کارآفرینی از نخ و نقش تا پرورش گیاه 
خانه مَش حسین و بانو، لمکده سنتی است 
مجتبی افتخاری آرزو دارد همه قصه‌های کلام خدا را بشنوند
مجتبی افتخاری حافظ و دارنده افتخارات بسیاری در رشته حفظ و ترتیل‌خوانی قرآن است و در مسابقات مختلف ترتیل و حفظ قرآن چندین رتبه دارد.
چشمش به نور، گوشش به نوا و قلبش به معانی قرآن روشن است. قاری و حافظ جوان قرآن در محله شهیدآوینی توانسته است تنها در مدت یک‌سال‌و‌نیم، کل قرآن کریم را حفظ کند. مجتبی افتخاری همچنین ترتیل‌خوان قهاری است که با صوتی زیبا و آهنگین، کلام خدا را با ترتیل می‌خواند.
او زندگی‌اش را وقف و مدیون قرآن می‌داند؛ جوانی که از کودکی پای ثابت محافل قرآنی بوده و انگار خدا برایش برنامه ویژه‌ای داشته است. گویی همه ساعت‌های این برنامه، زنگ قرآن است. مجتبی همچنین طلبه است و مدرک کارشناسی علوم سیاسی هم دارد. بعد از افطار، شبی از شب‌های ماه مبارک،
مهمان او در مجموعه نُقا (انجمن نخبگان قرآنی افغانستان) شدیم تا ساعتی درباره قرآن و قرآنی‌شدن گفت‌و‌گو کنیم.
پر‌افتخار در مسابقات کشوری و بین‌المللی
مجتبی افتخاری متولد۱۳۷۰، زاده ایران از پدر و مادری مهاجر و افغانستانی است. خانواده او از سال۱۳۹۶ در گلشهر زندگی می‌کنند و به همین محدوده خو گرفته‌اند. او حافظ و دارنده افتخارات بسیاری در رشته حفظ و ترتیل‌خوانی قرآن است و در مسابقات مختلف ترتیل و حفظ قرآن همچون مسابقات دانش‌آموزی، دانشجویی، دارالقرآن امام‌علی (ع)، اداره کل اوقاف، حوزه‌های علمیه و... چندین رتبه دارد.
از آن جمله می‌توان به مسابقات سراسری قرآن و عترت دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان اصفهان (سال۱۳۹۶) در رشته حفظ قرآن اشاره کرد که مجتبی آنجا حائز رتبه اول کشوری شد یا در جشنواره بین‌المللی قرآن و حدیث المصطفی در سال۱۳۹۶ اصفهان، رتبه دوم و در ۱۳۹۹ مشهد، رتبه عالی ترتیل را کسب کرده است.
از دیگر مسابقات معتبری که مجتبی در آنها دستاورد داشته، می‌توان به کسب رتبه اول مسابقات شهری و استانی مسابقات قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه ایران در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۵ اشاره کرد که البته برای سطح کشوری مانع‌از حضور قاریان مهاجر شده‌اند.
- حفظ قرآن را از چه سالی آغاز کردید و چقدر طول کشید؟
حفظ را در یک نوبت انجام ندادم. از سال۱۳۸۸ شروع کردم و به‌صورت پراکنده یک‌سال‌و‌نیم زمان برد تا کل قرآن را از بر کنم.
- یعنی بینش فاصله افتاد؟
بله، در‌غیر‌این‌صورت زودتر انجام می‌شد.
- چه شد که به فکر حفظ کل قرآن افتادید؟
سال۱۳۸۸ در مدرسه علمیه حضرت‌حجت (عج) محدوده میثم شمالی طلبه بودم. آنجا طلاب جامعه‌المصطفی درس می‌خواندند. یک‌روز دیدم که فرزند مدیر حوزه علمیه در راهرو نشسته است و با خودش زمزمه می‌کند. از او پرسیدم که چکار می‌کند و پاسخ داد که تحت آموزش مؤسسه‌ای مشغول حفظ قرآن است.
با خودم فکر کردم که چرا من این‌طور نباشم. با یکی از دوستانم نیت کردیم کل قرآن را حفظ کنیم و در کلاس‌های حجت‌الاسلام جعفر عباسی شرکت کردیم که خیلی هم مشوق ما بود. کمی گذشت و آن دوستم تا صفحه ۱۲ بیشتر ادامه نداد و مثل او بسیاری از هم‌کلاسی‌ها هم انصراف دادند، اما من تا حفظ کامل ادامه دادم.
- چطور توانستید راحت و سریع قرآن را حفظ کنید؟
چون از بچگی قاری بودم، انگار تمام آیات و سوره‌ها پیش از این در ذهنم نقش بسته بود و کار خیلی سختی نداشتم. پدرم طلبه و قاری قرآن و مادرم همیشه مشغول قرائت قرآن و ادعیه است.
- کمی درباره جزئیات این تمرین‌هایت توضیح می‌دهید؟
مثلا نوار ترتیل استاد منشاوی را می‌گذاشتم و یک صفحه را بین ۵ تا ۱۰مرتبه گوش می‌دادم. بعد از آن سراغ ترجمه و تفسیر مفاهیم آیات همان صفحه می‌رفتم و دوباره ۱۰دفعه صوت استاد را پخش می‌کردم. در‌نهایت بعد‌از بیست‌سی‌بار گوش‌دادن، حفظ‌کردن را شروع می‌کردم. روزانه هم حفظیات قبلی را مرور می‌کردم.
- از روش یا کلاس خاصی استفاده نکردید؟
روش خاص خودم بودم که انجام می‌دادم و از آن جواب هم گرفتم. شاید، چون علاقه زیادی داشتم، زود به نتیجه رسیدم.
- از کی قرائت قرآن را شروع کردید؟
از همان دوران کودکی و زمانی که مقطع ابتدایی بودم. پدرم من را به محافل قرآنی مختلف سطح شهر می‌برد و تشویقم می‌کرد تا قرائت کنم. بعد‌ها هم به‌مرور در مجالس مختلف برای قرائت دعوت می‌شدم.
- جدا از پدرت حتما استادی داشته‌اید که قرائت را اصولی آموزش بدهد. اولین نفر چه کسی بود؟
محمدرضا شفیعی مؤمن، از قرّای حرم مطهر و استاد بین‌المللی در زندگی قرآنی من نقش اساسی و کلیدی داشته است. آقای مؤمن دوشنبه‌ها جلسه ثابت داشت و در دوران نوجوانی و جوانی هر هفته در جلسات شرکت می‌کردم. بسیاری از ایرادات تجویدی‌ام را در همین جلسه متوجه شدم و برطرف کردم.
- چه نکاتی را رعایت کردید که بهترین رتبه را در مسابقات به دست آوردید؟
در مسابقات قرآنی، صوت، لحن، تجوید، وقف و ابتدا ملاک است. باید در همه این موارد برتر باشی تا رتبه عالی را کسب کنی.
- در مسابقات حفظ چه نکاتی را رعایت کردید؟
در این دسته مسابقات داور که به نام «هادی حفاظ» شناخته می‌شود، یک تا پنج‌سؤال می‌پرسد و در پاسخ او شما باید پنج‌خط تا یک صفحه قرائت کنید. ملاک‌های زیادی هم دارد که شامل همان موارد صوت، لحن، تجوید و وقف و ابتدا می‌شود.
- بین این ملاک‌ها شاید «وقف» و «ابتدا» کمتر به گوش مردم آشنا باشد. کمی توضیح می‌دهید؟
قاریانی که نفس کمی دارند در اجرای وقف و ابتدا با مشکل روبه‌رو می‌شوند؛ مثلا در آیه‌ای که دو خط است، علائم وقفش کمی فاصله دارند. اگر نفس قاری نرسد، باید پشت سرهم وقف کند و ممکن است دوباره ابتدای قرائتش را از مکان درستی شروع نکند. تحت این شرایط به آن «وقف قبیح» می‌گویند و امتیاز قاری کم می‌شود.
- تا اینجا مشخص شده است که در ترتیل و حفظ قرآن نمونه هستید. الگوی شما در ترتیل‌خوانی کیست؟
اول از همه استاد منشاوی. چون فصیح می‌خواند و برترین است. البته که قرآن سه نوع تلاوت دارد. تلاوت تحقیق، ترتیل و تحدیر. تحقیق همین تلاوت مجالس خانگی است. ترتیل آن چیزی است که در قرآن هم به آن توصیه شده و تحدیر هم همانند ترتیل؛ اما با سرعت بیشتری است. غیر از ایران، مصر و اخیرا قطر، بقیه کشور‌های اسلامی بیشتر علاقه‌مند ترتیل هستند.
اگر نفس قاری نرسد، باید پشت سرهم وقف کند و ممکن است دوباره ابتدای قرائتش را از مکان درستی شروع نکند
- چند سال است که قرآن را آموزش می‌دهید؟
تقریبا از سال۹۲ بود که آموزش قرآن را از روخوانی و رو‌ان‌خوانی شروع کردم. بعد هم سراغ آموزش تجوید و حفظ رفتم. برای این آموزش‌ها هم محدودیت سنی نیست، اما بیشتر قرآن‌آموزانم کودکان و نوجوانان هستند.
- درمجموع چند‌نفر را در این سال‌ها آموزش داده‌اید؟
اگر بگویم چند‌هزار نفر گزافه نگفته‌ام. تابستان‌ها در مساجد و محافل مختلف سطح شهر کلاس آموزش قرآن دارم و مابقی سال هم در محل نقا (نخبگان قرآنی) برای کودکان و نوجوانان افغانستان در محله شهید آوینی گلشهر کلاس‌های مختلف و متعددی برگزار می‌کنم. ما در مجموعه نقا برای کلاس‌ها پوستر و بنر هم چاپ می‌کنیم، اما بیشتر ثبت‌نامی‌ها از‌طریق دوستان و فامیلشان که قبلا اینجا قرآن را آموزش دیده‌اند، ما را پیدا می‌کنند.
- شما که قرآن را حفظ هستید و ترجمه و تفسیر آن را هم می‌دانید، آیا چیزی هست که در قرآن برایتان تازگی داشته باشد؟
قرآن هیچ‌وقت تکراری نمی‌شود. دائم در آن نکته‌هایی پیدا می‌کنم که با فهم خودم از منظر دیگری آن را درک می‌کنم. مثلا همین چند روز پیش داشتم درباره سوره طه فکر می‌کردم. در این سوره، خداوند به حضرت موسی کلیم‌الله می‌فرماید که در دست راستت چیست؟ حضرت موسی می‌فرماید که این عصای من است. خداوند می‌پرسد که با آن چکار می‌کنی؟ حضرت موسی پاسخ می‌دهد که به آن تکیه می‌کنم و گوسفندان را به چَرا می‌برم و غیره. خداوند آنجا به حضرت موسی می‌گوید که آن بینداز.
من درباره این آیات، تصوری سطحی داشتم و فکر می‌کردم که این امری است که عصا به مار تبدیل شود؛ اما همین چند روز پیش ناگهان برایم روشن شد که منظور خداوند این است که حضرت موسی به او تکیه کند.
- زندگی فردی مثل شما که حافظ و قاری قرآن است، چه تفاوتی با دیگران دارد؟
در زندگی‌ام گره‌هایی بوده است که وقتی گرفتار آن شده‌ام، فکر می‌کردم دیگر برایم آخر دنیاست. قطعا با توسل به قرآن و اهل‌بیت (ع) و به برکت حافظ‌بودن آن، از این مشکلات رها شده‌ام. حضور قرآن برای من چنین تأثیری دارد.
- چقدر قرآن در شیوه تفکر شما تأثیر داشته است؟
همین چند‌وقت پیش در مسیر جلسه قرآنی همراه یکی از قاریان صحبت می‌کردیم. وقتی به مقصد رسیدیم، به حاضران گفت که «مجتبی پاسخ صحبت‌ها را با آیات قرآن می‌دهد.» حتی این مسئله شاید گاهی در‌نظر بعضی‌ها ریا باشد، اما این تأثیری است که ناخودآگاه از قرآن گرفته‌ام.
- کسی که قرآن را در سینه دارد، ممکن است که قلبش کدر شود؟
برای همه ناراحتی و کدورت پیش می‌آید و از آن گریزی نیست. برای خودم بار‌ها پیش آمده است که از زخم زبانی یا کنایه و تحقیری ناراحت شده و چند‌روزی عصبانی یا افسرده بوده‌ام، اما به لطف نور قرآن زود پاک می‌شود و انگار قلبم دوباره شسته می‌شود و یاد آیه‌ای می‌افتم که معنایش این می‌شود: «آنچه نزد شما‌ست، فانی می‌شود و آنچه نزد خدا‌ست، باقی است.» بعد‌از این سکوت و گذشت می‌کنم.
- آرزوی شما در ادامه حرکت در مسیر قرآن چیست؟
از ته دل می‌خواهم روحانیت و زیبایی قرآن به عموم مردم شناسانده شود و با عمق وجودشان، آن را درک کنند. حداقل قصه‌های قرآن را بشنوند. بار‌ها به دوستان هم گفته‌ام که از نظر من، قرآن آن‌طورکه باید و شاید، بین عموم مردم به‌صورت درست شناخته‌شده نیست.
شاید مهم‌ترین مسئله این باشد که با قرائت یا حفظ قرآن به دستاورد اقتصادی نخواهند رسید؛ مثلا شاید ورزشکار المپیکی با دریافت مدال میلیاردها‌تومان جایزه بگیرد ولی یک حافظ یا قاری قرآن حتی یکصدم آن هم دریافت نمی‌کند. آرزو داشتم می‌توانستم، شرایط را تغییر دهم و انگیزه بیشتری برای ترغیب نوجوانان و جوانان به قرآن پیدا کنم.
نُقا، خانه قرآن‌دوستان
انجمن نخبگان قرآنی افغانستان (نُقا) سال ۱۳۹۲ با همت تعدادی از قاریان قرآن مهاجر تشکیل شده است. این انجمن که فعالیت‌های گسترده و خوبی دارد، ابتدا در محلی واقع در خیابان میثم آغاز به کار کرد. اوایل تعدادی از قاریان مهاجر، جلساتشان را آنجا برگزار می‌کردند و بعد‌از مدتی، جوانان قاری تصمیم گرفتند که انجمنی برای خودشان داشته باشند.
مجتبی افتخاری، علیرضا رضایی (نفر اول مسابقات بین‌المللی قرآن در سال ۹۷)، امیرحسین مهرزاد و سیدمرتضی علوی از قاریان شاخص در مشهد و بین مهاجران، اولین نفر‌هایی بودند که در این جلسات شرکت کردند.
سرانجام ۱۶ تیرماه سال ۱۳۹۲ انجمن نخبگان قرآنی افغانستان افتتاح شد. محل این انجمن نیز با حمایت خیران و مردم به مکان جدیدشان در محله شهیدآوینی گلشهر تغییر کرد. مجتبی افتخاری در حال حاضر مدیریت انجمن نخبگان قرآنی افغانستان را برعهده دارد.
جام‌های افتخار نُقا
مجتبی به فوتسال علاقه‌مند است و هفته‌ای دوبار تمرین و بازی می‌کرد تا اینکه از سال۱۳۹۸ دقیقا قبل از شروع شیوع کرونا نیت کرد که استعداد‌های قرآنی را در مسیر ورزش هم بپروراند. بعد‌از آن تیمی تحت عنوان نقا شکل گرفت و حالا مجتبی مدعی است که این تیم پرافتخارترین تیم فوتسال مهاجران افغانستانی در استان است.
او می‌گوید: در همین مسابقات جام رمضان شهرداری که با حضور ۳۵۲تیم برگزار می‌شود، تا‌به‌حال تنها یک گل از دروازه رد شده است. از افتخارات این تیم می‌توان به رتبه سوم کشوری در بین تیم‌های مهاجر داخل ایران اشاره کرد.
مجتبی به فایده دیگر این فعالیت ورزشی اشاره می‌کند و می‌گوید: در کنار همین فعالیت‌های ورزشی بود که بسیاری از هم‌بازی‌های ما جذب جلسات قرآن شدند و حفظ و قرائت قرآن را شروع کردند.
استادی خوش‌اخلاق برای بچه‌ها
دو نوجوان امروز با مجتبی کلاس دارند. این بچه‌ها هفته‌ای دوبار و در جلسه‌ای یک‌ساعته به اینجا می‌آیند و اشکالات قرائتشان را برطرف می‌کنند. سید‌محمد‌حجت موسوی ده‌ساله و دانش‌آموز کلاس چهارم است. او دو سال است که قرائت قرآن را از مجتبی آموزش می‌بیند. می‌گوید: پدرم از‌طریق فضای مجازی اینجا را پیدا کرد. آمدم و از استاد‌افتخاری قرائت را یاد گرفتم. قبل از این فقط می‌توانستم حمد و سوره را بخوانم.
سید‌محمد‌حجت آرزو دارد قاری سرشناسی شود و حتی از استادش هم جلوتر برود. او می‌گوید: استاد افتخاری خیلی خوش‌اخلاق است و حتی وقتی پشت سرهم اشتباه می‌کنیم، بازهم چیزی نمی‌گوید.
سید‌حسین صالحی، شاگرد دیگر هم ده‌ساله و دانش‌آموز کلاس چهارم است. مادر او از‌طریق همسایه‌ها با مجموعه نقا و مجتبی افتخاری آشنا شد و حدود یک‌سال‌و‌نیم است که پسرش اینجا آموزش می‌بیند.
حسین می‌گوید: قبل از این چیزی بلد نبودم، اما حالا به سطح قرائت معمولی رسیده‌ام. آرزو دارم قاری خوب و معروفی شوم. عاشق قرآن هستم و کلام خدا را دوست دارم.
* این گزارش دوشنبه ۲۷ اسفندماه ۱۴۰۳ در شماره ۶۱۶ شهرآرامحله منطقه ۵ و ۶ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
