سکوت همهجا را فرا گرفته است. قفسهها به ردیف چیده شده و هرکدام پر از کتابهای مختلف است. وقتی از شلوغی و هیاهوی خیابان، وارد کتابخانه ثارالله(ع) در محله کوثر میشوید، آرامش را حس میکنید.
رنگهای همگن و چیدمانهای منظمی که کتابها و قفسهها دارند، انسان را ترغیب میکند برود لابهلای آنها و کتابهای مختلف را ورق بزند. مکان این کتابخانه قرار بوده آشپزخانه شود، اما عدهای از ساکنان پیشنهاد کتابخانه را دادهاند و حالا بعداز گذشت چهاردهسال، به گفته اهالی، بسیاری از ساکنان موفق محل، به این کتابخانه رفتوآمد داشتهاند.
این موضوع باعث شده است که خیران محلی از قدیم تاکنون، پای کار باشند و با کمکهای خود، کتابخانه را سرپا نگه دارند. ناگفته نماند که بسیاری از اعضای این کتابخانه از استادان، بازنشستگان و دانشجویان دانشگاه فردوسی هستند که درکنار این کتابخانه قرار دارد.
کتابخانه ثارالله (ع) که درکنار مسجد ثارالله (ع) قرار دارد، حدود ۱۵۰۰ عضو و بالغبر ۳۰ هزار نسخه کتاب دارد. با وجود رواجیافتن پادکستها و کتابخانههای مجازی، همچنان این کتابخانه جایگاه خودش را دارد و هر هفته بین ۲۵۰ تا ۳۰۰جلد کتاب از آن به امانت برده میشود.
فاطمه صادقزاده، مدیر فعلی کتابخانه ثارالله(ع)، میگوید: در اصل سال تأسیس این کتابخانه مربوط به سال۸۷ است. آن موقع کتابخانه با نام «فرهنگ»، در مسجد چهاردهمعصوم (ع) بولوار فرهنگ دایر بود، اما وقتی آنجا تعطیل شد، همان کتابها و تجهیزات به مکان فعلی انتقال یافت و، چون در مسجد ثارالله (ع) بوده است، نامش تغییر میکند.
به گفته او تا وقتی یک طبقه از مسجد، بهعنوان سالن مطالعه دراختیار آنها بوده، تعداد اعضا بیشتر و در دورههایی به ۶، ۵ هزار نفر هم رسیده است، اما از سهماه پیش فضای سالن مطالعه از آنها گرفته شده، تعداد اعضا بهویژه اعضای جوان کمتر شده است.
صادقزاده تأکید میکند: کتابخانه ثارالله(ع) زیرمجموعه نهاد کتابخانههای عمومی کشور است. سهمیه کتاب و نشریات دارد و اعضا با عضویت در آن میتوانند از همه کتابخانههای نهادی کتاب بگیرند.
او به برگزاری محافل ادبی و فرهنگی، شاهنامهخوانی و محافل قرآنی در کتابخانه ثارالله(ع) اشاره میکند و میگوید: محفل ادبی «باد صبا» هر دوشنبه و شاهنامهپژوهی هر چهارشنبه برگزار میشود که مورد استقبال اهالی قرار دارد.
به گفته او، بخش کودک کتابخانه ثارالله (ع) ۴ هزارو ۲۰۰ جلد کتاب دارد و در حال حاضر سعی دارند فعالیتهای کتابخانه را به سمت خانوادهمحور و مادر و کودک سوق دهند.
اکنون بیشترین اعضای کتابخانه را دو گروه کودک و میانسال تشکیل میدهند. ازآنجاییکه بخشی از کتابهای کتابخانه، اهدایی ساکنان و بازنشستههاست، بین آنها میتوان کتابهای خیلی قدیمی را پیدا کرد. تعداد زیادی از استادان دانشگاه فردوسی و بازنشستگان آن هم به اینجا رفتوآمد دارند و جزو اعضای فعال آن به شمار میروند.
بسیاری از کتابها و تجهیزات کتابخانه ثارالله(ع) توسط یکی از اهالی به نام ابراهیم ابراهیمیگنجهای به این مکان اهدا شده است. او حدود ۶ هزار جلد کتاب، پرینتر، صندلی گردان و رایانه به آن اهدا کرده و جزو معتمدان و خیران محل است. مدیر کتابخانه هرچه کسری دارند، ابتدا به این خیّر محلی اطلاع میدهد.
سالن مطالعه جزو ضروریات هر محله است؛ اگر میخواهیم مردمی تأثیرگذار داشته باشیم
آقاابراهیم حتی برای تهیه جوایز مسابقات کتابخانه کمک میکند. علاوهبراین، او برای سیلزدهها لوازمتحریر رایگان ارسال کرده است. گنجهای که از سال۶۸ در این محله سکونت دارد، میگوید: مردم این محل اهل کتاب و کتابخانه هستند و استادانی را میشناسم که قصد اهدای کتاب به کتابخانه را داشتند، اما از وقتی سالن مطالعه از کتابخانه گرفته شد، آنقدر ناراحت هستند که دیگر کتاب اهدا نکردند.
او که خودش هم بهشدت از این موضوع ناراحت است، ادامه میدهد: سالن مطالعه جزو ضروریات هر محله است و اگر میخواهیم مردمی تأثیرگذار داشته باشیم و جلو آسیبهای اجتماعی جوانان را بگیریم، باید آنها را به مطالعه علاقهمند کنیم.
اسماعیل سعادت که جزو قدیمیهای محل و از بنیانگذاران کتابخانه است، تعریف میکند: وقتی مسجد ساخته شد، میخواستند اینجا را آشپزخانه کنند، اما من و چند نفر دیگر از اهالی گفتیم کتابخانه بهتر است.
او ادامه میدهد: وقتی دیوارهای این مکان داشت ساخته میشد، من و چند نفر دیگر، شبها نوبتی چوببهدست کشیک میدادیم.
سعادت دستش را به سمت کتابخانه میچرخاند و میگوید: کلی از افراد تحصیلکرده محل، در این کتابخانه درس خواندهاند. حتی یک بار دیدم سیدانشآموز از محله طلاب به اینجا آمده بودند و میگفتند، چون آنجا کتابخانه و سالن مطالعه ندارند، میخواهند از این مکان استفاده کنند.
آقااسماعیل، مدام انگشتش را روی میز میزند و ادامه میدهد: هرقدر کودکان و جوانانمان بیشتر به کتاب و کتابخانه دسترسی داشته باشند، زندانها خلوتتر میشود. برای ما نیز همین بس که میبینیم نوجوانان و جوانان گذشته که بچههای اهالی بودند و به این کتابخانه رفتوآمد داشتند، حالا به درجات عالی تحصیلی و شغلی رسیدهاند.
الهام سلیمانی از جوانانی است که همراه دوستانش در این کتابخانه درس خوانده است. او میگوید: دو تا از همان دوستانم الان دارند در مقطع دکترا درس میخوانند. سلیمانی مادر یک کودک سهساله است. او هرروز دخترش مهرانا را به اینجا میآورد تا با کتاب و کتابخانه مأنوس شود.
وقتی سلیمانی به مهرانا میگوید «کتابخانه را به خانم نشان بده»، میرود ماکت انسان را میآورد و با زبان شیرین کودکیاش قسمتهای مختلف بدن انسان را روی ماکت نشان میدهد و میگوید: آقاهه از اینجا غذا میخورد، از اینجا نفس میکشد و... بعد هم دو تا کتاب روی میز میگذارد تا یکی را خودش ورق بزند و دیگری را مادرش برایش بخواند.
مادر مهرانا امیدوار است که دخترش، در آینده، جزو دیگر نسلهای موفقی باشد که به این کتابخانه رفتوآمد داشته است.
* این گزارش چهارشنبه ۲۳ آبانماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۹۴ در شهرآرامحله منطقه ۹ و ۱۰ چاپ شده است.