محله کوی امیرالمومنین؛ پاتوق گل‌دوستان مشهد

دو محدوده کوی زرگران و کوی امیر در کنار هم، محله کوی امیرالمومنین را تشکیل می‌دهند. کوی زرگران در ابتدای بولوار توس، مجاور پل روس‌ها قرار دارد. این محدوده گرچه یکی از محلات قدیمی مشهد است که از سال ۱۳۴۵ به تدریج وارد بافت مشهد شده، پیشینه تاریخی چندانی ندارد.

البته در وقف‌نامه‌ها نام «مزرعه زرگران» به چشم می‌خورد، اما به استناد کتاب جغرافیای تاریخی شهر مشهد، این مزرعه در محدوده منطقه ۱۱ کنونی قرار دارد و ارتباطی با کوی زرگران ندارد.

و اما داستان ساخت پل روس‌ها در کوی زرگران، به شهریور ۱۳۲۰ و ورود روس‌ها به مشهد و فرار فرماندهان نظامی از مشهد برمی‌گردد. وقتی روس‌ها شهر را بدون مقاومت جدی در دست گرفتند، برای کنترل ورودی‌های شهر، پاسگاه‌هایی تأسیس کردند.

یکی از این پاسگاه‌های مهم، در ورودی قوچان به مشهد، مکانی بود که بعد‌ها در میان مردم مشهد به پل روس‌ها معروف شد. البته خود پل، در تقاطع بولوار خیام و بولوار توس کنونی، قبل از اینکه روس‌ها وارد مشهد شوند، وجود داشت، ولی به علت اینکه پاسگاه روس‌ها در کنار پل قرار داشت به پل روس‌ها معروف شد.

کوی امیر نیز که در مرکز محله کوی‌امیرالمومنین کنونی قرار دارد یکی دیگر از محلات قدیمی مشهد است که پیشینه تاریخی ندارد و پس از انقلاب به تدریج زمین‌های کشاورزی قطعه بندی و به شهر پیوسته است. قرار داشتن خیابان امیر در این محدوده موجب شده محله به نام کوی امیر معروف شود.

بافت

محله کوی امیرالمونین ۱۲۹ هکتار وسعت دارد و در هر هکتار آن ۲۲۱ نفر سکونت دارند و یکی از محلات پرجمعیت مشهد است. پهنه‌های مسکونی، تجاری، فضای سبز و آموزشی بیشترین مساحت محله کوی‌امیرالمومنین را به خود اختصاص می‌دهد.

بیشتر جمعیت محله کوی امیرالمومنین را زیر ۴۰ ساله‌ها تشکیل می‌دهند و یکی از محلات جوان‌نشین در مشهد است. ساختمان‌های محله کوی امیرالمومنین ترکیبی است از خانه‌های یک تا چهارطبقه، اما در حاشیه بولوار خیام و بزرگراه شهید چراغچی بلندمرتبه‌سازی بیشتر از سایر نقاط محله دیده می‌شود.

دسترسی

محله کوی‌امیرالمومنین به خطوط مترو دسترسی ندارد. صدمتری (بزرگراه شهید چراغچی)، بولوار خیام و بولوار توس راه‌های ارتباط این محله با مرکز شهر است. پراکندگی خطوط اتوبوس در محله نسبتا خوب است و از هر نقطه محله تا ایستگاه اتوبوس به طور میانگین ۱۴۸ متر راه است.

امکانات رفاهی، فرهنگی و تفریحی

• بازار گل فتح‌آباد یکی از مراکز خرید گل و لوازم تزئینی در این محله به خاطر تنوع کالا و قیمت‌های مناسب مخاطبانی از سراسر مشهد دارد.
• کتابخانه امام رضا(ع) واقع در مسجد امام رضا(ع) یکی از ظرفیت‌های فرهنگی محله کوی امیرالمومنین است. 
• مارشکی‌ها، کنگی‌ها و گاهی‌های مقیم مشهد در محله کوی امیرالمومنین (ع) مسجد و حسینیه دارند.
• این محله ۹ مسجد دارد و یکی از محلات مذهبی و سنتی مشهد است.
• محله کوی امیرالمومنین ۷ دبستان و یک درمانگاه دارد.
• مرکز اورژانس اجتماعی شهید مهرحقی در این محله قرار دارد.
• خیابان بیست متری یزداندوست یک راسته با مغازه‌های تجاری و محلی متنوع است که به بسیاری از نیاز‌های اهالی پاسخ می‌دهد.
• ۳ فضای سبز و بوستان محلی در کوی امیرالمومنین (ع) وجود دارد که نسبت به مساحت و جمعیت محله چندان مطلوب نیست، اما از آنجایی که در مجاورت این محله باغ امام رضا (ع) در مساحت بالا قرار دارد آب و هوای محله به نسبت مطلوب‌تر از بسیاری از نقاط مرکزی شهر است.
• مجموعه‌های ورزشی الغدیر و شهید موسوی با فضا‌های متنوع پاسخگوی نیاز بسیاری از جوانان محله است.

حدود جغرافیایی

محله کوی امیرالمومنین (ع) شکلی ذوزنقه‌ای دارد و بولوار‌های خیام، توس و بزرگراه شهید چراغچی و خیابان ذوالفقار آن را در برمی‌گیرد. این محله با محلات حضرت‌عبدالمطلب، هدایت، نوید، فدک و باغ امام رضا (ع) همسایه است. بولوار شهید شکری خیابان اصلی محله کوی‌امیرالمومنین (ع) است.