کال قره‌خان در منطقه یک شهرداری مشهد سبز شد

بوستان‌های خطی که امروز در منطقه یک می‌بینید و از زیبایی‌شان بهره می‌برید، روزگاری به اسم کال قره‌خان شناخته می‌شد و مردم از نازیبایی‌ها و خطرات آن رنج می‌بردند. این کال یکی از مسیل‌های پرآب و نسبتا خطرناک مشهد بود که از غرب شهر تا شرق آن امتداد داشت. در مسیر خود از محله‌های قدیمی همچون فلسطین، دانشگاه، سناباد و کوی دکترا عبور می‌کرد و به‌گفته اهالی، به‌دلیل عرض زیاد و شیب تند، همواره یکی از نقاط بحرانی در زمان بارندگی بود.

اما امروز چهره کال قره‌خان تغییر کرده و سرسبزی، جای آن فضا را گرفته است. با اجرای طرح‌های عمرانی و سامان‌دهی کال‌ها توسط شهرداری، بخش‌هایی از این مسیر قدیمی در محدوده منطقه‌یک به بوستان‌های خطی و پیوسته تبدیل شده است؛ فضا‌هایی که نه‌تنها چهره محله را تغییر داده‌اند، بلکه به محل رفت‌وآمد، تفریح و آرامش ساکنان تبدیل شده‌اند.

مطلب مرتبط بوستان برکت و تجربه مزرعه‌داری در دل شهر

از کال خشک تا ریه سبز محله‌ها

کال قره‌خان روزگاری از باغ ملک‌آباد آغاز می‌شد، ولی رفته‌رفته با گسترش ساخت‌وساز‌ها و معابر، ابتدای آن به اواسط خیابان فلسطین رسید و این آبرفت شهری امروز از خیابان فلسطین تا بولوار شهیدصدر امتداد دارد و نقشی اساسی در هدایت آب‌های سطحی و سیلاب هسته‌ای در جنوب و مرکز شهر ایفا می‌کند.

کال قره‌خان از مهم‌ترین مسیل‌های شهر مشهد است که حوضه آبریز آن ۲۸۶هزار مترمربع و عرض بسترش ۲۶متر است. این کال از خیابان فلسطین به‌سمت کلاهدوز و تا خیابان دانشگاه در منطقه‌یک امتداد دارد.

مسیر آن از خیابان فلسطین (مکان فعلی فروشگاه شهرما) آغاز می‌شود و بوستان‌هایی همچون صفا و شیرین را دربر می‌گیرد. سپس به بوستان بخارایی و کلاهدوز می‌رسد و ادامه این بوستان خطی در خیابان‌های بابک، ابونصر و سلمان امتداد پیدا می‌کند و به خیابان قائم (عج) و بوستان قائم(عج) می‌رسد. در منطقه یک، با رسیدن به بوستان ادب و خیابان دانشگاه به پایان می‌رسد و مسیر آن در شهرداری منطقه۸ ادامه پیدا می‌کند.

این بوستان‌ها همگی بر بستر یا در امتداد مسیر کال احداث شده‌اند و همچون زنجیره‌ای سبز، پیونددهنده محله‌های قدیمی و جدید منطقه هستند.

به‌مرور که شهر بزرگ‌تر و ساخت‌وساز‌ها بیشتر شد، با مشکلاتی که کال برای شهر ایجاد کرده بود، روی آن را بستند

احیای کال قره‌خان و تبدیل آن به بوستان، علاوه بر زیبایی شهری، چندین مزیت اساسی برای منطقه داشته است؛ افزایش سرانه فضای سبز، مدیریت رواناب‌ها، افزایش سرزندگی محله و ایجاد فضایی برای تفریح خانوادگی.

از غوطه در آب تا بوستان‌های خانوادگی

محسن ماهفر، از ساکنان قدیمی خیابان قائم(عج)، از شنا در این کال، خاطره دارد و می‌گوید: تابستان‌ها در مسیر کال هرجا عمق کمتری داشت، با سنگ مسیر آب را می‌بستیم و در حوضی که ایجاد می‌شد، غوطه می‌خوردیم. به‌مرور که شهر بزرگ‌تر و ساخت‌وساز‌ها بیشتر شد، با مشکلاتی که کال برای شهر ایجاد کرده بود، روی آن را بستند و داخلش را لای‌روبی کردند.

او ادامه می‌دهد: با ساخت‌وساز‌هایی که انجام شد و از بین رفتن باغ‌ها، محدوده احمدآباد دیگر فضایی برای بوستان و تفریح شهروندان نداشت؛ برای همین شهرداری از اوایل دهه۸۰ مسیر‌های خاکی کال را تبدیل به بوستان کرد. سال‌ها این کال محل تجمع زباله و حیوانات بود، اما حالا هر روز خانواده‌ها برای ورزش و بازی بچه‌ها به بوستان‌هایی می‌آیند که در مسیر این کال قدیمی احداث شده است.

* این گزارش شنبه ۳ آبان‌ماه ۱۴۰۴ در شماره ۶۲۳ شهرآرامحله منطقه ۱ و ۲ چاپ شده است.