فاطمه رشیدی یکی از پژوهشگران جوان و دانشآموزان برتر منطقه آموزش و پرورش تبادکان است. او که همواره از علم و تجربه در راه رسیدن به دستاوردهای علمی و پژوهشی خود استفاده کرده به عنوان یک دانشآموز خلاق و خوشفکر بهدنبال شناخت پدیدههای زمینشناسی و دانستن علم نجوم است و با کسب رتبه برتر مسابقات زمینشناسان ایران، آینده روشنی را پیش رو دارد. در گفتوگو با این افتخارآفرین جوان محله امیریه، تلاش و دستاوردهای او را برای رسیدن به درجات عالی پیشرفت علمی و پژوهشی بررسی کردیم.
فاطمه رشیدی سال1381در اسفراین به دنیا آمده و از همان دوران کودکی به پژوهش و آزمایش درباره پدیدههای طبیعی علاقه پیدا میکند.
وی میگوید: کودک که بودم دوست داشتم درباره هر پدیده عجیبی که در اطرافم رخ میدهد، اطلاعاتی به دست آورم. یکی از عجیبترین پدیدهها در ذهن من، طلوع و غروب خورشید و ماه و ستارگان آسمان بود، اینکه ستارهها و خورشید چه هستند و از چه تشکیل شدهاند برای من جالب بود.
در کنار علاقه به نجوم از قوه تخیل قوی برخوردار بودم. همیشه در ذهنم این تصور را داشتم که آدم فضایهایی غولپیکر با بدنی شبیه روبات(آدم آهنی) و با چشمانی سوزان که میتوانند همه چیز را نابود کنند در ماه و خورشید و دیگر ستارگان زندگی میکنند و حتی برخی شبها خوابشان را میدیدم.
دانشآموز دبیرستان آرمیتا مصلینژاد ادامه میدهد: بعدها که به مدرسه رفتم، با مطالعه کتاب علوم تجربی دوم دبستان و چند کتاب علمی دیگر در زمینه نجوم همانند«نجوم به زبان ساده»، «راهنمای فضا»، «راهنمای گردشگری در منظومه شمسی» و «خودآموز نجوم» اطلاعات خوبی درباره خورشید و ستارگان کسب کردم.
همچنین علاقهای وافر به فیلمهای مستند کهکشانی همچون «نجوم و کیهان»، «کهکشان راه شیری»، «اسرار کهکشانها» و «سفری به انتهای کهکشان» و انیمیشنهایی همانند «تکامل کهکشانها» و «اجرام اعجابانگیز منظومه شمسی» داشتم و آنها را تماشا میکردم.
رشیدی درباره اولین تجربه پژوهشی خود هم میگوید: اولین پژوهش علمی من کلاس پنجم دبستان انجام شد. موضوع تحقیق درباره خورشید، منظومه شمسی و ستارگان همسایه زمین بود، این تحقیق بهانهای برای مطالعه جامع و کامل من درباره ستارگان و جنس و وضعیت ساکنان فضا شد. همان سال بهترین نمره تحقیق پژوهش علمی را دریافت کرده و مورد تشویق معلمان مدرسه قرار گرفتم.
پژوهشگر جوان منطقه تبادکان درباره پدیدههای ناخوشایند انسانی که تاثیر سوئی بر زمین داشته نیز تحقیق کرده است.
فاطمه رشیدی در این باره میگوید: زمین به عنوان خانه همه انسانها در سالهای اخیر دچار تحولات زیادی شده است که قسمت مهم آنها حاصل دخالت انسان بوده است. نمونه بارز آن تغییرات آبوهوایی و آلودگی کلانشهرهایی مانند مشهد است.
یکی از موارد پژوهشی که من بهطور ویژه و در مقیاسکلانشهری مانند مشهد مورد تحقیق قرار دادم، کمبود آب مصرفی و استفاده دوباره از آب فاضلاب شهری در مصارف صنعتی و کشاورزی است. با توجه به کمشدن شدید نزولات آسمانی در چند سال اخیر، شاهد خشکسالی و افت منابع آب زیرزمینی هستیم.
این افت منابع آبی اثرات جبرانناپذیری بر کشاورزی، صنعت و مصارف خانگی داشته است. از طرف دیگر در کلانشهری مانند مشهد، روزانه آبشرب زیادی مصرف و به صورت فاضلاب خانگی بلااستفاده به مسیلها و رودخانهها، بهویژه کشفرود وارد میشود.
کشاورزان حاشیه شهر نیز از همین فاضلاب برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده کرده و محصولات غیربهداشتی را به میوهفروشیها و شهروندان عرضه میکنند. تحقیقات مفصلی در زمینه استفاده دوباره از فاضلاب تصفیهشده در مصارف کشاورزی و حتی خانگی انجام دادم.
دراین راه بهسراغ شهرداری و شرکت آب و فاضلاب رفتم و مراحل مختلف تصفیه استاندارد و نگهداری فاضلاب خانگی را مشاهده و بررسی کردم. مقالات تحقیقی و پژوهشی کشورهای پیشرفته در زمینه تصفیه و استفاده دوباره از آب و فاضلاب خانگی را نیز مطالعه کردم و در پایان حاصل این تحقیقات را در یک مقاله پژوهشی نوشته و برای سایت مسابقاتی که در همین زمینه برگزار شده بود، فرستادم. این مطلب پژوهشی توانست بعد از کسب رتبه برتر مدارس منطقه تبادکان در مرحله استانی نیز حضور یافته و رتبه دوم استان را به دست آورد.
پژوهشهای زیادی درباره کمبود آب مصرفی و استفاده دوباره از آب فاضلاب شهری در مصارف صنعتی و کشاورزی انجام دادم که مجموع این مطالعات رتبه دوم مسابقات پژوهشگران جوان استان خراسان رضوی را به همراه داشت
فاطمه رشیدی چندی قبل در همایش زمینشناسان ایران در مشهد شرکت و رتبه اول این مسابقات کشوری را به دست میآورد.
او میگوید: به دلیل علاقه به حوزه زمینشناسی، نجوم و کیهان همیشه تحقیقاتی در این حوزه داشتم و با مطالعه کتابهای نجومی و واردشدن به سایتهای نجومی و دانشگاهی، آخرین دستاوردها و تحقیقات در حوزه نجوم و کهکشان را رصد میکردم.
«انبساط کهکشانها»، آخرین موضوع پژوهشی است که درباره آن تحقیقات مفصلی داشتم و نظراتی را نیز در این حوزه نوشته و برای چند سایت دانشگاهی فرستادم. چند هفته قبل نیز در همایش زمینشناسان ایران در دانشگاه فردوسی شرکت کردم و مقاله پژوهشی درباره «نظریات نجومی و زمینشناسی ابوریحان بیرونی» ارائه دادم که رتبه برتر این همایش را از آن خود کرد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه برای تکمیل این مقاله از کتابهای ابوریحان بیرونی بهره برده است، بیان کرد: ابوریحان بیرونی، منجم و ریاضیدان برجستهای است که در علوم مختلف اکتشافات علمی بینظیری دارد، یکی از آثار او «التفهیم» است که ریاضی و نجوم را به زبان سادهای بیان میکند.
همچنین این کتاب در زمینههایی همانند محاسبه تقویم، استفاده از اصطرلاب و محاسبه شعاع زمین کاربرد دارد. کتاب «قانون مسعودی» دیگر کتاب ابوریحان هم از بهترین کتابهای تمدن اسلامی به شمار میآید و به منزله دایرهالمعارفی از علوم ریاضی، هیئت و نجوم است. ابوریحان در این کتاب میکوشد تا حرکت پیچیده سیارهها را بررسی کند.