محله شهید مطهری؛ یادگار مزرعه نکاح

تاریخچه

روستا و مزرعه تاریخی نکاح که نام آن از قرن یازدهم قمری در وقف‌نامه‌ها آمده است، در محله شهید مطهری امروزی قرار دارد. بنا به کتاب جغرافیای تاریخی شهر مشهد، میرزا ابراهیم رضوی سال ۱۰۳۸ هجری قمری مزرعه نکاح را وقف فرزندان پسر و سادات رضوی شهر مشهد کرده است.

روستای بزرگ نکاح نیز که ۷۰ هکتار آن به سادات رضوی تعلّق دارد، از حدود سال ۱۳۴۵ خورشیدی به تدریج ضمیمة مشهد شده است. محل روستای پیشین نکاح اکنون داخل عبدالمطلب ۲۲، با نام خیابان نکاح، قرار گرفته است.

یکی دیگر از مکان‌های هویت‌داری که در محله شهید مطهری قرار دارد مزار «شمس‌الدین میرکاریزی»، یکی از میراب‌های معروف مشهد در دوره تیموری، است.  

مزار او در قبرستان میرکاریز بوده که اکنون به پارکی در خیابان حجت (بین حجت ۱۷ و ۲۱) تبدیل شده است. در گذشته مردم بر سر مزار او «اوماج کماج» خیرات می‌کردند. اکنون مردم محلی هنوز به یاد قدیم به «بوستان طراوت» که قبر شمس‌الدین میرکاریزی قرار دارد «پارک اوماج کماج» می‌گویند.

گفتنی است خیابان شهید مطهری شمالی که در حد شرقی محله شهید مطهری قرار گرفته است، پیش از انقلاب خیابان شاهرخ شمالی نام داشت. نام شهید مطهری برگرفته از معلم گرانقدر انقلاب اسلامی، شهید مرتضی مطهری است.

بافت

محله شهید مطهری ۱۶۵ هکتار وسعت دارد و در هر هکتار آن ۲۵۷ نفر سکونت دارند. این محله پنجمین محله شلوغ مشهد است. جوانان ۲۵ تا ۴۰ ساله و همچنین کودکان زیر ۹ سال بیشترین گروه سنی محله شهید مطهری را تشکیل می‌دهند که بیانگر جوانی و پویایی محله است.

۸۲ درصد مساحت محله را خانه‌های مسکونی تشکیل می‌دهند و بعد از آن واحد‌های تجاری و آموزشی قرار دارند. محله شهید مطهری یکی از محلات مذهبی و سنتی مشهد است. هر چند هنوز خانه‌های ویلایی یک و دو طبقه بسیاری در محله شهید مطهری وجود دارند، اما آپارتمان‌های ۴ و ۵ طبقه در حال پیشی‌گرفتن هستند.

دسترسی

محله شهید مطهری به خطوط مترو دسترسی ندارد، اما این محله در بافت مرکزی مشهد قرار دارد و ارتباط از آن به سایر نقاط شهر آسان است. پراکندگی خطوط اتوبوس در این محله نسبتا خوب است. از هر نقطه محله به طور میانگین تا ایستگاه اتوبوس ۱۶۲ متر راه است.

امکانات رفاهی، فرهنگی و تفریحی

• راسته بولوار حرعاملی در محدوده محله شهید مطهری، پاتوق مجتمع‌های تعمیرگاهی مشهد است.
• خیابان حرعاملی ۴۵، مرکز فروش لباس احرام در مشهد است، چنانکه برخی از مشهدی‌ها و کسبه نیز این کوچه را به نام خیابان لباس احرام می‌شناسند.
• بنیاد پیشگیری از بیماری‌های ژنتیک در این محله قرار دارد.
• محله شهید مطهری بافتی مذهبی دارد و ۱۴ مسجد در این محله وجود دارد. مسجد ابوالفضلی‌ها در خیابان نکاح ۷ یکی از مساجد قدیمی مشهد است که یک قرن قدمت دارد.
• محله شهید مطهری ۳ درمانگاه و ۵ دبستان دارد.
• قبرستان ارامنه مشهد یکی از جاذبه‌های گردشگری محله شهید مطهری است. 

حدود جغرافیایی

محله شهید مطهری شکلی مستطیلی دارد و از شمال شرق به بولوار عبدالمطلب، از شمال غرب به بولوار ابوطالب و از جنوب غرب به خیابان حرعاملی و از جنوب شرق به بولوار مطهری شمالی می‌رسد. بولوار شهید کریمی یکی از خیابان‌های اصلی این محله است. محله‌های شهید هنرور، حضرت ابوطالب، عامل، حسین‌باشی و آیت‌الله عبادی در همسایگی محله شهید مطهری قرار دارند.