رباط طرق، دورمانده از خدمات شهرنشینی

تا اسم رباط طرق یا کارون سرای قدیمی رباط به گوش می‌خورد، اولین نکته‌ای که به ذهن می‌آید، محله‌ای گردشگری و آباد است. اما اگر یک بار به این محله رفته باشید، می‌دانید که رباط طرق با داشتن ظرفیت‌های مختلف، درگیر مشکلات بهداشتی، خدماتی، عمرانی و... است؛ مشکلاتی که به رغم افزایش جمعیت طرق در سال‌های اخیر که به مرز حدود ۴ هزار و ۹۰۰ نفر رسیده، هنوز بدون راه حل مانده است.

با آنکه نزدیک به بیست سال است رباط طرق به شهر محلق شده است، هنوز وقتی در کوچه پس کوچه‌های آن قدم می‌زنیم، تعداد زیادی زمین رها شده و ساخت وساز‌های غیرمجاز می‌بینیم. این را بگذارید کنار نبود پزشک و درمانگاه، آن وقت متوجه شرایط خاص مردم این محله خواهید شد.

پای صحبت‌های مردم که می‌نشینیم، از دیر رسیدن اورژانس و نبود پزشک گلایه دارند. اما این همه مشکلات اهالی رباط طرق نیست و درخواستشان از مسئولان، رفع مشکلات ریز و درشتی است که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

زمین‌های رهاشده، مشکل اساسی

ساخت وساز‌ها در چند سال اخیر در این محله شدت گرفته است، اما هنوز هم زمین‌های رها شده در کوچه پس کوچه‌ها خودنمایی می‌کند. به گفته اهالی، مالک بسیاری از این زمین‌ها بنگاه داران هستند که با توجه به نوسانات قیمت زمین‌ها تمایلی برای تعیین تکلیف ملکشان ندارند.

به جز مشکلات زمین‌های رهاشده، در گوشه و کنار محله‌زباله دیده می‌شود. باکس بزرگ زباله دیگر گنجایش ندارد. کوهی از زباله هم کنار باکس درست شده است. برخی اهالی کوچه، صبح موقع خروج از خانه زباله‌ها را کنار باکس می‌گذارند. آمنه ابراهیمی که از چهارسال قبل ساکن این کوچه شده است، می‌گوید: برخی مواقع پاکبان‌ها همه پلاستیک‌های زباله را جمع نمی‌کنند. می‌گویند آن‌ها را سر کوچه کنار ستون بگذارید، اما صاحب خانه‌ای که خانه اش کنار ستون است، چه گناهی کرده است که باید بوی زباله‌ها و حضور حشرات را تحمل کند؟

با آنکه سرگرم صحبت با اهالی هستیم، بوی نامطبوع جوی‌ها امانمان را بریده است. پساب‌های رها شده در جوی راکد مانده و بوی تعفن کوچه را برداشته است. اهالی می‌گویند که خانه‌ها به طرح اگو وصل است. اما برخی از خانه‌ها هنوز پساب‌های خانگی شان را به بیرون می‌ریزند. گاهی هم که حیاط خانه شان را می‌شویند، آب در جوی‌های کنار خیابان می‌ریزد. منصور عابدی رشته کلام را به دست می‌گیرد و می‌گوید: شهرداری برای جوی و جدول در این محله اقدام کرده است، اما به دلیل شیب بندی نامناسب آب راکد باقی می‌ماند.

اینجا از پزشک و داروخانه خبری نیست

از ابتدا تا انتهای رباط طرق را که بروید، نه مطب پزشک می‌بینید، نه داروخانه. تنها مرکز درمانی رباط طرق، پایگاه سلامت شهری است که در رباط ۷ واقع شده. وارد حیاط پایگاه می‌شویم، زمینی بزرگ که وسط آن، ساختمانی یک طبقه و آجری خودنمایی می‌کند. همان ابتدای ورودی ساختمان، نوشته‌ای مبنی بر اینکه «پزشک عمومی تنها روز‌های زوج به مرکز می‌آید» دیده می‌شود.

سالن انتظار بسیار کوچک است و برخی از مراجعه کنندگان که بیشتر مادران باردار یا مادرانی هستند که نوزادان خود را برای چکاپ ماهانه آورده اند، مجبورند از فضای بیرون برای نشستن استفاده کنند.

اهالی می‌گویند که اغلب مجبور ند برای درمان به محله‌های دیگر بروند. صدیقه سلجوقی می‌گوید: یک بار همسایه مان قلبش گرفته بود. به اورژانس زنگ زدیم، اما نیم ساعت بعد آمد. اهالی از اینکه اورژانس دیر به محله می‌رسد، گلایه دارند و می‌گویند ما که در حاشیه شهر هستیم، انگار نیاز‌های اولیه مان هم برای مسئولان در حاشیه است.

عطاری کار راه‌انداز رباط طرق

در این میان یکی از اهالی آدرس عطاری خطیب را می‌دهد؛ کسی که درِ خانه اش شبانه روز به روی مردم باز است. اعظم خطیب از سال ۹۳ عطاری دارد و گواهی نامه‌های دوره‌هایی را که برای امداد و نجات، عطاری و... گذرانده، پشت سرش نصب کرده است. دستگاه فشار خون و چند قوطی پماد سوختگی، باند و چسب هم زیر میز پیشخوانش است.

خطیب از این می‌گوید که اهالی برای گرفتن فشارخون، بریدگی، سوختگی‌های سطحی و... پیش او می‌آیند. او تأکید می‌کند: کارم عطاری است و به هیچ عنوان قصد دخالت در کار پزشکی را ندارم؛ زیرا تخصصی در این زمینه ندارم. باند، گاز استریل، پماد سوختگی، چسب زخم و... را در مغازه دارم. گاهی وقتی بعد از گرفتن فشار می‌بینم فشار خونشان بالاست، برای پایین آوردن فشار، دم نوش‌های گیاهی به آن‏‌ها می‌دهم. در تابستان که گزش حشرات زیاد است، به آن‌ها دارو‌های گیاهی برای رفع خارش و گزیدگی می‌دهم.

مدرسه مان آخر دنیاست!

رباط طرق در مجموع پنج مدرسه دارد؛ دو دبستان دخترانه و پسرانه، یک متوسطه اول دخترانه و یک متوسطه اول پسرانه مدارس ابتدایی و متوسطه اول دخترانه در انتهای رباط طرق قرار دارد. پیچ تند آخر رباط را با ماشین بالا می‌رویم و از خاکی عبور می‌کنیم. سرویس‌ها یکی پس از دیگر دانش آموزان را پیاده می‌کنند. برخی از دانش آموزان هم پیاده در حال آمدن به مدرسه هستند.

مادر یکی از دانش آموزان می‌گوید: یکی از مشکلات ما راه طولانی مدرسه است. آن‌هایی که توان مالی دارند، ماهیانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزارتومان هزینه سرویس می‌دهند. زیبا یوسفی ادامه می‌دهد: زمستان‌ها مسیر پر از گل است و رفت و آمد برای دانش آموزان ابتدایی مشکل است. کلاس‌ها کوچک و تعداد دانش آموزان زیاد است. مدرسه دیگری برای مقطع ابتدایی نداریم.

اتوبوس‌ها و ون‌ها جوابگو نیست

برای بار دوم است که به طرق می‌رویم. این بار قرارمان با اهالی ساعت ۶:۳۰ صبح است. باد سردی می‌وزد و هوا ابری است. اهالی از اینکه سرفاصله رسیدن اتوبوس‌ها به ایستگاه زیاد است، گلایه دارند. یکی از آن‌ها می‌گوید صبح این وضعیت وخیم‌تر است.

امیرحسین علی پور دانش آموز پایه دهم و مدرسه اش در بولوار شهید اصلانی است. او می‌گوید: رباط طرق، متوسطه دوم دخترانه و پسرانه ندارد. به همین دلیل باید به خارج از رباط طرق برویم. جمعیت دانش آموزان زیاد است و امسال برای اولین بار سازمان اتوبوس رانی سرویس دانش آموزی را برای شیفت صبح فعال کرده است. گاهی اتوبوس را از دست می‌دهیم و دیر می‌رسیم که مدرسه توبیخمان می‌کند و بعد هم نامه ورود به کلاس می‌دهد.

مهسا حسین زاده که کتابش را در دست گرفته است، به نمایندگی از دخترانی که در ایستگاه حاضر ند، می‌گوید: مشکل اصلی ظهر است. آن قدر ایستگاه‌ها شلوغ است که نمی‌توانیم سوار اتوبوس بشویم و باید برای اتوبوس بعدی که نیم ساعت بعد می‌رسد، منتظر بمانیم. گاهی تا رکاب اتوبوس، مملو از جمعیت است و در به زور بسته می‌شود.

هانیه یعقوبی هم در ادامه صحبت‌های دوستش می‌گوید: خانواده‌ها نگرانمان می‌شوند. صبح اگر به سرویس دانش آموزی نرسیم، باید با تاکسی به مدرسه برویم. در برگشت هم گاهی خانواده‌ها برایمان تاکسی می‌گیرند. او می‌گوید: در کل رباط فقط یک مغازه، دستگاه شارژ من کارت دارد.

راننده ون که شاهد گفت وگوی ما با دانش آموزان است، صحبت‌هایی برای گفتن دارد. ماشینش را در ایستگاه می‌گذارد تا مسافران سوار شوند و با ما مشغول صحبت می‌شود. او که تمایلی به گفتن نامش ندارد، می‌گوید: صبح از ساعت ۶ تا ۸ ون‌ها هر بیست دقیقه و بعد از ساعت ۸ هر چهل دقیقه زمان حرکتشان است. سه سال قبل ون برای رباط گذاشتند. حالا که جمعیت زیاد شده، دیگر این پنج دستگاه ون پاسخ گوی نیاز این محله نیست. علاوه بر این، مسافران در خارج از رباط هم سوار ون می‌شوند و مسیر همیشه پر از مسافر است.

راه ارتباطی مان با شهر دور است

حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا باادب، امام جماعت مسجد امام رضا (ع) رباط طرق، با اشاره به راه دسترسی به شهر می‌گوید: شهرداری خیلی راحت می‌تواند با اتصال خیابان ابریشم به انتهای شهرک ابوذر، راه ارتباطی رباط طرق با شهر را آسان‌تر کند؛ زیرا در حال حاضر هر کدام از ساکنان اگر بخواهد به شهر برود، باید ابتدا وارد جاده مشهد به نیشابور شود، سپس از دوربرگردان دور بزند و به سمت مشهد تغییر مسیر دهد تا پس از آن از طریق دوربرگردان منتهی به شهرک ابوذر وارد این شهرک شود یا از بالاگذر بزرگراه شهید شوشتری به شهر راه پیدا کند!

او همچنین به شرایط و کیفیت نان نانوایی‌های شهرک رباط طرق اشاره می‌کند و می‌افزاید: با اینکه نسبت به گذشته نظارت بیشتری بر نانوایی‌ها می‌شود، متأسفانه کیفیت نانی که نانوایی‌ها دست مردم می‌دهند، به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست و مردم نارضایتی‌های بسیاری در این زمینه دارند.

شورای اجتماعی مستقل نداریم

رباط طرق شورای محله مستقلی ندارد. رباطی‌ها به همراه شهرک ابوذر و شهرک طلوع (تنباکوچی) یک شورای اجتماعی محله به نام ابوذر دارند. محمدیوسف نادری نژاد، عضو شورای اجتماعی محله ابوذر، می‌گوید: حدود ۱۰ سالی است که عضو شورا هستم. ابتدا در تقسیم بندی‌ها با طرق یکی بودیم، اما بعد جدایمان کردند.

او با گلایه از اجرانشدن طرح‌های زودبازده توضیح می‌دهد: به طور تقریبی چهار طرح زودبازده داریم که شامل آسفالت خیابان ابریشم و رباط ۹ و ۱۱، ساخت سالن سرپوشیده ورزشی، تعمیر و تجهیز پارک طرق است. آسفالت و جوی و جدول مقابل مدرسه پسرانه ابتدای رباط هم جزو طرح‌های زودبازده است که متأسفانه مدتی است متوقف شده است.

نادری نژاد می‌گوید: طرق این ظرفیت را دارد که شورای مستقل داشته باشد تا بتواند بودجه بهتری برای طرح‌های زودبازده دریافت کند. او درباره مشکلاتی که بار‌ها برای رفع آن پیگیری کرده اند، می‌گوید: خدمات امور مشترکین، بانک، سالن ورزشی برای جوانان و... نداریم و بار‌ها برای دسترسی از شهرک ابوذر نامه نوشته ایم، اما مسئولان به رغم قول مساعد، هیچ اقدامی نکرده اند.

زمین برای ساخت مدرسه نیست

مهم‌ترین گلایه اهالی رباط، دسترسی نامناسب دانش آموزان به مدرسه ابتدایی و نداشتن متوسطه دوره دوم است. رئیس آموزش و پرورش بخش احمدآباد در این باره می‌گوید: در رباط طرق، مشکل کمبود زمین آموزشی داریم و برخی از زمین‌ها مالکش آستان قدس است. اگر مدارس خارج از بافت ساخته شده، به این دلیل است که زمین را خیّر در آن مکان برای ساخت دراختیار گذاشته است.

محمد کریمی شادی ادامه می‌دهد: بار‌ها با اداره نوسازی مدارس، آستان قدس و حتی شهرداری مکاتبه کرده ایم. اگر خیّری در بافت مسکونی، زمینی در اختیارمان قرار ندهد، مجبوریم در خارج از بافت مسکونی ساخت وساز انجام بدهیم.

او با بیان اینکه جمعیت دانش آموزی رباط طرق در چند سال اخیر افزایش پیدا کرده و به کلاس‌های آموزشی بیشتر نیاز است، توضیح می‌دهد: برای نوسازی و تجهیز مدارس و همچنین افزایش کلاس‌های آموزشی درخواست کرده ایم و اداره نوسازی مدارس قول همکاری داده است.

خدمات مطابق آیین نامه ارائه می‌شود

بیشترین درخواست اهالی رباط طرق افزایش حضور پزشک در این محله و توسعه بنای پایگاه سلامت شهری است. در این باره رئیس مرکز بهداشت شماره ۵ با بیان اینکه خدمات در رباط طرق براساس استانداردهاست و امکان توسعه وجود ندارد، می‌گوید: احداث و توسعه فضا‌های بهداشتی محله‌های شهری بر اساس معیار‌های طرح گسترش که تابعی از جمعیت و دسترسی جمعیت به خدمات پشتیبانی است، صورت می‌گیرد.

محمدمهدی ایزدپناه می‌افزاید: باتوجه به جمعیت رباط و شرایطش، پزشک سه روز در هفته و دو مراقب بهداشت در این پایگاه حضور دارند. او بیان می‌کند: همه خدمات بهداشتی مطابق دستورالعمل‌ها به صورت کامل به جمعیت تحت پوشش ارائه می‌شود. رباط طرق از یک مرکز بهداشتی برخوردار است.

اعلام شکایت شهروندان به سامانه ۱۹۰

یکی دیگر از گلایه‌های مردمی، دیر رسیدن اورژانس است. مسئول روابط عمومی اورژانس مشهد با بیان اینکه استاندارد رسیدن اورژانس دوازده تا سیزده دقیقه و برای جاده پانزده دقیقه است، می‌گوید: نزدیک رباط یعنی در عوارضی پلیس راه، سیدی و ملک آباد پایگاه داریم. محمد علیشاهی ادامه می‌دهد: تلاش می‌کنیم که به موقع بر بالین بیمار حاضر شویم.

متأسفانه مزاحمت‌ها و افرادی که برای گرفتن فشار خون، تست قند، دل درد و سردرد آمبولانس را درخواست می‌کنند، بسیار زیاد است. او می‌افزاید: در چنین مواقعی، ما از ایستگاه‌های مجاور آمبولانس اعزام می‌کنیم. این امر سبب افزایش رسیدن زمان می‌شود. علیشاهی می‌گوید: در صورتی که شهروندان از سرویس دهی اورژانس شکایتی دارند، می‌تواند در سامانه ۱۹۰ شکایت خود را ثبت کنند.

با توجه به اینکه کارگاه‌های کوچک و بزرگ صنعتی و ماشین‌های صنعتی در مجاورت رباط طرق فعالیت می‌کنند، امکان وقوع حادثه در آن بسیار زیاد است. مدیر روابط عمومی آتش نشانی مشهد در این خصوص می‌گوید: پایگاه ۳۹ در بولوار شهید ساعی، ایستگاه ۹ عسکریه، ایستگاه ۴۸ در خلج و ایستگاه ۴۹ در انتهای شهرک رجایی، رباط طرق را پوشش می‌دهند.

علی علیزاده ادامه می‌دهد: سرفاصله رسیدن ما به طور میانگین سه تا چهاردقیقه از زمان اعلام آتش سوزی است. او ادامه می‌دهد: خوشبختانه تاکنون در رباط طرق، حادثه سنگینی رخ نداده است. حوادثی که از این محله گزارش شده، جزئی و قابل کنترل بوده است.

اقدام شهرداری برای تعیین تکلیف زمین‌های رها

موضوع زمین‌های رها شده، پروژه‌های زودبازده به انجام نرسیده و... را با معاون فنی و اجرایی شهرداری منطقه ۷ در میان می‌گذاریم. مجتبی زمانی با بیان اینکه به زودی همراه اعضای شورای اجتماعی از رباط طرق و مشکلاتش بازدید میدانی خواهند کرد، می‌گوید: جداکردن محلات از یکدیگر پروسه‌ای اداری دارد که باید طی شود. از اعضای شورای اجتماعی می‌خواهیم که برای رسیدن به نتیجه، خطاب به سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد نامه‌ای بزنند تا پیگیر این موضوع شویم.

معاون فنی و اجرایی منطقه ۷ در خصوص زمین‌های رها شده توضیح می‌دهد: به مالکان زمین‌ها اخطار داده ایم تا برای دیوارکشی اقدام کنند. برای آن بخشی از زمین‌ها هم که مالک ندارد، از شهرداری مرکز، درخواست تأمین اعتبار به منظور دیوارکشی کرده ایم. امیدواریم به زودی اتفاق‌های خوبی در این زمینه رخ بدهد.

او درباره اجرایی شدن طرح‌های زودبازده توضیح می‌دهد: اگر شهرداری برای انجام پروژه‌ای تعهدی داشته باشد، آن را اجرا می‌کند.

سرویس دانش آموزی را آزمایشی فعال می‌کنیم

رئیس اداره روابط عمومی اتوبوس رانی مشهد در خصوص سرویس دانش آموزی می‌گوید: ابتدای امسال، سرویس مدارس به صورت رفت وبرگشت فعالیت می‌کرده است، اما به دلیل اینکه دانش آموزان در برگشت از مدرسه پراکنده هستند، از سرویس برگشت استقبال نشده است؛ به همین دلیل کنسل شد.

عباس اتحادی ادامه می‌دهد: درصورتی که درخواست مردمی برای سرویس در مسیر برگشت وجود داشته باشد، می‌توانیم به طور آزمایشی سرویسی را برای برگشت بگذاریم. از شهروندان می‌خواهیم نقاط پر تردد را به سازمان اتوبوس رانی اعلام کنند تا از همان مسیر سرویس گذاشته شود.

او در باره افزایش سرویس اتوبوس‌ها بیان می‌کند: با کمبود ناوگان حمل ونقل روبه رو هستیم و این را می‌پذیریم. قرار است به زودی تعدادی اتوبوس به ناوگان حمل و نقل شهری اضافه شود. ما هم اولویت را با مسیر‌های پر تردد می‌گذاریم تا مشکل برطرف شود.

* این گزارش سه‌شنبه ۱۶ آبان‌ماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۴۲ شهرآرامحله منطقه ۷ و ۸ چاپ شده است.