نوشته های الهام ظریفیان در سایت مشهد چهره

هنوز هم با وجود تغییرات فراوان و ساخت و سازهای جدید، بیشتر ساکنان خیابان نیاوران، بازنشستگان سپاه هستند که در اوایل دهه70 زمین‌هایشان را از طریق شرکت‌های تعاونی مرتبط خریداری کردند. این خیابان رو به کوه قرار دارد و به‌دلیل وجود چند مرکز فرهنگی و مذهبی و آموزشی در بین اهالی محدوده شناخته شده‌ است. با این حال آن‌ها درگیر مشکلات ناشی از ساخت و سازهای غیرمجاز و وجود زمین‌های رها شده نیز هستند.

هرچند از زمان شیوع کرونا این کوچه که روزانه محل تردد کودکان و نوجوانان بسیاری بود، خلوت‌تر شده است، اما هنوز هم صدای هیجان و شادی بچه‌ها گاه و بیگاه شنیده می‌شود. غیر از بچه‌ها، بزرگ‌ترها هم به‌دلیل وجود یک مسجد نیمه‌ساز و مرکز تجاری کوچک در انتهای کوچه، در بیشتر اوقات گذرشان به اینجا می‌افتد. این معبر هم مانند بسیاری دیگر از کوچه‌های محله حجاب که مشخصه‌شان مجتمع‌های مسکونی بزرگ است، دارای چند مجتمع مسکونی پرجمعیت و قدیمی است.

از میدان لاله تا انتهای بولوار لادن که به کوه‌های جنوبی ختم می‌شود، چند پایگاه اجتماعی مهم از اهالی محله گلدیس وجود دارد. اولین ساکنان این محدوده که در اوایل دهه60 زمین‌های خود را از سازمان زمین شهری وقت تحویل گرفتند، کارکنان سازمان آب و فاضلاب مشهد بودند که بسیاری از آن‌ها اکنون بازنشسته شده و خانه‌های خود را به آپارتمان‌های چند طبقه تبدیل کرده‌اند.

یک سر خیابان بن‌بست مروارید بزرگراه امام علی(ع) است و سر دیگرش به بولوار شریعتی می‌رسد. اولین ساکنان این خیابان فرهنگیانی بودند که زمین‌های خود را در اوایل دهه70 از شرکت تعاونی فرهنگیان تحویل گرفتند و بعد کم‌کم شروع به ساخت و ساز کردند و خانه‌های خود را به سبک ویلایی در این معبر ساختند. در دهه80 و 90 اما سرنوشت این خانه‌ها نیز مانند بیشتر خانه‌های ویلایی منطقه شد.

تانک‌ها به دنبال جمعیت حرکت کردند و به سمت خانه آیت الله شیرازی تیراندازی کردند. جای گلوله‌ها تا سال‌ها روی در و دیوار خانه دیده می‌شد. من که جوان و چالاک بودم از دیوار دستشویی گرفتم و رفتم روی پشت بام. همان‌جا بودم که دیدم یک نفر تیر خورد و مغز سرش روی دیوار پاشیده شد. اگر کمی بالاتر زده بودند به من خورده بود. آن شهید به گمانم شهید محمدعلی حنایی بود که بعدا مردم شعری هم برایش ساخته بودند که حضور ذهن ندارم و یادم رفته است.

بسیاری از افرادی که به ثبت وقایع انقلاب اسلامی از دریچه لنز دوربین عکاسی پرداختند، بعدها به چهره‌هایی مشهور در عکاسی، مستندسازی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی تبدیل شدند. در مشهد هم از اولین روزهایی که آتش انقلاب اسلامی شعله گرفت، تاریخ این اتفاق مردمی با فلاش دوربین‌ها ثبت شد. عکس‌های معروفی که آن روزها از مشهد ثبت شده است را بارها دیده‌ایم اما این‌بار به‌سراغ آلبوم عکس‌های شهروندان رفتیم و از آن‌ها خواستیم تصاویری را که خود یا بستگانشان با دوربین‌های شخصی ثبت کرده‌اند برای ما ارسال کنند. در این گزارش نگاهی به چند عکس منتخب از این افراد انداخته‌‌ایم.

کوچه هاشمیه20 یکی از محوری‌ترین معابر محله هاشمیه است. قرارگرفتن دو مجموعه بزرگ فرهنگی در ابعاد شهری یعنی حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی و مجتمع فرهنگی منتظریه در دو سوی کوچه آن را به محل رفت و آمد استادان و هنرمندان بسیاری تبدیل کرده است. در مناسبت‌های مذهبی و فرهنگی و هنری، معمولا این کوچه مملو از خودروهایی می‌شود که در بولوار پرترافیک هاشمیه جای پارکی پیدا نکرده‌اند.

یک‌بار شهید عبدالکریم ‌هاشمی‌نژاد برای سخنرانی به مسجد فیل(واقع در پایین‌خیابان) آمده بود. من در جلسه سخنرانی بودم که دیدم در انتهای مسجد چند مرد کت‌وشلواری و اتوکشیده، نشسته‌اند. آن‌ها مدام در حین سخنرانی، صلوات می‌فرستادند و می‌خواستند که در سخنرانی اختلال ایجاد کنند. مسجد کمی‌ شلوغ شد. من به اتفاق چند نفر به نزد شهید ‌هاشمی‌نژاد رفتم و گفتم که ساواکی‌ها قصد دارند شما را بگیرند. او را بدون عمامه فراری دادیم و عمامه او را بر سر یک نمازگزار گذاشتیم.

اوایل دهه70 خانه‌های خیابان آزاده در مرحله سفت‌کاری به اسرای به وطن‌برگشته تحویل داده شدند و هنوز هم بعد از ساخت و سازهای بسیار، آزاده‌ها بیشترین ساکنان این خیابان را تشکیل می‌دهند. در کوچه آزاده7 همچنین خانواده‌های شهدای زیادی زندگی می‌کنند. یکی از خاطرات تلخ اهالی در این کوچه مربوط به شیوع وبا در اوایل دهه80 و سوزاندن اجساد در زمین‌های خالی انتهایی است.

خیابان پیچ در پیچ هنرستان23 از یک‌سو به بولوار هنرستان راه دارد و از سوی دیگر به بولوار پیروزی می‌رسد. ساکنان قدیمی این کوچه در اواخر دهه60 و اوایل دهه70 که به این محله آمدند هنوز بولوار پیروزی وجود نداشت. بخش زیادی از زمین‌های این خیابان از سوی سازمان زمین‌شهری و در قطعات 250متری به خانواده‌های شهدا، جانبازان و رزمندگان واگذار شد.