علی رضا قربانی بعد از رهایی، مرکزی را برای نجات قربانیان اعتیاد افتتاح کرد

اعتیاد این بلای خانمان‌سوز سال‌هاست که جان، مال و جوانی شهروندان و هموطنان ما را به تاراج برده است. بسیاری از این افراد بعد از گرفتاری در دام اعتیاد، به دلیل بی‌مهری و طردشدن از طرف خانواده و جامعه به مخدرهای قوی‌تری پناه برده و به دنبال پرکردن این خلأ معنوی و روحی هستند، اما این غول بی‌شاخ و دم سرانجامی جز کارتن‌خوابی، دربه‌دری، انزوا و دست و پا زدن در لابه‌لای گنداب جوی‌ها ندارد. 

وجود یک حامی و دست مهربان می‌تواند این سرنوشت تلخ را از پرونده زندگی معتادانی که هنوز به قهقرا نرسیده‌اند، حذف کند و آن‌ها را به آغوش گرم خانواده و جامعه بازگرداند. مرکز ترک اعتیاد کوثر، واقع در بولوار شاهنامه (شاهنامه 36)یکی از مراکز نگهداری معتادان کارتن‌خواب و بی‌خانمان است که از زمان تأسیس تاکنون به پناهگاه و محل امنی برای این گروه از معتادان تبدیل شده است. 

بیشتر کارکنان و دست‌اندرکاران این مرکز نیز از جمله بهبودیافتگانی هستند که زمانی گرفتار در دام اعتیاد بوده و امروز به شکرانه بازگشت دوباره به زندگی با آغوش باز و دستانی مهربان برای نجات معتادانی که به این مرکز آورده می‌شوند، تلاش می‌کنند. به مناسبت روز جهانی مبارزه با دخانیات دیدار چندساعته‌ای از مرکز اعتیاد کوثر داشتیم‌ و گفت‌وگوی دوستانه‌ای با دست‌اندرکاران و بهبودیافتگان این مرکز انجام دادیم.

متبرک با نام امام رضا(ع)

علی رضا قربانی، مدیر مرکز ترک اعتیاد کوثر (واحد بولوار شاهنامه) می‌گوید: مجموعه مرکز ترک اعتیاد کوثر هم‌زمان با سال‌روز ولادت حضرت رضا(ع) در تاریخ هشتم آبان سال 88 و با حضور آیت‌الله خزعلی افتتاح شد. 

در این مرکز معتادانی که به‌دلیل مصرف زیاد مواد مخدر بی‌خانمان و از خانواده طرد شده‌اند و در اصطلاح به آن‌ها معتادان «کارتن‌خواب» می‌گویند، نگهداری می‌شوند. روش بهبود ما در این مرکز الگوبرداری از کشور اروپایی مانند هلند است. 

در این کشورها مراکزی به صورت شهرک‌های مجهز به کارگاه‌ها و کارخانه‌های مختلف وجود دارد، در این شهرک‌ها علاوه‌بر مداوا و بازپروری معتادان، مشاغل مختلف فنی و حرفه‌ای نیز به آن‌ها آموزش داده می‌شود، بدین ترتیب بعد از پایان دوران بهبودی این افراد با توجه به حرفه‌ای که آموخته‌اند و گواهینامه‌ای که دریافت کرده‌اند، می‌توانند در کارگاه‌ها و کارخانجات سراسر کشور مشغول به کار شوند. 

مرکز ما نیز الگویی از این روش در مقیاسی کوچک‌تر است. مجموعه مراکز ترک اعتیاد کوثر، با مشارکت استانداری، فرمانداری، سازمان بهزیستی، اداره بهداشت، علوم پزشکی و نیروی انتظامی برای ترک معتادان متجاهر و بی‌خانمان تأسیس شده است. 

در مرحله اول و بر اساس ماده(16) مأموران نیروی انتظامی معتادان بی‌خانمان و متجاهر را که در زیر پل‌ها و خانه‌های خرابه ساکن هستند جمع‌آوری می‌کند، بعد از آن بر اساس ماده(15) تعدادی از این معتادان بی‌خانمان به مرکز درمانی ما معرفی می‌شوند و مراحل ترک و بهبود این افراد در مرکز انجام می‌شود. 

متأسفانه به‌دلیل کمبود فضا در مراکز ترک اعتیاد، آن دسته از بیمارانی که وخامت حال آن‌ها بیشتر است و هیچ پناهی از قبیل خانواده و دوستان ندارند در اولویت اعزام به اردوگاه ترک اعتیاد قرار دارند. پرداخت تمامی هزینه‌ها در این مراکز برعهده سازمان بهزیستی است، البته دیگر سازمان‌ها و حتی افراد عادی و خیّر نیز از لحاظ مادی و معنوی کمک و همراه ما بوده و هستند.

علاوه‌بر مداوا و بازپروری معتادان، مشاغل مختلف فنی و حرفه‌ای نیز به آن‌ها آموزش داده می‌شود

بهبود با ورزش، کتاب و آب‌درمانی

شیوه مرکز ترک اعتیاد کوثر، برای ترک معتادان این مرکز روشی خودخواسته و با همکاری و مشارکت خود معتاد است و فرد بیمار در بهبودی خود نقش بسیار مهمی دارد.
قربانی در توضیح این مطلب می‌گوید: روش مورد استفاده در این مرکز براساس جدیدترین روش‌های ترک اعتیاد و با مشارکت و همراهی خود معتاد است. بعد از سم‌زدایی و رسیدن فرد معتاد به یک مرحله مناسب جسمی و عقلی، ساعتی از وقت روزانه خود را به ورزش‌کردن و تقویت قوای جسمانی می‌پردازد، نرمش صبحگاهی، دوومیدانی، فوتبال، شنا و آب‌درمانی از جمله فعالیت‌های ورزشی مرکز است. 

در ادامه این روش کلاس‌های مشاوره ازسوی کارشناسان و روان‌شناس زبده برای افراد بهبودیافته به‌طور خصوصی و گروهی برگزار می‌شود و این استادان در سخنرانی‌ها و گفت‌وگوهای خود به بیان آثار سوء مواد مخدر و چگونگی رهاشدن از افکار و وسوسه‌های روحی اعتیاد می‌پردازند. 

خواندن کتاب و مطالعه جزوات ویژه درباره اعتیاد که در کتابخانه مجموعه موجود است نیز بخشی از این فرایند بهبود است. در این میان افراد بهبودیافته، به دلیل قرابت روحی، احساس درک متقابل و اعتیادی که قبلا داشته‌اند نیز نقش مؤثری در کمک به افراد تحت درمان دارند و از طریق گفت‌وگو و حمایت معنوی خود در بالا بردن اراده و سرعت بخشیدن در بهبود افراد تحت مداوا نقش مؤثری دارند. در پایان دوره درمان نیز ارتباط ما با این افراد بهبود یافته ادامه خواهد داشت و ما در قالب کمک‌های مادی و مشاوره‌ای از این افراد حمایت خواهیم کرد.

بهبود همراه با شغل‌آموزی

مدیر مرکز ترک اعتیاد کوثر در ادامه با اشاره به آموزش حرفه به معتادان می‌گوید: بعد از طی شدن دوره درمان و آمادگی فرد بهبود یافته از لحاظ روحی و جسمی، با توجه به استعداد و علاقه‌ای که این فرد دارد، در یک دوره چند ماهه تحت آموزش و یادگیری مشاغل گوناگون قرار می‌گیرد. 

در حال حاضر ما در این مرکز با کمک سازمان فنی وحرفه‌ای و استفاده از امکاناتی که در اختیار ما قرار دارد مشاغلی مانند آرایشگری، نانوایی، خشک‌شویی، خیاطی و آشپزی آموزش داده می‌شود. بعد از گذراندن دوره آموزشی و آشنایی کامل با شغل و گرفتن مدرک مورد نظر این افراد آمادگی این را دارند که از طریق حرفه‌ای که آموخته‌اند وارد بازار کار شده یا با تأسیس کارگاهی برای خود به تدریج درآمدی را برای خود و خانواده کسب کنند. 

یکی از مشکلات مهم این معتادان بهبودیافته پیداکردن شغل مناسب است، برای برطرف‌کردن این مشکل ما با قراردادهایی که با اداره فنی و حرفه‌ای و صاحبان کارخانجات دولتی و خصوصی بسته‌ایم، افراد آموزش‌دیده را به این مراکز معرفی و آن‌ها نیز به فراخور حال و نیاز خود از این افراد در مراکز شغلی خود استفاده می‌کنند. 

ما فقط به این مورد اکتفا نکرده‌ایم و با همت و همکاری سازمان بهزیستی کارگاهی را افتتاح کرده‌ایم که در حال حاضر 40نفر از افراد بهبود یافته این مرکز در این کارگاه مشغول به کار هستند، البته به دلیل کمبود بودجه‌ای که وجود دارد، کمک‌های مردمی و صاحبان صنایع و کارخانجات در بهترشدن عملکرد مرکز تأثیر زیادی خواهد داشت و به قول معروف هرجا که مردم پای کار باشند، نتایج بهتری حاصل می‌شود. ما از همه شهروندان و مردم می‌خواهیم از هر طریقی که می‌توانند این مجموعه را یاری کنند.

بهبودیافتگان گردانندگان مرکز کوثر

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد مرکز ترک اعتیاد کوثر این است که اداره این مرکز به دست تعدادی از معتادان بهبودیافته در همین مرکز انجام می‌شود.
قربانی با تأیید این موضوع می گوید: از سال 1388تاکنون بیش از 1000معتاد کارتن‌خواب در این مرکز بستری و بهبود یافته‌اند و بر طبق آماری که وجود دارد حدود 25تا 30درصد از این افراد بهبود کامل یافته و به آغوش خانواده بازگشته‌اند، در این میان تعدادی نیز به شکرانه سلامتی و نشاط به دست آمده در همین مرکز ماندگار شده و به خدمتگزاری مشغول هستند. 

درحال حاضر 14نفر از کارکنان این مرکز، معتادان بهبود یافته هستند که کارهای مختلف مرکز را انجام می‌دهند و از مرکز حقوق ماهانه نیز می‌گیرند. اینکه آن‌ها تجربه دست‌وپنجه نرم‌کردن بت هیولای اعتیاد و کارتن خواب بودن را دارند از دو جهت حائز اهمیت است، یکی اینکه آن‌ها می‌دانند با معتادی که گرفتار شده، چطور باید رفتار کنند و با اثرات روحی و جسمی اعتیاد آشنا هستند. 

مورد دیگر این است که معتادانی که برای ترک به اینجا آورده شده‌اند، وقتی متوجه می‌شوند که افراد دست‌اندرکار روزگاری خود معتاد و کارتن‌خواب بوده و بهبود یافته‌اند، ارتباط بهتری برقرار کرده و با دیدن این افراد انرژی و امید بیشتری برای ترک اعتیاد پیدا می‌کنند.

از سال 1388 تاکنون بیش از 1000معتاد کارتن‌خواب در این مرکز بستری و بهبود یافته‌اند 

موقع فوت پدر زندان بودم

س.ع 13سال سابقه مصرف مواد مخدر صنعتی را تجربه کرده  و بعد از حضور در مرکز ترک اعتیاد کوثر، موفق به ترک مواد مخدر شده‌است. او که 3سال و 4ماه است که از چنگال دیو اعتیاد رهایی یافته درباره چگونگی تأمین هزینه مواد مخدرش می‌گوید: در زمان اعتیادم به مواد مخدر صنعتی، برای به دست آوردن پول و خرید مواد هرکاری می‌کردم، تا جایی که دیگر آبرویی برای خودم و خانواده‌ام نمانده‌ بود. مجبور شدم که محله و حتی شهرم را ترک کنم، به تهران رفتم و در آنجا کارتن‌خواب شدم. 

خیلی تلاش کردم که مواد را ترک کنم، اما اراده روحی و جسمی برای این‌کار را نداشتم، تا اینکه سرانجام به مشهد آمدم و با این مرکز آشنا شدم و در حال حاضر 3سال و 4ماه است که مواد را کنار گذاشته و پاک هستم. در دوران اعتیاد سختی‌ها و غصه‌های زیادی را به چشم دیدم و تحمل کردم که تلخ‌ترین آن‌ها فوت پدرم بود. 

در زمان فوت پدر به دلیل اعتیاد در زندان بودم و نتوانستم برای تشییع جنازه پدرم بیایم و این حسرت برای همیشه در دلم ماند. بهترین خاطره بعد از ترک اعتیادم ازدواج و تولد دخترم تینا بوده است.

باعث مرگ مادرم شدم

ج.ص از 14سالگی به کشیدن مواد مخدر سنتی و بعدها صنعتی روی می‌آورد و تا 40سالگی به مصرف مواد مخدر ادامه می‌دهد، اما سرانجام در پناه مرکز ترک اعتیاد کوثر موفق به ترک شده و در حال حاضر 5سال از پاک‌بودنش می‌گذرد.
او درباره دلیل اعتیادش می‌گوید: زیاده‌خواهی و نشان‌دادن اینکه من هم می‌توانم هر کاری بکنم باعث شد که به جمع‌های دوستانه خطرناک راه پیدا کنم. ادعاهای بی‌اساسی که از سر غرور و سن و سال کم سرانجام با اعتیاد به مواد مخدر ختم شد و تمام زندگی و جوانی‌ام را به باد داد. 

تا جایی که باعث و بانی قتل عزیزترین فرد زندگی‌ام یعنی مادرم شدم. مادرم به بیماری قند مبتلا بود، هر روز باید انسولین مصرف می‌کرد، تزریق انسولین روزانه مادرم بر عهده من بود اما یک روز از شدت خماری از این موضوع غافل شده و نتوانستم آمپول انسولین مادرم را بزنم، هنگام غروب که به اتاق مادر رفتم متوجه شدم به دلیل نرسیدن انسولین فوت کرده است، در واقع اعتیاد باعث شد که قاتل مادرم بشوم. 

تأثیر روحی این اتفاق باعث بدترشدن اعتیادم شد و به انواع مواد مخدر سنتی و صنعتی معتاد شدم. خوشبختانه سرانجام با آمدن به این مرکز سرنوشت و زندگی‌ام عوض شد و با وجودی که هرگز فکر نمی‌کردم بتوانم اعتیاد را کنار بگذارم، ترک کردم و در حال حاضر چند سالی است که به‌عنوان خدمتکار در این مجموعه مشغول به کار هستم.

خانواده‌ام را ترک کردم

م. ح 60سال دارد و بیش از30سال از آن را به استفاده از مواد مخدر گذرانده‌ است. او که به‌دلیل اعتیاد خانواده‌اش را ترک کرده بود، بعد ازترک اعتیاد به خانه برگشته و حالا پدربزرگ خوبی برای‌ نوه‌هایش شده‌است.
او در این باره می‌گوید: به‌طور تفریحی و ماهی یک‌بار استفاده از مواد مخدر را شروع کردم و بعد از چندسال به یک معتاد تمام عیار تبدیل شدم. خانواده‌ام برای اینکه آبرویشان نرود، از محله قدیمی‌مان کوچ کردند، من نیز دیگر آن‌ها را ندیدم، دورادور به دیدنشان می‌رفتم اما برای آنکه آبرویشان نرود خودم را به خانواده‌ام نشان نمی‌دادم. 

دختر و پسرم ازدواج کردند، اما من در مراسم عروسی آن‌ها حضور نداشتم. خیلی تلاش کردم که ترک کنم و به آغوش خانواده برگردم، اما اراده این کار را نداشتم تا اینکه سرانجام در این مرکز بستری و با کمک آقای قربانی و دیگر بچه‌ها موفق به ترک مواد شدم و اکنون دوسالی است که پاک هستم. 

بهترین خاطرات زندگی من، در همین دو سالی بود که در این مرکز بودم. یک روز خبر دادند که خانواده‌ام برای دیدنم آمده‌اند. این بهترین خبری بود که سال‌ها منتظرش بودم، همسرم، دخترم، پسرم و همسرانشان برای دیدنم آمده بودند. عضو جدید خانواده، فرزند یک‌ساله دخترم که شباهت زیادی به من داشت نیز همراه مادرش آمده بود، دیدن آن‌ها بزرگ‌ترین و بهترین اتفاق زندگی‌ام بعد از سال‌ها بود.