال ما بود، واقعا عضو شده بود. ما داخل کانال تبلیغات نداشتیم و جایی هم تبلیغ نکردیم.
تونل شادی مدرسه
وجیهه اولین کسی بوده است که متوجه شده انجمن آن‌ها انجمن علمی برتر کشور شده‌است. همان‌جا در خانه، شادی و خوشحالی‌اش را ابراز می‌کند، سپس به قدسیه و محدثه خبر می‌دهد و همگی با هم به کافی‌شاپی در گلشهر می‌روند و این پیروزی را کنار هم جشن می‌گیرند.
او می‌گوید: ما راه سختی رفتیم و دستمان خیلی خالی بود؛ مثلا گروهی در رقابت با ما بود که معلمشان تخصص اختر فیزیک داشت. آن گروه آن‌قدر کارگاه و وبینار تخصصی گذاشته بود که ما کلا از رقابت با آن‌ها ناامید بودیم. البته بیشتر این فعالیت‌ها را دبیرشان انجام می‌داد، اما در گروه ما همه کار‌ها بر‌عهده خودمان بود.
بعد‌از کسب این افتخار، مدرسه و خانم جمالی حسابی برای آن‌ها سنگ تمام گذاشت. محدثه از روز تحصیلی پس از اعلام نتایج می‌گوید که چطور شادی‌شان را با هم مدرسه‌ای‌هایشان قسمت کردند. او می‌گوید: ما سه نفر را در کلاس نگه داشتند و بقیه بیرون رفتند، بعد ما را صدا زدند و به حیاط مدرسه رفتیم. آنجا دختر‌ها تونل شادی درست کردند و با تشویق از میان دست‌زدن‌ها و فشفشه و برف شادی رد شدیم. مادرهایمان هم به مدرسه آمده بودند و حسابی خوش گذشت.
وجیهه درباره اتفاقات پس‌از برتری کشور می‌گوید: پیش از اعلام نتایج، خانواده‌ها هم به‌نوعی کارمان را دست‌کم می‌گرفتند، اما بعد‌از برتر‌شدن، در مدرسه و خانه عزت و احترام بیشتری پیدا کردیم.
بچه‌های با‌استعداد و پرتلاش
نسرین جمالی ۲۲سال سابقه خدمت در آموزش‌و‌پرورش دارد. او کارش را با دبیری فیزیک دبیرستان آغاز کرد و در حال حاضر مدیر مدرسه مقتدری‌طوسی در محله شهید آوینی است. جمالی درباره دانش‌آموزان این مدرسه می‌گوید: اینجا را دوست دارم به‌خاطر بچه‌های پرتلاش و با‌استعدادش. خواسته ما موفقیت بچه‌هاست؛ به‌همین‌دلیل هرچه در توان داشتیم، گذاشتیم تا بستر مناسبی برای رشد دانش‌آموزان فراهم شود. چشم‌انداز ما این بود که این مدرسه از لحاظ علمی و پژوهشی به جایگاه بالایی دست پیدا کند که شکر خدا محقق شده است.
فضاسازی انگیزشی دبیرستان
به نظر او فضاسازی محیط دبیرستان در انگیزه و پیشرفت دانش‌آموزان تأثیر بسزایی دارد. جمالی می‌گوید: اینکه افتخارات کسب‌شده توسط دانش‌آموزان روی در و دیوار مدرسه ذکر و نامشان نوشته شود، برای دیگران انگیزه و الگو ایجاد می‌کند. در این سال‌ها ما از همین مدرسه دولتی قبولی پزشکی، داروسازی و دندان‌پزشکی در رشته علوم تجربی داشتهایم. جز این همین امسال، بین دانش‌آموزان علوم انسانی هم در رشته حقوق دانشگاه فردوسی قبولی داشتهایم.
او می‌افزاید: مدرسه ما در حال حاضر پژوهش‌محور است. به‌عنوان مدیر مدرسه مرتب در جلسات شورای دبیران شرکت می‌کنم و از همکارانم می‌خواهم دانش‌آموزان را به فعالیت‌های پژوهشی بیشتر و خارج از کتب درسی سوق دهند. کسب مقام اول کشور در انجمن دانش‌آموزی نجوم توسط دخترانم، ماحصل همین نگاه و حمایت همکاران است.
* این گزارش دوشنبه ۱۵ آبان‌ماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۵۳ شهرآرامحله منطقه ۵ و ۶ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
