آزادی؛ هدیه همدلی بانوان در محله جاهدشهر 
نیوشا کرمی؛ عضو کوچک جشنوارههای فیلمسازی 
روایت زندگی حاج حسین در باغ‌موزه ملک
مدت زیادی از افتتاح باغ‌موزه ملک نمی‌گذرد، اما با استقبال زائران و مجاوران روبه‌رو شده است. در خانه‌موزه ملک شاهد روایت زندگی و خدمات حاج‌حسین‌آقا ملک در قالب اسناد، تصاویر و نوشته هستیم.
یک ساختمان آجری‌سیمانی با پنجره‌ها و درب چوبی که از مقابلش جوی آب رد می‌شود و درختان تنومند سرسبزی که سایه انداخته‌اند و نمی‌گذارند گرمای آفتاب را احساس کنید؛ همین‌قدر ساده و دل‌نشین.
تا چندی پیش رهگذران بوستان وکیل‌آباد فقط از بیرون این خانه را تماشا می‌کردند، اما حالا درش باز است و می‌توانند بروند داخل. این خانه باصفا، محل زندگی مرحوم حاج‌حسین ملک، واقف بزرگ مشهد و تاریخ ایران است که توسط شهرداری مرمت شده و با قراردادن اسناد و نامه‌ها و مدارکی مربوط به آن، به خانه‌موزه ملک تبدیل شده است.
دوست داشتیم داخل خانه را ببینیم
شهرداری مشهد به پاس وقفیات و خدمات پرشمار حاج‌حسین‌آقا ملک و به‌منظور آشنایی بیشتر شهروندان با بزرگ‌ترین واقف تاریخ ایران و فعالیت‌های خیرخواهانه او، همچنین با هدف ترویج سنت حسنه وقف، خانه‌ای که محل اقامت وی در باغ وکیل‌آباد بوده، مرمت و بازسازی و با عنوان خانه‌موزه ملک افتتاح کرده است.
در خانه‌موزه ملک شاهد روایت زندگی و خدمات حاج‌حسین‌آقا ملک در قالب اسناد، تصاویر و نوشته هستیم که در قاب‌های چوبی به نمایش گذاشته شده است. همچنین سردیس‌های سه‌گانه ملک، تعدادی لوازم قدیمی و نمایشگر ارائه محتوای دیجیتال و تصویری در معرض دید قرار دارد.
رضا حسینی که همراه همسرش در حال تماشای این مکان است، می‌گوید: ما ساکن آب‌وبرق هستیم و بیشتر روز‌ها برای پیاده‌روی به بوستان وکیل‌آباد می‌آییم. این‌قدر این خانه باصفاست که هر بار از مقابلش رد می‌شدیم، دوست داشتیم داخلش را هم ببینیم. این‌بار که دیدیم درش باز است، با اشتیاق تمام آمدیم. او که دارد از قسمت‌های مختلف خانه و تابلو‌های آن فیلم و عکس می‌گیرد، می‌گوید: دخترم نیز همیشه دوست داشت داخل این خانه را ببیند و اکنون که همراهم نیست، دارم برایش فیلم می‌گیرم.
اشرف دهقان که همراه چند بانوی دیگر در حال بازدید از خانه است، سندی مربوط به وقف زمین به فرهنگیان توجهش را جلب کرده است و دارد آن را به اطرافیانش نشان می‌دهد. او می‌گوید: من مشهدی و در آستانه شصت‌سالگی هستم، اما این اولین‌بار است که به بوستان وکیل‌آباد آمده‌ام و حالا که دارم این خانه‌موزه را می‌بینم، خیلی برایم جالب است که مرحوم ملک چقدر انسان فرهیخته‌ای بوده است.
او ادامه می‌دهد: وقف زمین برای فرهنگیان، نشان از درک بالای واقف دارد. خدا رحمتش کند. به نظر او این سطح فکر و سبک زندگی مرحوم ملک باید به مردم معرفی شود.
درحالی‌که حسرت می‌خورد چرا زودتر با این بزرگ‌واقف کشور آشنا نشده است، می‌گوید: من با گروه‌ها و تشکل‌های مختلفی ارتباط دارم. حتما چندین گروه به اینجا می‌آورم. شما هم به خوانندگانتان بگویید حتما برای دیدن این خانه‌موزه به اینجا بیایند.
پلی بین نسل گذشته و جدید
هدیه قوام‌شهیدی بازدیدکننده دیگری است که دارد از خانه‌موزه عکس و فیلم می‌گیرد. او می‌گوید: در گذشته از زبان پدرم درباره بخشندگی و ساده‌زیستی مرحوم ملک شنیده بودم، اما اکنون که اسناد و تصاویرش را می‌بینم، آن گفته‌ها برایم ملموس‌تر شد. او ادامه می‌دهد: من لیدر تور هستم و می‌خواهم این تصاویر را در صفحات فضای مجازی گروهم بگذارم تا افراد بیشتری با این انسان بزرگ آشنا شوند.
این‌قدر این خانه باصفاست که هر بار از مقابلش رد می‌شدیم، دوست داشتیم داخلش را هم ببینیم
فرهاد صادقی که دانشجوی کارشناسی‌ارشد است، این خانه را پلی ارتباطی بین نسل گذشته و جدید می‌داند و با تفکرات جوان‌پسندانه خود معتقد است اگر با استفاده از هوش‌مصنوعی زندگی مرحوم ملک بازنمایی شود، تأثیرات فرهنگی بسیار خوبی بر نسل جدید می‌گذارد.
خاتون شبگرد که از شیراز به مشهد سفر کرده است، می‌گوید: من تا حالا اطلاع چندانی درباره مرحوم ملک و وقفیاتش نداشتم و حتی نمی‌دانستم بوستان وکیل‌آباد وقفی بوده است و امروز متوجه این موضوع شدم. به نظر او زندگی‌نامه مرحوم ملک نه‌تنها برای مشهدی‌ها، بلکه برای مردم همه شهر‌ها می‌تواند جذاب و تأثیرگذار باشد.
نمایش بیش از ۳۰ قاب چوبی
حامد قریانی، سرپرست معاونت فرهنگی شهرداری منطقه ۹، درباره این خانه‌موزه می‌گوید: باغ بزرگ وکیل‌آباد در جنوب‌غرب مشهد و پایین‌دست رودخانه گلستان قرار دارد که توسط حاج‌حسین‌آقا ملک در سال ۱۳۴۸ و با تولیت شهرداری مشهد وقف عام شده و دهه‌های متمادی است که پذیرای زائران و مجاوران بارگاه قدس رضوی است.
به گفته وی، خانه‌موزه ملک براساس دو محور «تجهیز و طراحی داخلی» و «نمایش و ارائه محتوا» اجرا شده است.
وی تصریح می‌کند: در تجهیز و طراحی داخلی از شومینه قاب و از اره‌های چوبی، سه سردیس مرحوم ملک، لوازم آنتیک و قدیمی، سیستم‌های صوتی و تصویری، کتابخانه و... استفاده شده است.
به گفته قریانی، در بخش تهیه محتوا، بعد از گردآوری اطلاعات، بیش از سی عدد قاب شامل بیش از ۱۶۰تصویر، سند و اطلاعات درباره سرگذشت، خدمات و وقفیات حاج‌حسین‌آقا ملک و همچنین درباره باغ وکیل‌آباد تهیه شده که در قاب‌های چوبی در خانه‌موزه ملک به نمایش درآمده است. همچنین قرار است در آینده بخشی از اطلاعات گردآوری‌شده در قالب دیجیتال و رسانه‌ای در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.
سرپرست معاونت فرهنگی شهرداری منطقه ۹ یکی از بخش‌های خوب این باغ‌موزه را کتابخانه کوچک آن می‌داند و تصریح می‌کند: حدود صد جلد کتاب با محوریت تاریخ مشهد، خراسان و مرحوم ملک در باغ‌موزه قرار دارد که علاقه‌مندان می‌توانند در همین مکان آنها را مطالعه کنند.
او به استقبال خوب زائران و مجاوران از باغ‌موزه ملک اشاره می‌کند و می‌گوید: در همین مدت کوتاه پس از بازگشایی خانه‌موزه ملک، افراد زیادی از آن بازدید کرده‌اند.
کوتاه از زندگی حاج‌حسین ملک
مرحوم حاج‌حسین ملک دهم خرداد ۱۲۵۰ در بازار بین‌الحرمین تهران به دنیا آمد. پدرش از تجار خوش‌حساب و معتبر زمان بود. حاج‌حسین در سال ۱۲۸۴ شمسی برای سرپرستی امور املاک پدرش در مشهد مستقر شد. باغ وکیل‌آباد که در قدیم به طراز وکیل‌آباد مشهور بود و در انتهای مزرعه‌ای به همین نام قرار داشت، با تلاش فراوان ملک و باغبانانش آباد شده و از دهه‌های آغازین قرن پیش آوازه‌اش در میان همگان پیچیده است.
البته این شهرت فقط به‌دلیل سرسبزی و زیبایی‌های باغ نیست، بلکه بیش از همه به‌دلیل این است که با سخاوت بلند مالک، هیچ‌گاه جلو ورود افراد به آن گرفته نمی‌شد و درنهایت، این سخاوت با یادگارگذاشتن این باغ برای مردم و وقف عام آن به کمال رسید.
مرحوم حاج‌حسین ملک در عمر بابرکت صدویک‌ساله‌اش علاوه بر باغ وکیل‌آباد، وقفیات بسیاری داشته است که ازجمله می‌توان به وقف بیش از ۶۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغ به آستان قدس رضوی در خراسان، وقف خانه پدری و کتابخانه و موزه ملی ملک در تهران، هدیه‌کردن باغ ملی مشهد به شهرداری، هدیه‌کردن ده‌ها هکتار زمین به کارکنان ادارات مختلف در مشهد، اهدای باغ شخصی‌اش به اداره فرهنگ شهرری، ساخت درمانگاه در تربت‌جام و چناران و... اشاره کرد.
* این گزارش چهارشنبه ۲۸ خردادماه ۱۴۰۴ در شماره ۶۲۱ شهرآرامحله منطقه ۹ و ۱۰ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
