
بیشتر مسافران مشهد را به حرم مطهر رضوی میشناسند. خیلیهایشان میآیند زیارتی میکنند و اولین روزهای سال نویشان را با زیارت گره میزنند. خاطرم هست همین چند سال پیش مدت زمان ماندگاری زائر در مشهد را ۳ روز تخمین زده بودند.
در واقع میتوان اینطور تصور کرد که زائر چنان چیزی از مشهد و ظرفیتهای گردشگریاش نمیداند تا بخواهد وقتش را در مشهد بگذراند. در این گزارش ما سعی کردیم جاذبههای گردشگری تنها بخشی از مشهد را به زائر و مجاور معرفی کنیم تا مکانهایی را به زائر بشناسانیم که ارزش یک بار رفتن دارد و بعضی از این مکانها میتواند حتی برای ساعتها زائران را سرگرم کند.
آرامستان ارامنه از گورستانهای گمنام منطقه ماست. خیلی از مشهدیها حتی نمیدانند چنین گورستانی در مشهد وجود دارد. این آرامستان که جایی در حاشیه تقاطع عامل به بولوار شهید کریمی قرار گرفته است بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آرامستان ارامنه تنها گورستان مربوط به مسیحیان در شهر مشهد است و بر خلاف تصور همۀ افراد دفن شده در آرامستان ارمنی نیستند و این را میتوان با نگاهی روی نوشتههای سنگها فهمید.
در این گورستان افرادی از فرق گوناگون مسیحی دفن شدهاند که میتوان به ارتودکسها، کاتولیکها، ارامنه گریگور و آشوریها و… اشاره کرد.۲۰ملیت مختلف از جمله آمریکایی، روسی، گرجی، ایرانی، کانادایی، فرانسوی، آلمانی، لهستانی، روسیه، سوئیسی، اکراینی، ارمنستانی، انگلیسی و... در این مکان دفن شدهاند.
نوشتههای روی سنگها نیز به ۱۱زبان مختلف از جمله آرامی، ارمنی، انگلیسی، لهستانی، روسی، لاتین، فرانسوی، آلمانی و حتی فارسی است. صلیبهای بالای مزارها در این آرامستان متنوع است و دلیل آن هم دفن مدفونان پیرو فرقههای مختلف مسیحی در این آرامستان است.
باغ شاهنامه در واقع موزهای است که بخشی از مجموعه با ارزش حسن موسوی در آن قرار دارد؛ موزهای که به خاطر علاقه موسوی به فردوسی و نقاشیهای سقف سالن اصلی، به باغ شاهنامه معروف است.
علاوه بر این در جایجای این باغ موزه، اشعار فردوسی به چشم میخورد. باغ شاهنامه واقع در توس ۳۳ با وسعتی ۳ هکتاری در حقیقت یکی از بهترین فضاهای موجود در شهر مشهد برای برگزاری مراسمهای آئینی و … به ویژه بزرگداشت فردوسی بزرگ است. علاوه بر این مکان مناسبی برای برنامههای آموزشی و همایشهاست. طراحی اصلی فضاهای آن بر اساس شاهنامه انجام شده، اما با توجه به اینکه آقای موسوی مجموعهدار انواع اشیا و لوازم دورههای تاریخی گوناگون است میتوان گفت موزهای در باغ برپاست.
فضاهای پیش بینی شده در این باغ شامل سالن اجتماعات، غذاخوری، نگارخانه، پارک بازی کودکان، فضای آبی، آلاچیقها، سیاه چادرها، به همراه اجرای مراسمهای نمایش نقالی و شاهنامهخوانی و نمایشگاه اقوام مختلف میشود و در مجموع این باغ محلی خواهد بود.
برای یادآوری میراث کهن دیار ایران زمین و مکانی برای احیای هنرهای اصیل و قدیمی این مرز و بوم که در حال فراموشیاند. مجموعههای مختلفی در این باغ به نمایش گذاشته شده که بخشی از آن عتیقهجات از انواع سماور، چرخ خیاطی، قیچی، دوربین، ظروف اقوام مختلف مانند جوم و بادیه، نسخ خطی و... است.
پردیس قائم از شمال به شهرک امام هادی و از شرق به بولوار توس و از غرب به باغ آستان قدس رضوی محدود است و دارای مساحتی در حدود ۱۶۳۹۲۶ متر مربع است. پارک پردیس قائم تنوع گونههای گیاهی بسیار غنی دارد و در این بوستان گیاهانی مانند صنوبر، چنار و انواع سرو، کاتالیپا، زیتون، کاج، یوکا، اقاقیای معمولی و چتری، عرعر، راش، افرا، ترون، پیراکانتا، رزهای معمولی و هفت رنگ، گل ناز و دیگر گلها دیده میشوند.
از دیگر امکانات این پارک ساختمان موزه ایرانی، اتاق بازیهای کامپیوتری و چهار آلاچیق، ۳ بوفه و آبنمای آبشار مانند و موزیکال و خطی است، از طرفی امکانات مختلفی نیز در این پارک قرار دادهاند تا مسافران و مردم شهر ساعتهایی خوش را بتوانند در کنار خانواده بیرون از خانه سپری کنند.
پارک حجاب اولین پارک بانوان مشهد محسوب میشود که در حاشیه هدایت غربی واقع شده است. این پارک با زیربنای حدود ۱۲ هکتار، برای بانوان مشهد و با هدف ایجاد فضایی برای ورزش بانوان در شهر ساخته شده است.
دوچرخه، اسکیت، لوازم ورزشی، زمین ورزش کودکان و بوفه از امکاناتی است که در این پارک وجود دارد. همچنین در قسمتی از پارک حجاب مشهد سالنی سرپوشیده برای ورزش بانوان در نظر گرفته شده است. ورود آقایان به پارک حجاب تا ظهر ممنوع است و بانوان میتوانند از این فضا به راحتی بهرهمند شوند.
در داخل این بوستان فرهنگسرای حجاب قرار دارد که برنامههای مختلفی از جمله کلاسهای آموزشی در حوزههای شیرینی پزی، خیاطی، ساخت تراریوم و ... برگزار میکند همچنین با برپایی نمایشگاههایی در پارک سعی میکند تا بانوان توانمند را معرفی کند و حمایتی از بانوان سرپرست خانوار داشته باشد.
بوستان واقع در سه راه کاشانی، در گذشته گورستان علیآباد بوده است، اما از سال ۱۳۳۷ دیگر اجازه دفن در این مکان داده نشد و تبدیل به بوستان کودک شده است.
همانطور که از نام این بوستان پیداست مکانی مناسب برای بازی کودکان است، کانون پرورش فکری کودکان در این پارک محل مناسبی است برای اینکه کودکان ساعتی در این مکان به کشیدن نقاشی و درست کردن سرگرمی مشغول شوند و خانوادهها نیز با فراغ بال از فضای سبز موجود لذت ببرند.
حاشیه خیابان توحید کنونی در گذشته روستایی به نام هشتآباد بوده است. این روستا مزرعه و باغ بزرگی داشته که جزو موقوفات سادات رضوی محسوب میشود و قدمت آن به ۴۰۰ سال پیش میرسد که کم کم به مشهد وصل شده است.
باغ این روستا به وسیله سادات رضوی به شهرداری بخشیده شد که البته شهرداری با اضافه کردن بخشهایی از حاشیه خیابان به آن اکنون آن را به صورت بوستانی در اختیار مردم قرار داده است.
قرائتخانه جواهری مهمترین کتابخانه منطقه ماست که از سال ۸۰ فعالیت خود را آغاز کرده است، این کتابخانه با بیش از ۳ هزار جلد کتاب و سالن مطالعه روزانه پذیرای علاقهمندان به کتاب و کتابخوانی است.
قرائتخانه جواهری واقع در خیابان شهید کریمی ۱۵ که حدود ۳ هزار و ۲۰۰ نفر عضو دارد، طرح ویژهای را برای نوروز امسال اجرا میکند، به این صورت که این کتابخانه سالن مطالعه خود را از ساعت ۷:۳۰ تا ۲۲ به صورت رایگان در اختیار دانشآموزان کنکوری قرار میدهد تا در زمان تعطیلات نوروز بتوانند به دور از هیاهو به مطالعه بپردازند.
بازار سپاد از بزرگترین مناطق تجاری، گردشگری در کشور است که ۲۵۰۰ واحد تجاری دارد
بازار سپاد از بزرگترین مناطق تجاری، گردشگری در کشور است که با ۲۵۰۰ واحد تجاری به یکی از مکانهای پربازدید زائران حرم مطهر رضوی تبدیل شده است، علاوه بر امکانات خرید، فضاهای تفریحی جذابی هم در اختیار مراجعهکنندگان قرار دارد که از جمله آنها میتوان به شهربازی رو باز با تجهیزات بسیار مدرن، شهربازی سرپوشیده به عنوان یکی از مجهزترین شهربازیهای سرپوشیده کشور، مرکز تفریحات آبی و مجموعه سالنهای سینما ۵ بعدی که آخرین فناوری نمایش فیلم را داراست، اشاره کرد.
از دیگر امکانات ایجاد شده در منطقه تجاری، گردشگری سپاد خراسان میتوان به سیرک ملل اشاره کرد که به صورت دائمی و همه روزه در این منطقه به اجرای برنامه میپردازد؛ همچنین به جز امکانات تفریحی ظرفیتهای میزبانی از قبیل مراکز پذیرایی متنوع هم در سپاد پیش بینی شده که شامل بیش از ۱۰ رستوران بزرگ و مجهز است.
فروشگاههای بزرگی که دراین مجتمعهای تجاری قرار دارد مجموعهای متنوع از کالاهای مورد نیاز خانواده را با قیمت مناسب در اختیار آنها قرار میدهد همچنین فروشگاههای سوغات و هدایا نیز وجود دارد که قرار گرفتن تمام این امکانات در کنار هم باعث صرفهجویی در وقت زائران برای خریدهای مورد نیازشان میشود.
این مجتمعها دارای پارکینگهای اختصاصی طبقاتی برای خودروهای سبک و پارکینگ روباز برای خودروهای سنگین هستند و هیچ مشکلی از لحاظ پارک خودرو و حجم زائر در این مکان وجود ندارد.
یکی از مهمترین مراکز کفش شهر مشهد در خیابان مطهری شمالی واقع شده است، این بازار متشکل از تعدادی کارگاه تولیدی کیف و کفش، فروش و تعمیرات آن است و حدود ۲۰۰ باب مغازه در این راسته خیابان وجود دارد و با توجه به قیمت مناسب این تولیدیها، یکی از بورسهای خرید کفش برای مردم مشهد محسوب میشود که زائران نیز میتوانند از این ظرفیت استفاده کنند.
اگر قصد خرید پارچههای رنگارنگ با قیمت مناسب دارید در منطقه ما خیابانی به اسم تعبدی وجود دارد که راسته پارچه فروشهای مشهد در آن قرار دارد. این راسته بین خیابان حرعاملی ۸ و ۱۰ قرار دارد. در این خیابان از هر رهگذری سراغ خیابان تعبدی و راسته پارچه فروشیهایش را بگیرید راهنماییتان خواهند کرد. علاوه بر این انواع مدلهای پردههای منازل و ادارات را در این راسته پیدا میکنید.
باغ پرندگان مشهد تنها و اولین باغ پرندگان منطقه شرق کشور است. در این باغ انواع پرندگان با گونههای کمیاب ایرانی، آسیایی و آفریقایی موجود است که برای تأمین سلامتی بازدیدکنندگان و پرندگان تیمهای پزشکی به صورت شبانه روزی در باغ پرندگان مشهد حضور دارند و این باغ با مجوز اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی و سازمان محیط زیست مشهد شروع به کار کرده است.
این پارک با توجه به جذابیت خاص خود توانسته است پذیرای حجم در خور توجهی از مسافران تورهای مشهد باشد. یکی از بارزترین ویژگیهای این باغ وحش زیبایی بصری آن است، چرا که دست اندرکاران محوطه کلی باغ را به زیباترین نحو ممکن طراحی کردهاند.
وجود پلهای چوبی، خیابانهای سنگ فرش، پوشش گیاهی فوق العاده، آبشارهای مصنوعی همه و همه مجموعهای از جذابیتها و زیباییها را موجب شده و همین مسئله توانسته است به بهترین شکل به جذب مسافران تورهای مشهد منجر شود.
از جهت دیگر بازدید از این باغ پرندگان به خانوادههایی توصیه میشود که همراه با کودکان خود به سفر آمدهاند. اکنون بیش از ۷۰۰ پرنده در این مجموعه نگهداری میشوند که میتوان در طی روز از تماشای آنها لذت برد و اوقات خوشی را در فضای پارک سپری کرد.
مجموعه آبی خاص واقع در میدان بهارستان با داشتن ۷ طبقه از لحاظ زیربنا و تعداد طبقات بزرگترین پارک آبی طبقاتی دنیا محسوب میشود. این مجموعه آبی همچنین دارای متنوعترین و منحصر به فردترین امکانات و خدمات است.
از ویژگیهای این مجموعه ورزشی و تفریحی میتوان به حدود ۵۵۰ متر مربع پارک آبی و وجود رودخانه خروشان به طول ۱۷۰ متر اشاره کرد، همچنین مجموعههایی با حدود ۲۷۵۰ مترمربع زیربنا شامل مجموعه استخرها، سونا، بدنسازی و حمام آفتاب در دو طبقه ویژه بانوان و آقایان از خدماتی است که به گردشگران و مراجعان ارائه میشود.
یکی دیگر از ظرفیتهای گردشگری در میدان بهارستان و در یکی از مجتمعهای تجاری اولین مجموعه علمی و تفریحی هوانوردی کشور است که با ارائه خدمات تفریحی و آموزشی بسیار مهیج و جذاب تحقق رویای شیرین پرواز را میسر کرده است.
همانطور که همه میدانیم هزینه آموزش پرواز و یا تجربه یک پرواز تفریحی بسیار زیاد است و ممکن برخی از عهده آن برنیایند، اما با حضور در این مجموعه آن هم برای سنین مختلف با پرداخت هزینه کم میتوان این حس لذت بخش را از طریق دستگاههای شبیه ساز تجربه کرد، در حقیقت این مجموعه میتواند افرادی را که رویای پرواز دارند به این رویا نزدیک کند.
اگر در سفر به مشهد گذرتان به میدان توحید افتاد باید بدانید که این میدان دروازه اصلی شهر مشهد تا ابتدای دهه ۱۳۰۰ بوده است این دروازه به نام دروازه قوچان شناخته میشده و دارای برج و بارو بوده که برای ورود و خروج مردم و بارو بنه و دواب بارکش و اسب و استر و گاری یا کالسکه آنان در دروازه شهر عوارض میگرفتند.
در گذشته گاراژهای فعلی حوالی این میدان کاروانسرا بودند، حتی الان هم به آنها کاروانسرا میگویند، اما دیگر کاربرد اسکان زائران را ندارند و تبدیل به مکانهای تجاری شدهاند و پس از اینکه شهر رشد کرد، این گاراژها تبدیل به محلی برای فروش محصولات کشاورزی به ویژه غلات شد، چنانکه شغلهایی مثل بوجاری، علافی، آسیابانی و... در اینجا رواج پیدا کرد.
خاستگاههای اصلی کشتی باچوخه به عنوان یکی از معروفترین ورزشهای محلی ایران، خراسان است. علاقه فراوان اهالی این خطه به این رشته ورزشی بر کسی پوشیده نیست؛ امری که میتوان آن را از حضور پرشور کودکان، جوانان و پیران در تماشای این مسابقات دریافت.
یکی از گودهای قدیمی اطراف مشهد که هر هفته در آن مسابقه برگزار میشود، گودچوخه «شهدای مهدی آباد» است که در ابتدای خیابان توس ۵۳ قرار دارد و خیل علاقهمندان به این رشته را در گرمای سوزان تابستان و سرمای زمستان، ساعتها روی خاک مینشاند تا کشتیها را نظاره کنند.
مسابقات کشتی با چوخه هر سال در اردیبهشت ماه برگزار میشد که نه تنها بیش از ۱۰ هزار تماشاگر را با خود به همراه دارد بلکه پهلوانانی را از شهرستانها برای نمایش قدرت و زور بازو به این گود میکشاند، اما امسال زمان برگزاری این مسابقات فروردین ماه اعلام شده است که گردشگران بتوانند از تماشای آن لذت ببرند.
جاده قدیم قوچان جزو محلههای قدیمی مشهد محسوب میشود که همگی بافتی سنتی دارند. درکنار این بافت برای معرفی و عرضه به گردشگر، میتوان به ظرفیتهای این محدوده نیز اشاره کرد.
ظرفیتهایی که هر کدام ساعتها گردشگر را سرگرم و درعین حال از سفرش به این محدوده راضی خواهد کرد. ازجمله این ظرفیتها میتوان به مکانهای تاریخی و مذهبی و همچنین ورزشی جاده قدیم اشاره کرد. روستای عاشقان در نزدیکی بولوار توس از مکانهایی است که کمترکسی نامی از آن شنیده است.
این روستا قدمتی صدساله دارد که تنها نام آن میتواند گردشگران زیادی را به این روستا جذب کند، حوضخانه هزاردستان، حصار کهن دژ تابران توس و برج اخنگان (اخنجان) از جمله دیگر مکانهای دیدنیای محسوب میشوند که در این پهنه قرار دارند.
* این گزارش شنبه ۲۵ اسفند ۱۳۹۷ در شماره ۳۳۱ شهرارا محله منطقه دو چاپ شده است.