المان‌های نورورزی منطقه 9؛ بهارانه‌هایی برای تمام فصول

در سال‌های گذشته بعضی المان‌ها در طرح‌های استقبال از بهار، آنچنان خوب در یک میدان یا خیابان جانمایی شدند که بعد از مدتی مردم آن‌ها را بخشی از هویت خیابان و محله دانستند. برخی از این نمادها حس نوستالژیک و خاطره‌انگیز دارند و بعضی دیگر از نظر معنا و مفهوم و یا جلوه بصری در خاطر مردم ماندگار می‌شوند. 

در منطقه9 از این دست المان‌ها در سال‌های اخیر کم نبوده‌اند. مثال بارزش هم المان «شهدای غواص» در بولوار هاشمیه است. این نماد در استقبال از بهار سال95 توسط محراب اسدخانی ساخته شد و در بولوار هاشمیه جای گرفت، اما حتی با تبدیل میدان شهدای غواص به چهارراه، باز هم در همین بولوار ماندگار شد و فقط یک تقاطع بالاتر در میدان پیروزی قرار گرفت. 

یادمان «شهدای انرژی» ساخته فرید رجب‌زاده نیز مثال دیگری است که در نوروز95 مهمان منطقه ما شد و پس از آن هم به دانشگاه فردوسی منتقل شد. در این گزارش نگاهی به برخی از این المان‌ها انداختیم.

فرهنگ‌سازی با المان‌ها

اسفند95 در طرح استقبال از بهار سال96 المان «با دوچرخه تا آسمان» که کار مشترک نوید فلاحت و سمیه سریری بود در بولوار وکیل‌آباد بر دیوار پل زیرگذر خودرو از سمت دانشگاه فردوسی به سمت ملک‌آباد جای گرفت. به این ترتیب از آن سال، این المان برای سرنشینان خودروهای عبوری در زمینه استفاده از دوچرخه فرهنگ‌سازی می‌کند.

در استقبال از نوروز 97 «گردونه» سخا سارنگ که زیر پل میدان تلویزیون به سمت بزرگراه کلانتری کار شد از آن دست المان‌هایی بود که هنوز زیر این میدان نظر رهگذران را به خود جلب می‌کند. دراین سال نمادهای زیادی مهمان منطقه ما شدند اما تعداد اندکی ماندگار شدند. دیوارنگاری‌ها از آن دست نمادهای ماندگارند که معمولا عمر طولانی‌تری دارند. در نوروز97 دیوارنگاری «باغ بهار» که طرحی زیبا از سارا دستمالچیان بود روی دیوار بولوار هاشمیه حدفاصل هاشمیه9 و 11 نقش بست.

دیوارنگاری‌هایی که روایت داستانی داشتند

نوروز98 علاوه بر المان‌های رنگارنگ و متنوع، تعداد دیوارنگاری‌ها بیشتر شد و دیوارهای منطقه با هنرنمایی طراحان و هنرمندان با انواع گل‌ها، داستان‌ها و روایات کهن آراسته شدند. دیوارنگاری «برگی از توس» با روایت داستانی از شاهنامه بر دیوار خیابان سرافرازان6 طراحی شد. این‌کار حاصل تلاش پویا نعمتی، سینا نعمتی، طیبه کردستانی و مهناز میریه شفق بود. «روایت سیاوش» هم بر دیوار دیگری از خیابان وسیع سرافرازان6 نقش بست. 

روایت سیاوش را جعفر پاکروان طراحی کرد. «میدانگاه» اثر دیگری بود که توسط بهاره قادری و نفیسه خوش‌اندام در تقاطع بولوار پیروزی و شهید صیاد شیرازی ماندگار شد. این تقاطع که دیوارهای بزرگ و در معرض دید دارد میزبان اثر دیگری نیز بود. 

دیوارنگاری‌ها از آن دست نمادهای ماندگارند که معمولا عمر طولانی‌تری دارند

نسیم نوروزی، فرزانه رضاپور و مهناز آشورزاده بر بال خیال را در این تقاطع طراحی کردند. «مشاهیر» هم اثر دیگری بود که در این بهار به نرده‌های بزرگراه شهید کلانتری جلوه خاصی بخشید. مشاهیر حاصل تلاش احسان پیمانی‌زاد و سید حامد راجی است. «پویش بهاری» لیلا دلفان هم در خیابان پیروزی 87 همچنان ماندگار شده است.

استقبال از بهار کرونایی

برای استقبال از بهار99 طرح‌های زیبایی ارائه شد. در میان طرح‌های بسیاری که اسفندماه 98 برای نوروز99  اکران و در منطقه معرفی شدند تعدادی برای همیشه ماندگار شدند تا بعد از قرنطینه و تعطیلات کرونایی هم مردم از دیدن آن‌ها لذت ببرند. شاید در جای اولیه‌شان باقی نماندند اما بعد از جابه‌جایی هم در منطقه9 جانمایی شدند. 

طرح‌هایی مانند معنویت، چراغ خرد و دعای باران در جای خود نشسته‌اند. «معنویت» را محمد خوانساری در میدان شهید جوان کار کرد و «چراغ خرد» را میترا ماکویی در ایستگاه اتوبوس قبل از میدان هشتم شهریور ساخت؛ ایستگاه اتوبوسی که درست قبل از کتابخانه مرکزی قرار گرفته و نصب این المان تناسب خوبی با این فضا دارد. 

علی غلامی طراح «دعای باران» است که در میدان هنرستان همچنان پابرجاست. معصومه رمضانی «مشهد منظومه صلح» را طراحی کرد، این المان پس از اکران در منطقه به دانشگاه فردوسی اهدا شد. «موش موشک» که کاری از نجمه سرپرست بود غیر از اینکه در بولوار فکوری ماندگار شده تعدادی از موش‌هایش هم میهمان کوه پارک شده و در کنار دیگر المان‌های این پارک تفریحی‌گردشگری قرار گرفته است. 

«آخرین گیاه» هم که کار رضا براتی خسروی و رضا مختاری بود و در میدان هشتم شهریور اکران شد، پس از دو سال به کانون چهارم کوه پارک منتقل شد تا در منظر دید گردشگران و کوهنوردان باشد. در بهار99 دیوارنگاری «نبرد اسفندیار» کار هاشم ایرانی بر دیواری بین خیابان فکوری 39 و 41 نقش بست و همچنین «رویش» با طراحی فاطمه میریعقوب‌زاده بر دیواری از ابتدای هفت‌تیر تا میدان اول قرار گرفت.

دیوارنگاری‌ها از المان‌ها پیشی گرفتند

با شیوع کرونا اقبال طراحان بیشتر به سمت دیوارنگاری رفت تا نقش گل‌های بهاری را ماندگارتر کنند. هرچند المان‌های «بیلی که یک عمر درخت کاشت» ساخته اسماعیل رزاقی که در ورودی بوستان زندگی کوه پارک نصب شد، «سده 14» کار مهدی درویشی در میدان کوثر و «آب و حیاط» کار شهریار جنگجو در میدان هفت‌تیر از المان‌های ماندگار و جذاب منطقه در بهار 1400 بودند اما دیوارنگاری‌ها کفه ترازو را به سمت خود چرخاندند. 

«بهار» کار نرگس صدری‌زاده بر دیوار پیروزی69 نقش بست. «تابستان و پاییز» اثر جعفر پاکروان در دلاوران28 طراحی شد.  «عکس یادگاری» نفیسه خوش اندام در پیروزی81 نقش بست. «رخت طبیعت» کار عفت فروزنده نیز دیوار پیروزی84 را بهاری کرد. عفت فروزنده، «طبیعت» را نیز بر دیوار ارغوان17 طراحی کرد. «گنجینه» کار عاطفه صفی‌زاده نیز در بولوار شهرستانی روبه‌روی پارک جنگلی چهل بوستان طراحی شد.

المانی برای زندگی آپارتمان‌نشینی

محمد خوانساری طراح المان «معنویت» که در میدان شهید جوان جانمایی شده، برای ساخت این اثر، بیش از چهار ماه زمان گذاشته است. او درباره اثرش توضیح داده است: برای نشان دادن معماری باسابقه ایران طاق را انتخاب کردم که همواره نماد و تداعی‌کننده حرم و مکان‌های مقدس برای دعا و عبادت بوده است. همچنین از قوطی‌های فلزی به عنوان نماد معماری مدرن در طراحی این المان استفاده کردم. 

رضا براتی هم نقاش و مجسمه‌ساز تجربی، طراح «آخرین گیاه» است که بعد از اکران در هفت تیر به کوه پارک منتقل شده است. او درباره المان گفته است: در طراحی این اثر قصد داشتم به موضوع فراموش‌شده طبیعت و جایگزین شدن آپارتمان‌ها اشاره کنم. بوته ضعیفی که فردی در میان آپارتمان‌های سربه فلک کشیده در حال نجات آن است بهترین تداعی‌کننده برای این موضوع مهم و حیاتی است.