مجتمع‌های مسکونی بدون امکانات شهری!

احداث مجتمع‌های مسکونی در منطقه ۴ به یک دهه هم نمی‌رسد، اما خیلی‌ها بر این باورند که در همین مدت کوتاه، بلوک‌های مرتفع و بلند معضلات فراوانی برای آن‌ها به همراه داشته است. هر‌چند این ساخت‌و‌ساز‌ها خیلی‌ها را به آرزوی خانه‌دار‌شدن می‌رساند، بعد‌ها برای ساکنان آن محدوده مشکل‌ساز می‌شود.

در این گزارش میدانی با ساکنان مجتمع‌های ابرار، علویه، محمدیه و... همراه شده‌ایم. ساکنان این مجتمع‌ها گلایه می‌کنند که از داشتن مدرسه، بوستان و امکانات تفریحی و رفاهی محروم هستند و صدایشان به جایی نمی‌رسد و با هر‌کدام که سر صحبت را باز می‌کنیم، یک عبارت را می‌شنویم؛ «خودتان و ما را اذیت نکنید. با این حرف‌ها هیچ دردی حل نشده است.»

شاید حق با آن‌ها باشد و این گزارش مشکلی را رفع نکند، اما تلنگری خواهد بود برای کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در جغرافیای حاشیه شهر را دارند تا با احداث مجموعه‌های مسکونی که زیر‌ساخت‌های شهری در نقشه آن لحاظ شده است، جلو بسیاری از معضلات بعدی را بگیرند.

مدرسه نبود، بچه‌ها ترک تحصیل کردند

در برخی مجموعه‌ها همچون شهرک ابوذر که در ردیف نخستین شهرک‌های مسکونی شهر قرار دارد، هم زمان با احداث آپارتمان و واحد‌های مسکونی و ویلایی، سازندگان از ساخت بوستان، فضای آموزشی، مسجد، جای پارک، مسیر‌های دسترسی و ... غافل نبودند و از این نظر مردم گرفتار مشکلات بعد از ساخت و ساز نشدند.

اما از آنجا که امروزه تأمین این زیرساخت‌ها با توجه به افزایش قیمت زمین و مصالح بسیار دشوار به نظر می‌رسد، معمولا سازندگان مجتمع‌ها توجهی به فراهم کردن زیرساخت‌ها برای ساکنان این مجتمع‌ها ندارند.

سال ۱۳۹۴ برای صد‌ها خانواده عموما کم بضاعت در محله شهیدقربانی، زمان رسیدن به آرزوهایشان بود و آن‌ها پس از مدت‌ها اجاره نشینی در مجتمع ابرار صاحب خانه شدند. شوق آن‌ها به حدی بود که حتی برای چندماه منتظر نماندند مجتمع به شبکه آب شرب شهری متصل شود.

معصومه صلواتی یکی از ساکنان قدیمی این مجتمع مسکونی هزار واحدی محسوب می‌شود که هنوز درانتظار دریافت سند خانه اش است. او می‌گوید: خرید این واحد مسکونی برای ما فرصتی استثنایی بود. سال ۱۳۹۰ با ۹ میلیون صاحب خانه می‌شدیم و ۴ میلیون آن هم اقساط بود و نباید آن را از دست می‌دادیم. البته در تحویل واحد‌ها بار‌ها تأخیر افتاد و با توجه به افزایش قیمت مصالح، بهای تمام شده برای ما چند برابر قرارداد اولیه یعنی حدود ۳۷ میلیون تومان درآمد. از این موضوع گلایه‌ای نداشتیم و نداریم. فقط نمی‌دانیم چرا هنوز سند‌های منازل ما صادر نشده است.

صلواتی ادامه می‌دهد: پس از نقل مکان به خانه جدید، مشکلات به مرور نمایان شد. چند ماه طول کشید تا آب شرب خانه ما وصل شد. گره‌های کار زیاد بود و زندگی را سخت می‌کرد. موضوع نبود مدرسه مشکل ساز شد؛ حتی برخی از خانواده‌ها به دلیل نبود مقطع متوسطه در منطقه، نگذاشتند دخترانشان ادامه تحصیل بدهند.

معضلات این محله هنوز هم تمام نشده است و او نمی‌داند از مشکل رفت ووب و انباشت زباله‌ها بگوید یا کمبود فضای سبز. دوست دارد یکی از آن‌ها حل و فصل شود و می‌گوید: مهم‌ترین مشکل ما قرار گرفتن کنتور‌های آب در بیرون از مجتمع و حاشیه بولوار پنج تن است. متأسفانه بار‌ها درپوش این کنتور‌ها به سرقت رفته است.

همین حالا که دارم با شما صحبت می‌کنم، پلاک داخل کنتور‌ها را دزدیده اند و به همین دلیل مأموران شرکت آب نمی‌توانند میزان مصرف ما را محاسبه کنند و حداقل یک سال است که برای خانه‌های ما قبض آب صادر نشده است. ساکنان نگران بهای قبضی هستند که پس از این مدت صادر می‌شود.

علاوه بر این گفته می‌شود خودمان باید هزینه جابه جایی کنتور‌ها را به داخل مجتمع بپردازیم، آن هم در شرایطی که اغلب ساکنان کم بضاعت هستند و توان پرداخت هزینه قبض و جابه جایی کنتور‌ها را ندارند.

طبق نقشه عمل نکردند

تکتم عباسی، یکی دیگر از ساکنان مجتمع ابرار که مدت‌ها پیگیر مشکلات ریز و درشت همسایگانش به‌ویژه در موضوعات نبود مدرسه، بهداشت، کنتور آب، فضای سبز و ... بوده است، به ما توضیح می‌دهد: روزی که برای خرید واحد مسکونی اقدام کردیم، نقشه‌ای به ما نشان دادند که در شهرداری هم آن را دیدیم.

طبق این نقشه درست مقابل بلوک‌۴ و ۵، باید فضای سبز احداث می‌شد، اما هرگز این اتفاق نیفتاد. بار‌ها پیگیری کردیم. با مدیران وقت شهرداری نیز صحبت کردیم که گفتند دو بوستان آرامش و ارم در نزدیکی مجتمع شما وجود دارد، در‌حالی‌که فرزندان ما برای رسیدن به این بوستان‌ها باید از کنار زمین‌های بایر عبور کنند که پاتوق اراذل و اوباش است. او ادامه می‌دهد: کمبود مدرسه در این محله معضل بزرگی است. دانش‌آموزان زیادی به‌دلیل نبود مدرسه ترک تحصیل کرده‌اند.

اول توجه به زیر ساخت، بعد ساخت‌و‌ساز

مهم‌ترین عنصر برای احداث مجتمع‌های مسکونی، وجود زمین است که امروز در محلات حاشیه‌ای شهر زمین فراوان پیدا می‌شود؛ به‌همین‌دلیل مجتمع‌های مسکونی اغلب در این مناطق شکل گرفته‌اند. رئیس شورای اجتماعی محله شهید قربانی می‌گوید: ساخت مجتمع هزار واحدی ابرار باعث شد خانواده‌های بسیاری به این منطقه کوچ کنند و جمعیت محله افزایش یافت.

اندک‌مدارس محله که جواب‌گوی دانش‌آموزان بومی هم نبود، مملو از دانش‌آموز شد. هرچند در سال‌های‌۹۷ دو مرکز آموزشی توسط خیران و آموزش و پرورش و سال گذشته یک مدرسه برای مهاجران افغانستانی در محله ما ساخته شد که دانش‌آموزان ایرانی هم از آن استفاده می‌کنند، هنوز نیاز به احداث چند مرکز آموزشی به‌ویژه مدرسه دخترانه در مقاطع مختلف تحصیلی داریم.

دریغ از یک مرکز فروش!

حساب مجتمع مسکونی محمدیه که در محله التیمور قرار دارد، از دیگر مجموعه‌ها جداست. از حدود ۱۳۲ واحد مسکونی آن، ۴۵ واحد به خانواده‌های توان‌یاب اختصاص دارد و این موضوع، ما را مصمم می‌کند که حرف‌های آن‌ها را هم از نزدیک بشنویم.

احسان نابیناست و مسافت طولانی را برای خرید نان به محله پنج‌تن رفته و دست خالی برگشته است. آن‌قدر این مسیر را رفته و بازگشته است که با کمک عصای سفید راه را به‌راحتی پیدا می‌کند. همسر احسان کم‌بیناست. آن‌ها هیچ گلایه‌ای ندارند. احسان با خوش‌رویی می‌گوید: خدا را بابت اینکه سقفی بالای سر داریم، شاکرم و از مسئولان تشکر می‌کنم، اما کاش با تدبیر و فکر بیشتری این مجموعه‌ها را می‌ساختند.

احسان ادامه می‌دهد:. ما ساکن طبقه دوم هستیم و به این شرایط عادت کرده‌ام، اما همسایگان ما افرادی با معلولیت جسمی‌حرکتی هستند. کسانی که مثل من نابینایند، برای بالا و پایین‌رفتن از پله‌ها مشکل دارند؛ مشکلات افراد معلول در بالارفتن از پله‌ها بیشتر است.

برای مجموعه‌ای که قرار است توان‌یابان در آن ساکن شوند، نباید آسانسور راه‌اندازی می‌شد؟ جدا از این، ساکنان از دیگر خدمات رفاهی هم بی‌نصیب هستند؛ مثلا برای خرید مایحتاج دور هم جمع می‌شویم و هر‌چند هفته یک‌بار با ون به مرکز شهر می‌رویم؛ یعنی دریغ از یک مرکز فروش برای این مجموعه پر‌جمعیت و توان‌یاب!

او می‌گوید: موضوع مهم دیگر تحصیل فرزندانمان است. نزدیک‌ترین فضای آموزشی به ما یک دبستان است که یک شیفت دخترانه و یک شیفت پسرانه است. بچه‌ها برای رفتن به این مدرسه باید از زمین‌های خاکی عبور کنند. بعضی از بچه‌ها توان‌یاب هستند و برایشان تردد سخت است. نمی‌دانم چرا مسئولان هنگام ساخت‌وساز به این موضوعات توجه نمی‌کنند.

اختلاف بر سر ارائه خدمات

علویه، یکی دیگر از مجتمع‌های مسکونی منطقه ۴ است که در حاشیه بولوار پنج‌تن بنا شده است. این مجتمع نیز توسط مجمع خیران مسکن‌ساز احداث شده و از حدود دو سال پیش در‌اختیار مالکان گذاشته شده است؛ البته بخشی از واحد‌ها همچنان خالی است.

مهرداد عبدلی، یکی از اهالی این مجتمع، می‌گوید: دو سال است ساکن شهرک علویه هستم. یکی از مشکلات ما مربوط‌به اختلاف بین شهرداری و صاحب مجتمع درزمینه خدمات‌دهی به معابر داخل مجتمع است. شهرداری می‌گوید مجتمع مسکونی است و نمی‌تواند به معابر داخل آن خدمات بدهد و سرمایه‌گذار مجموعه هم معتقد است که معابر اینجا جزو خیابان محسوب شود و در حیطه وظایف شهرداری است که به نظافت آن رسیدگی کند.

برای ما خرید نان آرزوست

مجتمع پانصدواحدی جدیدی در محله التیمور در‌حال ساخت است که با بهره‌برداری از آن، ۲ هزار نفر به جمعیت این محله اضافه می‌شود و همسایگان امیدوارند لا‌اقل با این مجموعه، آبادی به محله بیاید.

علیرضا رضایی، یکی از نخستین ساکنان شهرک صبا که درکنار این مجتمع قرار دارد، می‌گوید: سال‌۱۳۹۰ که من در اینجا خانه ساختم، دور‌تا‌دور این محدوده را مزارع کشاورزی تشکیل داده بود. به‌مرور ساخت‌و‌ساز‌ها زیاد شد، بدون آنکه به فکر مدرسه، درمانگاه، مراکز خرید، بانک و ... باشند. رضایی می‌گوید: جمعیت روز‌به‌روز بیشتر می‌شود و امکانات، کمتر. برای ما تهیه یک نان ساده هم آرزوست. حساب کنید بین ساکنان این مجتمع‌ها چه تعداد از افراد سالمند و ناتوان هستند.

کمبود نان حل‌شدنی است

برای پیگیری مطالبات ساکنان مجتمع‌های مسکونی منطقه ۴ به‌سراغ ارگان‌های مختلف می‌رویم. معاون برنامه‌ریزی و توسعه فرماندار مشهد، توجه به زیرساخت‌های اولیه را در ساخت مجتمع‌های مسکونی ضروری می‌داند.

او توضیح می‌دهد: در کارگروه شهرستان مصوبه‌ای به تصویب رسیده است مبنی‌بر اینکه اتحادیه صنف نانوایان مشهد، همه مناطق شهرداری مشهد را براساس جمعیت، تعداد نانوایی‌ها و میزان آرد دریافتی بررسی کند.

رضا رمضانی ادامه می‌دهد: اگر تعداد نانوایی‌های مجتمع‌های مسکونی منطقه‌۴ کم است و نیاز به احداث نانوایی جدیدی باشد، نه‌تن‌ها مجوز برایشان صادر می‌شود، بلکه به ایجاد آن کمک خواهیم کرد. از اهالی و فعالان محلی می‌خواهیم درخواستی دراین‌خصوص ارائه کرده و از فرمانداری نیز پیگیری کنند تا مشکل برطرف شود.

توجه به زیر ساخت‌ها در طرح تفصیلی جدید

شهردار منطقه ۴ درباره صدور مجوز برای احداث مجتمع‌های مسکونی منطقه می‌گوید: افراد حقوقی و حقیقی که قصد احداث یک مجموعه را دارند، به شهرداری منطقه مراجعه و درخواست صدور پروانه می‌کنند. محسن نعیمی مقدم ادامه می‌دهد: پس از آن، شهرداری با توجه به ضوابط شهرسازی، کار صدور مجوز را انجام می‌دهد.

او یادآور می‌شود: درباره زیرساخت‌های آموزشی و فضای سبز، ما نمی‌توانیم سازنده را مکلف به احداث این زیرساخت‌ها کنیم. البته در طرح تفصیلی و طرح تفکیکی زمین‌ها سرانه‌های خدماتی همچون فضای آموزشی، فضای سبز و ... دیده شده است. علاوه بر این ما سرانه‌های خدماتی را برحسب جمعیت و نیاز منطقه بررسی کرده ایم و در تلاش هستیم تا حد امکان آن‌ها را فراهم کنیم.

درباره ساخت فضای سبز در حاشیه مجتمع ابرار نیز چند قطعه زمین وجود دارد که صاحبان متعددی دارند و مشغول مذاکره با مالکان هستیم تا در صورت رسیدن به توافق، تملک انجام شود و کار مطالعاتی احداث بوستان را انجام دهیم.

نعیمی مقدم درباره وضعیت استحکام بنا و صدور سند مجتمع‌های مسکونی توضیح می‌دهد: پس از صدور مجوز برای این مجتمع ها، اداره نظارت بر ساخت وساز‌های شهرداری منطقه، درخصوص استحکام بنا و رعایت اصول ایمنی به نظارت کلی می‌پردازد. اگر در ساخت و سازی این موارد رعایت نشده باشد، از ادامه کار پروژه تا زمان رفع نواقص جلوگیری خواهیم کرد تا سازنده با نظارت مهندس ناظر نظام مهندسی، رفع نواقص را انجام دهد.

او می‌گوید: برای برخی از مجتمع‌ها همچون تعدادی از واحد‌های مسکونی ابرار پایانکار صادر شده است و برای سایر بلوک‌ها نیز شرکت سازنده باید پیگیر دریافت پایانکار از دفاتر پیشخوان شهرسازی باشد؛ پس از آن نیز برای دریافت سند تفکیکی از اداره ثبت پیگیری کند.

کنتور‌های آب مجتمع ابرار را جابه جا می‌کنیم

مدیر شرکت آب و فاضلاب منطقه ۲ مشهد درباره علت قرار گرفتن کنتور‌های آب برخی بلوک‌های مجتمع ابرار در حاشیه خیابان پنج تن می‌گوید: کنتور‌های این مجموعه در سال ۱۳۹۴ نصب شد و آن زمان، دیواری دور بلوک‌ها بود و کنتور‌ها داخل مجتمع قرار داشتند.

امیر سرداری ادامه می‌دهد: بعد از آن دیوار‌ها برداشته شد و کنتور‌ها در خیابان قرار گرفتند. برخی از بلوک‌ها همان سال درخواست جابه جایی کردند و تنها کنتور‌های چند بلوک در خیابان باقی ماندند.

این مسئول با اشاره به اینکه یکی از مشکلات بیرون بودن تأسیسات، سرقت شدن تجهیزات است، یادآور می‌شود: ساکنان این بلوک‌ها یا مدیر مجموعه باید به ما مراجعه کنند تا جابه جایی کنتور‌ها به داخل بلوک انجام شود. این کار هزینه زیادی برای مشترکان نخواهد داشت.

سرداری درباره دغدغه هزینه‌های آب اضافه می‌کند: حق آب بها را به صورت اقساط در نظر می‌گیریم.

تلاش برای جبران کمبود فضای آموزشی

اما کمبود فضای آموزشی و مدرسه از موضوعات مهم و اولویت دار است و در این راستا احداث چند مدرسه جدید در دستور کار آموزش وپرورش قرار دارد. مسئولان این حوزه به گفتن این خبر به همین اندازه بسنده می‌کنند و شهرآرا محله در آینده پیگیر این موضوع خواهد بود.