محله خیرآباد؛ یادگار مزرعه خیرآباد در محل اسپریزی

تاریخچه

گرچه خیرآباد مزرعه‌ای قدیمی است که در وقف‌نامه میرزا محسن رضوی (داماد شاه‌عباس اول) در سال ۱۰۵۵ قمری از آن نام برده شده است، محله خیرآباد کنونی در محل این مزرعه قدیمی قرار ندارد. بنا به کتاب «جغرافیای تاریخی شهر مشهد»، روستای خیرآباد که در دهه ۵۰ به شهر مشهد پیوست، در خیابان رسالت ۱۸ قرار دارد که اکنون جزو محله فاطمیه و در همسایگی محله خیرآباد است. گفتنی است تا سال ۱۳۹۹ محله خیرآباد نیز جزئی از محله فاطمیه بود، اما از این سال به صورت محله‌ای مجزا تفکیک شد.

در محل کنونی محله خیرآباد مزرعه‌ای قرار داشته است که در اسنادی مانند وقف‌نامه مزرعه محراب‌خان و همچنین طومار عضدالملک از آن به‌نام «اسپریزی» یاد شده است، اما عموم مردم آن را «سیبیسی» یا «سویسی» می‌خوانند. بنا به کتاب «جغرافیای تاریخی شهر مشهد»، نوشته مهدی سیدی، محل قدیم اسفریزی یا سویسی اینک در داخل خیابان المهدی واقع در سمت چپ بولوار طبرسی است. این روستا در دهه ۵۰ به شهر مشهد پیوسته است. 

بافت

محله خیرآباد جزو محلات کوچک، اما پرتراکم مشهد است. این محله ۷۸ هکتار وسعت دارد و در هر هکتار آن ۲۱۱ نفر سکونت دارند. کاربری‌های عمده محله را می‌توان به‌صورت پهنه‌های مسکونی، تجاری، آموزشی و ورزشی معرفی کرد.

گرچه بافت جمعیتی محله خیرآباد جوان است، نرخ باسوادی در این محله ۸۹ درصد است که نسبت به بسیاری از محلات مشهد کمتر است. بیشتر ساکنان این محله اصالتا اهل روستا‌های جاده کلات و همچنین شهر‌های نزدیک به مشهد مثل نیشابور هستند.

بیشتر بلوک‌های مسکونی محله خیرآباد قطعات ۱۰۰ تا ۲۵۰ مترمربعی، در یک و دوطبقه هستند، اما مرتفع‌سازی نیز در بخش مرکزی محله آغاز شده است.

دسترسی

محله خیرآباد از جهت شرق و جنوب در بولوار طبرسی به ایستگاه نبوت و مفتح خط ۲ قطارشهری مشهد دسترسی دارد. همچنین خودرو‌های شخصی از طریق بولوار‌های طبرسی، رسالت و مقداد می‌توانند به مرکز شهر بروند. خطوط اتوبوس محله خیرآباد در خیابان‌های اصلی آن قرار دارد. بااین‌حال، به‌دلیل کوچکی محله، دسترسی به ایستگاه‌ها دشوار نیست. از هر نقطه محله خیرآباد به‌طور میانگین ۱۹۰ متر تا ایستگاه اتوبوس راه است.

امکانات فرهنگی و رفاهی

• راسته تجاری خیابان شیخ صدوق پاتوق فروش مبل و لوازم چوبی است و مخاطبانی از سراسر شهر دارد.
• راسته خیابان مقداد پاتوق مغازه‌های خدمات خودرویی است.
• راسته خیابان طبرسی در محله خیرآباد پاتوق فروش موبایل و لوازم جانبی آن است.
• در داخل محله به‌ویژه خیابان رسالت مغازه‌های متنوعی وجود دارد که نیاز‌های روزمره اهالی را برطرف می‌کند.
• سه مجموعه ورزشی بزرگ مهندس مشکی، قدس و مسجد امام‌زمان (عج) در محله خیرآباد قرار دارد که باتوجه‌به وسعت کم محله سرانه ورزشی مطلوبی برای این محله محسوب می‌شود.
• مدرسه علمیه حضرت مهدی (عج) در محله خیرآباد قرار دارد. این محله همچنین چهار دبستان و یک درمانگاه دارد.
• محله خیرآباد جزو محلات مذهبی مشهد است و ۱۰ مسجد دارد.
• در محله خیرآباد ایستگاه آتش‌نشانی و کلانتری وجود ندارد.

حدود جغرافیایی

محله خیرآباد شکلی مثلثی دارد و در شمال‌شرق مشهد قرار دارد. این محله از سمت شرق به بولوار طبرسی جنوبی، از شمال به بولوار گاز از غرب به بولوار رسالت و از جنوب به بولوار مجلسی محدود می‌شود.

محله‌های ایثار، طلاب، رسالت، فاطمیه و راه‌آهن در همسایگی محله خیرآباد قرار دارند.