
نفیسترین اثر خطی موجود در گنجینه کتابخانه آستان قدس که نسخه ۷۶۸ ساله نهجالبلاغه بود، به نمایش عمومی درآمد. این کتاب که یکی از نسخ نوشتهشده محمدبنحسین برهان نظامی و دارای ارزش بسیار زیادی است، در هفتادوپنجمین برنامه سهشنبههای علمیفرهنگی سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی رونمایی شد.
در همین رابطه سیدرضا صداقتحسینی، کارشناس نسخ خطی، در تشریح ابعاد مختلف این نسخه کهن گفت: این نسخه در تاریخ سهشنبه ۲۴ ذیحجه ۶۷۴ به خط نسخ مشکول توسط محمدبنحسین برهان نظامی کتابت شده و یکی از نسخ بسیار نفیس موجود در گنجینه نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی است.
او کاملبودن را یکی از ویژگیهای ممتاز نسخه رونماییشده از نهجالبلاغه ذکر کرد و گفت: این نسخه دارای ۱۳۲برگ و در قطع وزیری بزرگ است که به شماره۲۰۸۴ در این مرکز به ثبت رسیده است.
صداقتحسینی درباره ویژگیهای این اثر تاریخی ارزشمند افزود: نداشتن افتادگی در عبارات این نسخه را میتوان یکی از امتیازات اثر برشمرد. همچنین به لحاظ تاریخ کتابت، این اثر دومین نسخه قدیمی تاریخدار نهجالبلاغه در آستان قدس رضوی و یکی از نسخههای ارزشمند موجود در کتابخانههای ایران محسوب میشود.
این کارشناس نسخ خطی بهرهمند بودن کاتب این نسخه از علم و دانش را امتیاز دیگر این نسخه بیان کرد و گفت: کاتب نسخه از علمای وقت بوده و در این نسخه در ضبط صحیح واژگان و عبارات کتاب نهایت دقت بهکار رفته است.
صداقتحسینی با بیان اینکه حواشی توضیحی، دیگر ویژگی خاص این نسخه است، افزود: کاتب برخی از عبارات و واژگان مشکل و پیچیده را در حاشیه یا زیر آنها شرح داده است تا به فهم بهتر مطالب به مخاطبان کمک کند.
حجتالاسلاموالمسلمین قیسعطار، پژوهشگر متون اسلامی، گفت: نسخههای نفیس از نظر بلاغی حدود ۲۰ نسخه است و این اثر یکی از نفیسترین نسخ خطی نهجالبلاغه به شمار میرود. او افزود: یکی از ویژگیهایی که یک نسخه را نفیس میکند، این است که باید مضبوط باشد و همه ویژگیهای بلاغی در آن لحاظ شده باشد.
این پژوهشگر متون اسلامی، نسخههای خطی نهجالبلاغه را در ۳ گروه بغدادی، ایرانی و یمنی دستهبندی و اظهار کرد: این نسخه بهظاهر ایرانی است و برای تبرک، در روز ۲۴ ذیالحجه، مصادف با روز مباهله سال ۶۷۴، کتابت آن به پایان رسیده است.
او با بیان اینکه این نسخه کامل است، افزود: از نهجالبلاغه نسخههای خطی بسیاری کتابت شده است، اما بیشتر آنها بهویژه صفحات اول یا آخرشان افتادگی دارد و معمولا مشخصات اثر و کاتب نیز در این صفحات است.
عطار ادامه داد: این نسخه کامل است و جز اینکه ۴ برگ آن به خط متأخر است، کمبودی ندارد.
او به دیگر ویژگیهای این نسخه اشاره کرد و گفت: ضبط این اثر بسیار دقیق است و همچنین زیر کلمات علاوه بر شروح عربی، دارای شروح فارسی است و کاتب این نسخه، شیعه و خود از علما و فضلا بوده است.
کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بیش از ۵۷هزار نسخه خطی و ۲۲هزار قرآن و جزوه قرآنی در اختیار دارد که ۵۸۸نسخه آن در ارتباط با امام علی (ع) است و قدیمیترین نسخه تاریخدار نهجالبلاغه موجود در این مرکز، متعلق به سال ۵۴۴قمری به خط ابننقیب است که پارسال از آن رونمایی شد.