عزاداری کرمانج‌های مشهد در محله الهیه

مشهد، بزرگ‌ترین کلان‌شهر مذهبی جهان، مجموعه‌ای است از افراد و اقوام مختلف که به عشق هم‌جواری با امام مهربانی‌ها، رحل اقامت در این شهر افکنده‌اند. مساجد و حسینیه‌هایی، چون مسجدکرمانی‌ها، حسینیه گلمکانی‌ها، مسجد ترک‌ها و ده‌ها مسجد و حسینیه مختلف که در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر بهشت ساخته و برپاشده‌اند، نشانه‌ای از این حضور ارادتمندانه هستند.

قوم کرمانج نیز که در شهر‌های مختلف خراسان (قوچان، بجنورد، شیروان) ساکن هستند، افتخار عاشقی و عشق به ائمه (ع) را در دل و جان خود دارند و همین عشق و ارادت، دلیلی شده برای هم‌جواری و همسایگی این قوم با امام مهربانی‌ها. عشقی که در هیئت فرهنگی و مذهبی حضرت ابوالفضل (ع) کرمانج‌ها ظهور پیدا کرده است. قادر خالق‌وردی، مدیر هیئت حضرت ابوالفضل (ع) کرمانج‌ها از لحظه تولد تا بلوغ آن را برایمان تشریح می‌کند.

هیئتی به نام حضرت ابوالفضل(ع)

کرمانج‌ها یکی از بزرگ‌ترین اقوام مقیم مشهد هستند که تعدادشان به ده‌ها هزار نفر می‌رسد. با‌وجود تعداد زیاد کرمانج‌های ساکن در مشهد، تا چند‌سال پیش هیچ مسجد و حسینیه‌ای به نام این قوم درمشهد وجود نداشت و همیشه کمبود آن احساس می‌شد.

سرانجام سال‌۱۳۸۸ عده‌ای از بازنشسته‌های ارگان‌های مختلف به‌ویژه سپاه و آموزش‌و‌پرورش، هم‌زمان با شب ولادت حضرت ابوالفضل (ع) هیئت فرهنگی و مذهبی حضرت ابوالفضل (ع) (کرمانج‌ها) را تاسیس‌کردند. اما از‌آنجایی‌که هیئت هنوز مجتمع و مسجدی نداشت، مناسبت‌های محرم و صفر و دیگر مناسبت‌های مذهبی به مدت شش‌سال در مکانی اجاره‌ای (اردوگاه کمیته امداد، سالن ورزشی تختی و مجتمع آیه‌ها) برگزار می‌شد. با افزایش شرکت‌کنندگان و مشکلات رفت‌و‌آمد برای عزاداران تصمیم گرفتیم محلی را خریداری کرده و مراسم مذهبی و ملی را در مسجد و حسینیه اجرا کنیم.

ساخت سوله در ۱۰ روز

بعد‌از چند جلسه دیدار و گفتگو با مسئولان مسکن و شهرسازی، سرانجام قطعه‌زمینی در الهیه (نبش محمدیه‌۲۰) برای ساخت مسجد و حسینیه در‌اختیار ما قرار گرفت. بعد‌از تحویل زمین، به‌دلیل تامین‌نشدن بودجه ساخت مسجد، تصمیم گرفتیم سوله‌ای موقتی برای اجرای مراسم مذهبی بسازیم.

آجر، سیمان و شن تهیه شد و ۶۰ نفر از بچه‌های هیئت با تخصص‌های مختلف، داوطلبانه پای کار آمدند و توانستند در مدت ۱۰ روز کار مداوم و خستگی‌ناپذیر، سوله‌ای هزار‌و‌دویست‌متری بسازند. بسیاری از معماران و مهندسان با دیدن استحکام و وسعت سوله و مدت کوتاه ساخت آن شگفت‌زده شدند. بعد از ساخت سوله، ریزه‌کاری‌های مختلف، چون تهیه فرش، پرده و... انجام و آماده حضور هیئت و اهالی محله شد.

یکی ازهیئت‌های بزرگ قومیتی در مشهد

هیئت حضرت ابوالفضل (ع) کرمانج‌ها با حدود ۴‌هزار عضو، یکی از هیئت‌های بزرگ مذهبی مشهد به حساب می‌آید. این هیئت در همه مراسم عزاداری و اعیاد مذهبی شرکت فعال دارد و اوج شکوه این مراسم در ماه‌های محرم و صفر است. هم‌زمان با آغاز دهه اول ماه محرم، مراسم سینه‌زنی، زنجیرزنی و عزاداری شروع می‌شود.

علاوه‌بر کرمانج‌های مقیم مشهد، کرمانج‌های ساکن شهر‌های دیگر نیز در این مراسم شرکت می‌کنند. روز عاشورا نیز هیئت با علم‌ها و دسته‌های بزرگ سینه‌زنی از همین مکان حرکت کرده و بعد‌از طی‌کردن قسمت‌هایی از محله الهیه هنگام ظهر وارد سوله می‌شوند و نماز ظهر عاشورا را با شکوه و عظمت در همین سوله برپا می‌کنند.

دهه آخر ماه صفر و شهادت امام رضا (ع) نیز که هیئت‌هایی از شهر‌های کرمانج‌نشین با پای پیاده به سمت مشهد حرکت می‌کنند، مورد استقبال و پذیرایی هیئت قرار می‌گیرند و بعد‌از استراحت و تجدید قوایی چند‌ساعته به حرم مطهر 
مشرف می‌شوند.

نوحه‌خوانی به زبان کرمانجی

از‌آنجا‌که هیئت حضرت ابوالفضل (ع) هیئتی با عملکرد مذهبی و فرهنگی است، یکی از اهداف فرهنگی این هیئت حفظ زبان و لغات کرمانجی و آداب و رسوم قوم کرمانج است؛ به همین دلیل در برنامه‌های نوحه‌خوانی، همایش‌ها و جشن‌ها، مداحان و سخنرانان درکنار زبان فارسی از زبان کرمانجی نیز استفاده می‌کنند.

تعدادی از بهترین مداحان کرمانج که از شاعران زبردست و ممتاز هستند، اشعار مداحی و مراثی را که به زبان کرمانجی سروده‌اند، در مراسم عزاداری می‌خوانند. هیئت‌مذهبی حضرت ابوالفضل (ع) در‌کنار بهادادن به زبان کرمانجی، از لحاظ معنوی و مالی نیز از شاعران و نویسندگانی که به زبان کرمانجی، مطالبی را چاپ کنند، حمایت می‌کند. درکنار برگزاری مراسم مذهبی، کلاس‌های قرآن‌خوانی، آموزشی و ورزشی نیز درهیئت برگزار می‌شود.

وعده‌گاه تجمع انقلابیون

یکی دیگر از فعالیت‌های فرهنگی هیئت، آگاه‌سازی اهالی از انقلاب و همسویی آنان با اهداف نظام جمهوری اسلامی است. در ایام یوم‌ا... دهه فجر، مراسم سخنرانی و گفتگو‌های اجتماعی و سیاسی روز برای عموم اهالی به‌ویژه نسل جوان برگزار و بر لزوم حمایت از انقلاب تاکید می‌شود. هم‌زمان با یوم‌ا... ۲۲ بهمن، تعداد زیادی از اهالی در محل هیئت تجمع کرده و با فریاد «ا... اکبر، خمینی رهبر» به سیل راه‌پیمایان می‌پیوندند. در مراسم روز قدس و انتخابات هم فعالیت‌های فرهنگی هیئت در حضور پرشور مردم تاثیر زیادی داشته است. هیئت حضرت ابوالفضل (ع) همچنین درزمینه برگزاری مراسم بزرگداشت شهدای (کرمانج) و دیدار با خانواده شهدا فعالیت‌های خوبی در کارنامه داشته است.

افطاری‌های ساده ماه رمضان  

هیئت حضرت ابوالفضل (ع) در ماه مبارک رمضان، برنامه‌های ویژه و خاصی برای اهالی دارد. افطاری‌دادن یکی از اعمال خیری است که بر آن تاکید فراوان شده. ما نیز برای گسترش این عمل خیر با تاکید بر افطاری‌های ساده و دوری از افطاری‌های تجملی و پرهزینه، از اول ماه رمضان تا آخر این ماه، سفره‌های ساده افطاری را شامل نان، پنیر، سبزی و آش برپا می‌داریم.

اگر افطاری بانی داشته باشد که هیچ، در غیر این صورت هر نفر هنگام اذان غذایش را با خود می‌آورد و افطار می‌کند. غذای افطاری هم باید ساده و بدون تجملات باشد. مراسم ویژه قرآن به‌سرگرفتن، روضه‌خوانی و عزاداری نیز در شب‌های لیله‌القدر با‌شکوه خاصی برگزار می‌شود.

با‌توجه‌به اینکه در الهیه مسجد و فضای فرهنگی کم است، برای بهره‌وری عموم مردم از شب‌های قدر، این مراسم به زبان فارسی برگزار می‌شود. رمضان امسال به‌دنبال اهدای بسته‌های غذایی به افراد مستمند محله نیز هستیم که امیدواریم خیّران در این راه نیز ما را یاری کنند. امسال نیز مانند دوسال گذشته مراسم نماز عید فطر در محل هیئت برگزار خواهد شد.

خیّران یاری کنند

همان‌طورکه ذکر شد، سوله ساخته‌شده جنبه موقت دارد و جواب‌گوی استقبال پرشور کرمانج‌ها و مردم محله نیست. مسئولان هیئت نیز به‌دنبال ساخت مسجدی بزرگ و در شأن اهالی در زمین هیئت هستند. کار‌هایی انجام شده است، اما به‌دلیل نبود بودجه کافی هنوز کار ساخت را شروع نکرده‌ایم؛ امیدواریم با کمک خیّران بتوانیم هرچه سریع‌تر ساخت مسجد را شروع کنیم.   


این گزارش ۲۷ خرداد ۹۵ در شماره ۱۴۸ شهرآرامحله منطقه ۱۲ چاپ شده است